کتاب کلیله و دمنه نصرالله منشی

کتاب کلیله و دمنه در اصل کتابی هندی است که در زمان ساسانیان به زبان پارسی میانه ترجمه شد. این اثر، کتابی پندآموز است که در آن پندها در قالب حکایت‌ها و داستان‌هایی از زبان حیوانات بیان می‌شود. اندرزهای کتاب در حیطه‌های مختلفی مانند اخلاق، مملکت‌داری و... است.

این کتاب در طاقچه برای دانلود رایگان ارائه شده است.

درباره کتاب کلیله و دمنه

پنددهی از طریق حکایت‌ها از دیرباز روشی محبوب بین تمام مردمان جهان بوده است. به‌طوری‌که به هر تاریخ و فرهنگی که سر بکشیم نمونه‌ای از این کتب پر حکایت و اندرز را خواهیم یافت. کتاب کلیله و دمنه یکی از مشهورترین آثار در این زمینه است که زادگاهش به هند بازمی‌گردد. این کتاب حاوی حکایت‌های گوناگون و اندرزهایی اخلاقی است که اکثراً از زبان حیوانات درون قصه اتفاق می‌افتد. این کتاب علاوه بر نکات اخلاقی حاوی نکات دیگری در زمینه‌های مدیریتی و کشورداری نیز است.

گفتنی است فابل یکی از انواع ادبیات است که داستان‌ها از زبان حیوانات روایت می‌شود و شخصیت‌های داستان به جای انسان حیوانات هستند. با این توصیف کتاب کلیله و دمنه یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین فابل‌های جهان است. در این کتاب اکثر داستان‌ها بین حیوانات اتفاق می‌افتد. دلیل انتخاب نام کلیله‌ودمنه نیز به خاطر حیوانات موجود در قصه است. کلیله‌ودمنه نام دو شغال در کتاب است که بخش اعظم کتاب روایت‌هایی از زبان آنان است.

نسخه اصلی کتاب کلیله و دمنه به شخصی به نام ویشنا سرما بازمی‌گردد. کلیله و دمنه نوعی کتاب تألیفی است که از پنجا تنتره و چند داستان هندی دیگر تشکیل شده است و متأسفانه نویسنده‌ی دقیق آن مشخص نیست. عده‌ای آن را منتسب به بروزویه می‌دانند.

از این اثر ترجمه‌های مختلفی انجام شده است ولی متأسفانه خیلی از آن‌ها در دسترس نیست. رودکی نیز بعدها این کتاب را به نظم درآورد اما متأسفانه امروزه به‌جز چند بیت پراکنده چیزی در دست نیست. ترجمه‌ی نصرالله منشی یکی از معروف‌ترین ترجمه‌های انجام‌شده است.

کلیله و دمنه راه زیادی را طی کرده تا از هند به ایران برسد و بعدازآن به اروپا قدم بگذارد. اما هر چه هست ترجمه‌های مختلف از زبان‌های دیگر نشان‌دهنده محبوبیت و موفقیت کتاب بوده است. به‌گونه‌ای که در سال ۱۶۰۰ میلادی این کتاب به بیش از ۹ زبان دنیا ترجمه شده بود.

در طاقچه می‌تواند این کتاب را با ترجمه نصرالله منشی رایگان دانلود کنید. نصرالله منشی ترجمه‌ای آزاد از کلیله و دمنه داشته؛ به‌طوری‌که خودش حکایت دیگری که نیز به نظرش مفید آمده را وارد داستان کرده است. نثر اصلی کتاب به‌صورت نثر فنی نوشته شده؛ برای همین است که کتاب پر از لغات کهن و قدیمی است و از عبارات عربی در آن استفاده شده است.

کتاب کلیله و دمنه ازجمله آثاری است که تاکنون اقتباس‌های سینمایی و پویانمایی‌های زیادی از آن انجام گرفته است.

خواندن و دانلود کتاب کلیله و دمنه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

کتاب کلیله و دمنه اثر نصرالله منشی به جهت سختی نثر و پیچیدگی کلمات و عبارت‌های به‌کاررفته در متن شهرت دارد. ازاین‌رو خواندن کتاب مستلزم علاقه به متون قدیمی، حوصله و جستجو در معنای کلمات است. دوستداران ادبیات کهن به‌خصوص آنان که علاقه‌مند به حکایات و پند و اندرزهای کهن هستند می‌توانند از خواندن کتاب لذت ببرند. علاقه‌مندان به نوشته‌های تاریخی و قدیمی می‌توانند با خواندن این اثر با نمونه‌های ادبیات در قرون گذشته بیشتر آشنا شوند.

چرا باید این کتاب را بخوانیم؟

آشنایی با ادبیات کهن مزایای خاص خود را دارد، از جمله مهم‌ترین آن‌ها این نکته است که می‌تواند موجب آشنایی ما با طرز تفکر مردمان کهن باشد. این‌که آنان چگونه می‌اندیشیده‌اند؟ نظرشان درباره مسائل مختلف اخلاق و حکمت چه بود؟ در نگارششان از کدام واژگان و افعال بهره می‌گرفتند؟ چه چیز در نظر آنان مقدس و چه چیز اهریمنی بود؟

علاوه بر همه‌ی این‌ها خواندن کتاب کلیله و دمنه می‌تواند موجب آشنایی بیشتر دوستداران ادبیات کهن با متون قدیمی باشد به‌خصوص اینکه کتاب همراه با حکایات و ثناهای متفاوت در بخش‌های مختلف است.

