کتاب فرهنگ اویم ایوک

کتاب فرهنگ اویم ایوک نوشتۀ فرزانه گشتاسب و نادیا حاجی‌پور است. این کتاب را نشر پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر کرده است. ﺳﺎﺧﺘﺎر فصل‌های ﻣﺨﺘﻠﻒ این ﻓﺮﻫﻨﮓ یکسان نیستند، در ﺑﺮخی از ﻓﺼﻮل این ﻓﺮﻫﻨﮓ، واژه‌ها ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻮﺿﻮع و در ﺑﺮخی ﻓﺼﻮل دیگر ﺑﻪ ﺗﺮتیب اﻟﻔﺒﺎیی ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪه‌اﻧﺪ ﻓﺼﻞ دوم نیز ﺷﺎﻣﻞ ﻧﮑﺎت دﺳﺘﻮری در زﺑﺎن اوﺳﺘﺎیی اﺳﺖ. این ﻓﺮﻫﻨﮓ را باتوجه‌ به ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮنی ﮐﻪ در آن ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺑﻪ 27 ﻓﺼﻞ تقسیم کرده‌اند.

درباره کتاب فرهنگ اویم ایوک

فرهنگ اویم ایوک مشتمل بر حدوداً ۹۰۰ واژه اوستایی (با درنظرگرفتن صورت‌های مصرفی و بدون شمارش واژه‌های تکراری) است که از آن میان تقریباً ۳۶۰ واژه تکامد هستند یعنی در بخش‌های دیگر اوستا دیده نمی‌شوند و تنها در این فرهنگ به‌کاررفته‌اند. از آن مهم‌تر، از ۱۰۰ جمله و عبارتی که در فرهنگ اویم ایوک آمده است، تنها ۲۹ جمله و عبارت در اوستای کنونی باقی مانده است. این عبارات و جملات یقیناً از متنی انتخاب شده‌اند که در زمان تألیف بخش‌های مختلف این فرهنگ، در دست مؤلف بوده است و اکنون اثری از آنها باقی نمانده است. به‌این‌ترتیب می‌توان حدس زد این اوستایی که فرهنگ‌نامه آن اکنون باقی مانده است، حداقل سه برابر اوستای کنونی بوده است.

بیشتر آﺛﺎری ﮐﻪ از زﺑﺎن ﻓﺎرسی میاﻧﻪ زرﺗﺸتی ﺑﺎقی ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ، آﺛﺎر دینی درﺑﺎرۀ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮐﻼمی، فقهی، اﺧﻼقیات و یا اﺳﺎطیر زرﺗشتی اﺳﺖ و ﺑﺨﺶ ﺑﺰرگی از این آﺛﺎر دینی را ﻣﺘﻮن زﻧﺪ و یا ﻣﺘﻮن ﺗﺄلیفﺷﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس زﻧﺪ ﺗﺸکیل می‌دهد.

ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧویسنده این کتاب آﻧﭽﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻫﻨﮓ اویم ایوک اﻣﺮوز در دﺳﺖ اﺳﺖ، گلچینی اﺳﺖ از فرهنگ‌های ﻣﺘﻌﺪدی ﮐﻪ در ایران ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﺮای ﻣﺘﻮن اوﺳﺘﺎیی وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺮخی از این فرهنگ‌ها ﻣﻮﺿﻮعی ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺑﺮخی دیگر اﻟﻔﺒﺎیی، و ﻣﺘﻮنی ﻫﻢ ﺑﺮای آﻣﻮزش دﺳﺘﻮر زﺑﺎن اوﺳﺘﺎیی ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮده ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﮐﻮچکی از آن در ﻓﺼﻞ دوم ﻓﺮﻫﻨﮓ اویم ایوک ﺑﺎقی ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ. کهنگی و ﻗﺪﻣﺖ این ﻓﺮﻫﻨﮓ از ویژگی‌های ﻣﻬﻢ دیگر آن اﺳﺖ، به‌طوری‌که ﺑﺮخی ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان زﻣﺎن ﺗﺪوین بخش‌های ﻣﻮﺿﻮعی این ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺑﻪ دورۀ ﻫﺨﺎﻣﻨشیان ﻧﺴﺒﺖ می‌دهند. این ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ دلیل درﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻟﻐﺎت، اﺻﻄﻼﺣﺎت و ﻋﺒﺎراتی ﮐﻪ در ﻣﺘﻮن اوﺳﺘﺎیی ﮐﻬﻦ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و اﮐﻨﻮن در دﺳﺖ نیست، اهمیت بسیار دارد.

