کتاب مبانی حفاظت از گیاهان؛ چالش ها و روش ها

کتاب مبانی حفاظت از گیاهان؛ چالش ها و روش ها نوشته احمدرضا محرابیان است. این کتاب را انتشارات دانشگاه شهید بهشتی منتشر کرده است. 

دانشگاه شهید بهشتی یکی از معتبرترین دانشگاه‌های دولتی ایران است که از سال ۱۳۳۸ به عنوان یکی از مراکز علمی معتبر فعالیت خود را آغاز کرده است. این دانشگاه ۱۹ دانشکده، ۳ پردیس و ۱۶ پژوهشکده و مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی دارد.

انتشارات دانشگاه شهید بهشتی (دانشگاه ملی سابق) با نام اداره انتشارات در سال ۱۳۵۲ فعالیت خود را آغاز کرد، این مجموعه از سال ۱۳۵۳ مرکز فروش کتاب خود را هم در دانشگاه تاسیس کرد.

دکتر علی آموزش اولین مدیر این انشارات بود. این انتشارات سال ۱۳۵۴ با نام «دفتر انتشارات و تامین منابع درسی» فعالیت خود را به‌طور مستقل از اداره روابط عمومی دانشگاه گسترش داد.

فعالیت رسمی و سازمان یافته انتشارات و چاپخانه از سال ۱۳۵۹ با مدیریت دکتر رضا شعبانی شروع شد و بعد از چندین مرحله تغییر در سیستم، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی در حال حاضر در زمینه چاپ و نشر آثار دانشگاهی و پژوهشی و مجلات بسیار توانمند است و آثار ارزشمندی در اختیار دانشجویان، اساتید و پژوهشگران قرار می‌دهد.

کتاب‌های انتشارات دانشگاه شهید بهشتی زیر نظر اساتید و متخصصین هر رشته منتشر می‌شوند و بهترین و جامع‌ترین اطلاعات را در اختیار خوانندگان قرار می‌دهند تا هم دانشجویان این دانشگاه و هم دانشجویان دانشگاه‌های دیگر و علاقه‌مندان بتوانند به راحتی به کتاب‌های مورد نیازشان دسترسی داشته باشند.

درباره کتاب مبانی حفاظت از گیاهان؛ چالش ها و روش ها

در سراسر جهان، بسیاری از زیستگاه‌ها در اثر چرای بی‌رویه، سیر توالی طبیعی دچار تغییرات شدیدی شده و در اثر تنوع گونه‌ای پایین، فرصت برای حضور گونه‌های مهاجم فراهم شده است. تغییرات کاربری اراضی مانند گسترش زمین‌های کشاورزی به مراتع طبیعی، پاک‌تراشی جنگل‌ها، گسترش فعالیت‌های صنعتی، جاده‌سازی، بهره‌برداری از معادن، برداشت شن و ماسه، بهره‌برداری بیش از حد از گونه‌های گیاهی، تخلیه نخاله‌ها ـ که سبب تغییر ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک و تغییرات نامناسب در زیستگاه‌ها شده است ـ به همراه تغییرات گسترده اقلیمی موجب ناپدید شدن بسیاری از خزانه‌های ژنتیکی گیاهی گردیده است. فرسایش آبی و بادی به شدت افزایش یافته و زیستگاه‌های متنوع و غنی گیاهی، به جز در نقاطی محدود، در بسیاری از نقاط ناپدید شده است.

دانش بوم‌شناختی از سویی در تبیین علل اجتماعی بحران محیط‌‌زیست برای ناقدان جهان صنعتی در تحلیل نظام اقتصادی متکی به سوداگری دلایل کافی فراهم آورد و از سوی دیگر با یافته‌های خود در تبیین نظام ارگانیک و یکپارچه طبیعت به تکامل مفهوم حفاظت یاری نمود و زمینه آفرینش اشکال و رویکردهای حفاظتی جدیدی را فراهم کرد که امروزه شاهد آن هستیم. ارتقاء حفاظت از گونه به تنوع زیستی، از شکل انتزاعی و جزیره‌ای به شبکه‌ای و یگانگی، از ملی به منطقه‌ای و جهانی، از رویکردهای اجرایی و انعطاف‌ناپذیر به روش‌های دموکراتیک و مشارکتی و از سطح تقابل حفاظت با توسعه تا تلفیق آن‌ها از دستاوردهای تغییر و تکامل مفهوم حفاظت در این روند روبه‌رشد و باز است. اهمیت نسبی این دستاوردها انکارناپذیر است، اما جهان همچنان شاهد روند شتابان زوال تنوع زیستی است، فاجعه‌ای که هنوز پیامدهایش به درستی درک نشده است.

کتاب حاضر مقدمه‌ای است برای معرفی مبانی زیست‌شناسی حفاظت با تأکید بر حفظ گیاهان در عالم تنوع زیستی. بدیهی است مبانی زیست‌شناسی حفاظت در راستای رفع کاستی‌های تدابیر حفاظتی گذشته و تکامل آن پابه عرصه وجود نهاده است و درصدد نفی تلاش‌های گذشته نیست. در واقع بخشی از داستان دنباله‌دار حفاظت، از گذشته تا به امروز است.

کتاب مبانی حفاظت گیاهان در مقایسه با برخی از کتاب‌های مشابه خود که تاکنون به جامعه دانشجویی عرضه شده‌اند دارای امتیازاتی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آنها گذشت. سادگی زبان، انسجام مطالب و تدوین مناسب به دور از شتابزدگی از ویژگی‌های برجسته این کتاب است. مؤلف از پراکنده‌گویی‌های ناقص در زمینه‌های اساسی که به تنوع زیستی مربوط‌اند و می‌توانند ابهامات زیادی به وجود آورند، نظیر اخلاق زیست‌محیطی که خود موضوع محوری بحث‌های جدی و جداگانه‌ای هستند اجتناب کرده است. از آنجا که حفاظت از تنوع زیستی از دیرباز بر محور گونه‌های جانوری استوار بوده و گیاهان کمتر در کانون توجه دست‌اندرکاران حفاظت بوده‌اند، تأکید کتاب بر گیاهان شاید تا اندازه‌ای توانسته باشد این نابرابری را جبران کند. با توجه به این موضوع می‌توان گفت تأکید مؤلف بر گیاهان در تبیین مبانی زیست‌شناسی حفاظت نه تنها کاستی نیست، بلکه برعکس می‌تواند از امتیازات آن به‌شمار آید. به‌علاوه این ویژگی باعث می‌شود که مطالب کتاب حاضر همپوشانی کمتری با مطالب درس «مناطق حفاظت‌شده» در رشته محیط‌زیست پیدا کند. به همین دلیل نه تنها در رشته زیست‌شناسی، بلکه در رشته‌های محیط‌زیست نیز از قابلیت کاربردی بیشتری برخوردار است.

خواندن کتاب مبانی حفاظت از گیاهان؛ چالش ها و روش ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دانشجویان محیط‌زیست و زیست‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.