کتاب حقوق وصیت

کتاب حقوق وصیت نوشته محمدعبدالصالح شاهنوش فروشانی است. این کتاب را انتشارات کتاب طه منتشر کرده است.

درباره کتاب حقوق وصیت

آگاهی افراد جامعه از حقوق و تکالیفشان موجب کاهش احتمال وقوع نزاع میان آنها و در نتیجه کاهش پرونده‌های قضایی و در نهایت کاهش هزینه‌های مادی و معنوی دستگاه قضا خواهد شد؛ بی‌تردید کاهش پرونده‌های قضایی فرصت قضات برای رسیدگی دقیق و عادلانه به دعاوی مهم‌تر را در پی دارد. این کتاب سعی دارد راهنمایی باشد برای کاهش درگیری‌های حقوقی. 

در این کتاب تلاش شده است طبق منبع اصلی مقررات وصیت در نظام قانونی ایران، یعنی «قانون مدنی»، حقوق و تکالیف موصی، موصیٰ‌له، وصیّ و دیگر اشخاصی که تحت تأثیر وصیت قرار دارند (ورّاث موصی) و شرایط صحّت وصیت به زبانی ساده و قابل فهم برای کسانی که حقوق نخوانده‌اند بیان گردد. 

خواندن کتاب حقوق وصیت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به حقوق و دانشجویان این رشته پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب حقوق وصیت

انسان تا زمانی که زنده است حق دارد در امور خود تصرف کند: می‌تواند کاری را به عهده بگیرد، مالی را ببخشد، کسی را نایب یا جانشین خود در کار قرار دهد (وکالت)، چیزی از اموال خود را بفروشد، یا اجاره دهد، با دیگران وارد سرمایه‌گذاری مشترک شود، زمین خود را برای کشاورزی در اختیار دیگری قرار دهد، طلب مالی خود از دیگران را ابراء کند و ذمه مدیون را بریء نماید و مانند اینها. اما به محض آنکه جان به جان آفرین تسلیم کرد حق انجام این کارها را از دست می‌دهد. به تعبیر حقوقدانان مرگ موجب زوال شخصیت انسان می‌شود، شخصیتی که به او قابلیت مالک شدن و بهره‌مند شدن (اهلیت تمتع) و همچنین قابلیت بهره‌برداری و تصرف (اهلیت اسیتفاء) می‌دهد. با این حال قانون‌گذار و شارع مقدس به انسان اجازه داده است به دیگران که بعد از مرگ او زنده می‌مانند، سفارش کند کارهایی را در خصوص بازماندگان یا اموال او انجام دهند یا سفارش کند بخشی از اموال او از آن کسی باشد و مانند اینها. به سفارشاتی که انسان برای بعد از مرگ خود برای انجام کاری یا تملیک مالی به دیگری دارد و به تعبیر دیگر به تصرفاتی که او نسبت به بعد از مرگ خود می‌نماید وصیت گویند.۲

نکته لغوی

از نظر لغوی وصیت از وَصِی (ثلاثی مجرد) یا أوصی (باب افعال) یا وصّی (باب تفعیل) گرفته شده است. معنای لغوی آن به معنای وصل کردن است. مناسبت این نوع تصرف با معنای لغوی وصیت را دو چیز دانسته‌اند: الف) انسان در زمان حیات خویش تصرفی می‌کند که به بعد از مرگش متصل می‌شود. ب) انسان‌ها تا وقتی زنده‌اند می‌توانند توشه آخرت را گردآوری کنند و ثوابی برای خود منظور دارند. انسان‌ها با وصیت می‌توانند برای بعد از مرگشان نیز ثوابی انجام دهند؛ پس قصد قربت او در زمان حیاتش به بعد از مرگش متصل می‌شود.۳

نکته‌ای قانونی درباره تعریف وصیت

قانون مدنی برای وصیت تعریفی ارائه نکرده است، بلکه صرفاً اقسام آن را بیان کرده و این قسم‌ها را تعریف نموده است.

اقسام وصیت در قانون مدنی

مهم‌ترین تصرفاتی که معمولاً انسان در امور خود یا اموالش برای بعد از مرگش انجام می‌دهد عبارت‌اند از: بخشیدن مالی به دیگری و تعیین وصی. به تعبیر دیگر گاهی انسان وصیت می‌کند بعد از مرگش مالی از اموالش از آنِ دیگری باشد. به این نوع وصیت، وصیت تملیکی می‌گویند. و گاهی برای انجام اموری که خود در زمان حیاتش می‌توانسته انجام بدهد، کسی را به عنوان جانشین بعد از مرگش تعیین می‌کند. مثلاً پدر بر فرزندان نابالغ خود ولایت دارد یعنی می‌تواند در امور مالی آنها تصرفاتی را که به نفع آنهاست انجام دهد. او می‌تواند کسی را به عنوان جانشین خود بعد از مرگش تعیین کند تا بعد از مرگ او فرزندان او تحت ولایت و سرپرستی کسی قرار گیرند که مورد اعتماد اوست. به این نوع وصیت، وصایت یا وصیت عهدی گویند.