خواندن کتاب فرهنگ اویم ایوک را به چه کسی پیشنهاد می کنیم؟

کتاب فرهنگ اویم ایوک برای علاقه‌مندان به دین زرتشتی و فارسی قدیم می‌تواند کتاب مفیدی باشد.

درباره فرزانه گشتاسب

فرزانه گشتاسب در سال 1352 متولد شده‌اند. او در سال 1376 در رشتۀ فیزیوتراپی از داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان فارغ‌التحصیل شده است. همچنان او فوق‌لیسانس خود را نیز در رشتۀ ﻓﺮﻫﻨﮓ و زبان‌های ﺑﺎﺳﺘﺎنی از دانشگاه تهران گرفته است. او در سال 1388 دﮐﺘﺮای خود را از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه علوم‌انسانی و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت فرهنگی در رشتۀ ﻓﺮﻫﻨﮓ و زبان‌های ﺑﺎﺳﺘﺎنی دریافت کرده است.

بخش‌هایی از کتاب فرهنگ اویم ایوک

آگاهی‌های ﮐﻪ درﺑﺎرۀ دﺳﺘﻮر زﺑﺎن اوﺳﺘﺎیی از این ﻓﺮﻫﻨﮓ (به‌ویژه از ﻓﺼﻞ دوم) ﺑﻪ دﺳﺖ می‌آید، ﻧﺴﺒﺘﺎً دقیق و ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ زﻣﺎنی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮیسنده یا ﻧﻮیسندگان این ﻓﺮﻫﻨﮓ از داﻧﺶ ﺑﺎﻻیی در زﺑﺎن اوﺳﺘﺎیی ﺑﺮﺧﻮردار بوده‌اند، ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻮیسندۀ ﻓﺮﻫﻨﮓ از ﺗﻔﺎوت اوﺳﺘﺎی گاهانی و اوﺳﺘﺎی ﻣﺘﺄﺧﺮ در ﺻﺮف واژه‌ها آﮔﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ، ﺗﻤﺎیز ﺳﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻔﺮد، مثنی و ﺟﻤﻊ را در ﺻﺮف اﺳﻢ، ﺻﻔﺖ، ﺿمیر و ﻓﻌﻞ به‌خوبی می‌دانسته و از ﻣﻌﺎنی ﻣﺨﺘﻠﻒ یک واژه در ﻣﺘﻮن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻃﻼع داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﭼﻨﺎن ﮐﻪ پیش‌ از این ﺑﺮرسی ﺷﺪ، در این ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻤﻼت و ﻋﺒﺎراتی از بخش‌های ﻣﻔﻘﻮد اوﺳﺘﺎ دیده می‌شود ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎنیان نیز اﺣﺘﻤﺎﻻً وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و یا به‌صورت ﻧﺎﻗﺺ در دﺳﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ، همچنین واژهﻫﺎی بسیاری در این ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ در اوﺳﺘﺎی ﮐﻨﻮنی هیچ ﺷﺎﻫﺪ دیگری ﻧﺪارد یا صورت‌های صرف‌شدۀ دیگری از آن در اوﺳﺘﺎ دیده می‌شود. این اﻣﺮ ﻧﺸﺎن از آن دارد ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺗﺪوین اولیۀ این ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺘﻮن اوﺳﺘﺎیی بسیار کامل‌تری در دﺳﺘﺮس ﻧﻮیسنده ﺑﻮده اﺳﺖ.