نام اصلی کتاب چیست؟

کتاب کلیله و دمنه برای اولین بار در هند با نام پنجا تنترا نوشته شد. حدس‌ها حاکی از این است که قدمت این کتاب به ۱۰۰ تا ۵۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد. یکی از گمانه‌زنی‌ها در باب به وجود آمدن کتاب به افسانه‌ای دیرین بازمی‌گردد. پادشاه آماراشاکتی هند سه پسر بازیگوش داشت که تن به درس و مشق نمی‌دادند، او از ویشنا می‌خواهد تا به آن‌ها آموزش بدهد؛ اما به خاطر بازیگوشی زیاد شاهزاده‌ها، ویشنا با روش‌های تدریس رایج موفق نمی‌شود تا این‌که تصمیم می‌گیرد نکات و پند و اندرزها را در قالب داستان و حکایات بیان کند و در کمال تعجب این روش مؤثر می‌افتد. ویشنا بعدها این داستان‌ها را در قالب کتابی بانام پَنچه تَنتره جمع‌آوری می‌کند. پَنچه تَنتره در زبان سانسکریت به معنای پنج دستگاه یا پنج شعار است.

درباره نصرالله منشی

ابوالمعالی نصرالله بن محمد بن عبدالحمید منشی (بعد از ۵۵۵ قمری – پیش از ۵۸۳ قمری)، یکی از نویسندگان و منشیان دربار غزنوی در سده ۶ هجری بوده است. وی در زمان بهرام‌شاه غزنوی وارد امور دیوانی شد و بعداً در همین سلسله در زمان خسرو ملک به وزارت رسید. بعداً به دلیل تلاش بدخواهان مورد غضب قرار گرفت و به زندان افتاد و در همان زندان نیز کشته شد. او بیت زیر را هنگام مرگ خود سروده است:

از مسند عز اگر چه ناگه رفتیم حمداً للهَ که نیک آگه رفتیم

رفتند و شدند و نیز آیند و شوند ما نیز توکلت علی الَله رفتیم

معروف‌ترین اثر به‌جامانده وی ترجمه کلیله و دمنه است که تا به امروز باقی مانده و هنوز هم بعد از گذشت چندین قرن، این کتاب نفیس خوانده می‌شود.

فهرست کتاب کلیله و دمنه

حکایت های پندآموز کلیله و دمنه با توجه به ترجمه ای که از متن پهلوی آن صورت گرفته است، شامل 10 باب است که در هر کدام داستان های جذاب و هیجان انگیزی حول رویدادهای مختلف پیش می آید.

- باب شیر و گاو

- باب کبوتر طوق‌ دار

- باب بوزینه و سنگ‌ پشت

- باب بی‌ تدبیری

- باب موش و گربه

- باب بوم و زاغ

- باب شاه و پنزوه

- باب تورگ-شغال

- باب بلاد و برهمنان

- باب شاه موشان و وزیرانش

تکه هایی از کتاب کلیله و دمنه

قصه‌ی دو گنجشک

روزی، روزگاری، دو گنجشک در سوراخی لانه داشتند. سوراخ، بالای دیوار خانه‌ای بود و دو گنجشک به خوبی و خوشی در آن زندگی می‌کردند. پس از مدتی آن دو گنجشک صاحب جوجه‌ای شدند. آن‌ها خوشحال و خرم بودند. یک روز که گنجشک پدر برای آوردن غذا رفته بود مار بدجنسی که در آن نزدیکی‌ها بود به لانه آمد. گنجشک مادر پرواز کرد و روی دیوار نشست، اما جوجه گنجشک هنوز قدرت پرواز نداشت. مار به طرف جوجه گنجشک رفت. گنجشک مادر سر و صدا کرد. نزدیک مار رفت. به او نوک زد، اما فایده‌ای نداشت. مار بدجنس جوجه را بلعید و همانجا روی لانه گرفت و خوابید. کمی بعد گنجشک پدر رسید. گنجشک مادر گریان و نالان قضیه را تعریف کرد. گنجشک پدر هم ناراحت شد. اما جوجه از دست رفته بود ونمی شد کاری کرد. دو گنجشک تصمیم گرفتد انتقام جوجه را از مار بگیرند. ناگهان گنجشک پدر فکر عجیبی کرد. برای همین هم فورا ًٌ پرید و از اجاق خانه یک تکه چوب نیم سوز برداشت. آن را به نوک گرفت و سریع پرید و توی لانه انداخت. چوب نیم سوز روی چوب‌های خشک لانه افتاد ودور غلیظی بلند شد. افرادی که در خانه بودند این کار عجیب گنجشک را دیدند. آن‌ها برای این که خانه آتش نگیرد به سرعت نردبان گذاشتند تا آتش را خاموش کنند. درست هنگامی که مار می‌خواست از لانه فرار کند آن‌ها مار را دیدند. یکی از افراد با چوبی که در دست داشت ضربه محکمی به سر مار زد. مار بدجنس کشته شد. دو گنجشک در حالی که انتقام جوجه خود را گرفته بودند، پرواز کردند تا بروند و لانه جدید بسازند.