کتاب کلیله و دمنه

کتاب کلیله و دمنه نسخه نصرالله منشی است که با تصحیح و مقدمه مجتبی مینوی منتشر شده است. کتاب کلیله و دمنه اثری بسیار قدیمی است که بارها بازنویسی شده است.

درباره کتاب کلیله و دمنه

کتابِ کلیله و دمنه از جمله‌ آن مجموعه‌‌های دانش و حکمت است که مردمان خردمندِ قدیم گردآوردند و «به هر گونه زبان» نوشتند و برای فرزندانِ خود به میراث گذاشتند و در اعصار و قرونِ متمادی گرامی می‌‌داشتند، می‌‌خواندند و از آن حکمتِ عملی و آدابِ زندگی و زبان و حکومت می‌‌آموختند.

اصلِ کتاب به هندی بود به نام پَنْچه تَنْتْره Panchatantra، در پنج باب فراهم آمده بود. بُرزویه‌ طبیب مَرْوزی در عصرِ انوشیروان خسروِ پسرِ قَباد پادشاهِ ساسانی آن را به فارسی درآورد و ابواب و حکایاتِ دیگری بر آن افزود که اغلبِ آنها از مآخذِ دیگرِ هندی بود. در دورانِ فرهنگِ اسلامی ابن المقفّع آن را از پارسی به تازی نقل کرد و نام آن را کتاب کلیله و دِمنَه گذاشت. رودکی این کتاب را به شعر درآورد اما متاسفانه درطول زمان از بین رفته است. در عهدِ بهرام‌شاهِ غزنوی أبوالمعالی نظام‌‌الملک معین‌‌الدّین نصرالله بن محمّد بن عبدالحمید بن احمد بن عبدالصّمد که منشی دیوان بود دوباره این کتاب را نوشت و برآن اشعار فارسی و عربی بسیاری اضافه کرد، نصرالله منشی مقیّد به متابعتِ از اصل نبوده است و ترجمه و نگارشی آزاد ساخته و پرداخته است و آن را بهانه و وسیله‌ای کرده است از برای انشای کتابی به فارسی که معرّفِ هنر و قدرتِ او در نوشتن باشد. کار او آن‌چنان است که کتابی کامل و متفاوت شد. نسخه‌ای که امروز به عنوان کلیله و دمنه در دست مردم است و آن را می‌خوانند همین نسخه است. 

خواندن کتاب کلیله و دمنه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به ادبیات داستانی و تعلیمی ایران پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب کلیله و دمنه

و فایده در تعلُّم حرمتِ ذات و عزّتِ نفس است، پس تعلیم دیگران؛ که اگر به إفادت مشغول گردد و در نصیبِ خویش غفلت ورزد همچون چشمه‌ای باشد که از آب او همه کس را منفعت حاصل می‌‌آید و او از آن بی‌‌خبر. و از دو چیز نخست خود را مستظهر باید گردانید پس دیگران را ایثار کرد: علم و مال. یعنی چون وجوهِ تجارب معلوم گشت اول در تهذیبِ اخلاق خویش باید کوشید آنگاه دیگران را بر آن باعث بود. و اگر نادانی این اشارت را بر هزل حمل کند مانندِ کوری باشد که کاژ ی را سرزنش کند.

و عاقل باید که در فاتحتِ کارها نهایتِ اغراضِ خویش پیش چشم دارد و پیش از آنکه قدم در راه نهد مقصدْ معیّن گرداند، وإلاّ واسطه‌ی آن به حیرت کشد و خاتمت به هلاک و ندامت.

و به حال خردمند آن لایق‌تر که همیشه طلب آخرت را بر دنیا مقدّم شُمَرَد، چه هر که همّتِ او از طلب دنیا قاصرتر حسراتِ او به وقتِ مفارقتِ آن اندک‌تر؛ و نیز آنکه سعی برای آخرت کند مرادهای دنیا بیابد و حیاتِ أَبد او را به دست‌ آید، و آنکه سعی او به مصالح دنیا مصروف باشد زندگانی برُو وبال گردد، و از ثواب آخرت بماند. و کوششِ اهلِ عالم در ادراکِ سه مراد ستوده است: ساختن توشه‌‌ی آخرت، و تمهید اسباب معیِشت، و راست داشتن میانِ خود و مردمان به کم‌آزاری و ترکِ اذیّت.