کتاب حاج اسماعیل

حاج اسماعیل تالیف محمد جعفربگلو از مجموعه کتاب‌های دانستنی‌های انقلاب اسلامی برای جوانان است که در انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است.

 درباره کتاب حاج اسماعیل

قافلهٔ نهضت اسلامی امام خمینی یاران و رهروان کثیری داشت که هرکدام در منزلی به جانبازی پرداختند. از آن میان شهدای صدر نهضت اسلامی به سبب معرفی کمتر و اهمیت اقدامشان مظلوم‌تر هستند. آنان در روزهای اوج خفقان رژیم پهلوی به مخالفت با اقدامات حکومت برخاستند و در ایام گرفتاری و حبس امام خمینی رهبری نهضت از وی حمایت کردند. درخشش این شهدا در افق تیره و تار روزگار حکومت پهلوی نوید شروع نهضتی بنیان‌کن و فراگیر را می‌داد که جز بر سرنگونی حکومت شاهنشاهی و تأسیس نظام اسلامی رضایت نمی‌داد. حاج اسماعیل رضایی یکی از این شهدای ارجمند نهضت اسلامی امام خمینی بود که بی‌هیچ هراس و وحشتی از سرکوب دستگاه رژیم به حمایت از مرجع زمان پرداخت و برگ زرینی از نهضت پرافتخار اسلامی را رقم زد.

مرکز اسناد انقلاب اسلامی در راستای معرفی شهدای نهضت اسلامی به انتشار این کتاب اقدام کرده است. مجموعهٔ پیش‌رو به شرح مختصر، ساده اما مستند زندگی و اقدامات شهید حاج اسماعیل رضایی پرداخته است.

او کسی است که از دههٔ ۱۳۳۰ همگام با روحانیت، در میدان مبارزه با فرقهٔ ضالهٔ بهائیت به جهاد پرداخته و در کارنامهٔ خود سابقهٔ اطاعت و ارادت به آیت‌الله سیدحسین بروجردی، مرجع عظیم‌الشأن شیعیان و آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی، رهبر نهضت ملی ایران و پیشینهٔ همکاری با شهید نواب صفوی، روحانی مبارز و رهبر فدائیان اسلام را ثبت و ضبط کرده است. وی در اواخر دههٔ ۳۰ در حلقهٔ نزدیکان مرجع مبارز عصر، حضرت امام خمینی (ره)، قرار گرفت و در رکاب قائد بزرگ به مبارزه با رژیم پهلوی پرداخت.

محمداسماعیل رضایی با روحانیون مبارز ارتباط عمیقی داشت و آنها را در مسیر مبارزه همراهی می‌کرد. از همین رو است که رهبر معظم انقلاب اسلامی وی را «حلّال مشکلات» خوانده و درباره او می‌فرمایند: «... من (در دوران مبارزه با رژیم پهلوی) هر وقت نیاز داشتم، به حاج اسماعیل رضایی مراجعه می‌کردم… او حلّال مشکلات بود.»۱

با وجود این، تاکنون کتاب پژوهشی مستقلی دربارهٔ شهید حاج اسماعیل رضایی نوشته نشده و فعالیت‌های وی پوشیده مانده است.

کتاب پیش‌رو، با هدف شناساندن شهید محمداسماعیل رضایی به جوانان، می‌کوشد با زبانی ساده و قابل فهم و با کمک منابع، اسناد و تاریخ‌شفاهی به روایت کامل زندگی این شهید بزرگوار بپردازد.

 خواندن کتاب حاج اسماعیل را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 جوانان علاقه‌مند به تاریخ انقلاب اسلامی مخاطبان این کتاب‌اند.

 بخشی از کتاب حاج اسماعیل

از دست‌فروشی تا بزرگی در میدان امین‌السلطان

محمداسماعیل ابتدا یک جعبه بر گردن خود آویزان و آن را با تخمه و آجیل و... پر می‌کرد و در سینماها و خیابان‌ها به دستفروشی می‌پرداخت. چند سال بعد وارد میدان امین‌السلطان شد و کار خود را در میدان میوه و تره‌بار با پادویی شروع کرد اما بعد از مدتی توسط حاج علی نوری، از میدان‌داران معروف امین‌السلطان به کار گماشته شد و در حجره او مشغول کار گردید.

محمداسماعیل هوش زیادی داشت و محاسبات ریاضی را خیلی دقیق و سریع انجام می‌داد و حاج علی نوری هم به خاطر اعتمادی که به او داشت، وی را پای قپان گذاشت. سپس کم‌کم کار و بارش در بازار گرفت و خودش صاحب حجره شد. او علاوه بر بازار، در خیابان صفاری هم یک حجره داشت و صاحب یک قهوه‌خانه هم بود. اندکی بعد یک بنگاه با نام «بنگاه امید» در بازار تأسیس کرد. رفته‌رفته کاروبارش آن‌قدر گرفت که کامیون‌ها برای حمل و نقل بار از حجرهٔ او صف می‌بستند. انحصار سیب سبزوار، لیموی میناب و هندوانه گرگان در اختیار حاج اسماعیل بود و در این سال‌ها او شخص متموّلی به حساب می‌آمد.

او در سال ۱۳۳۶ و در سن ۳۲ سالگی با دختردایی‌اش، خانم اکرم ایلخانی ازدواج کرد و بعدها از او صاحب سه فرزند به نام‌های علی‌اکبر، معصومه و علی‌اصغر شد. آنها در خیابان خراسان و نزدیکی‌های مسجد لرزاده ساکن شدند. او در سال ۱۳۳۹ به مکه رفت و از این زمان به بعد به «حاج اسماعیل» معروف شد.

او رفاقت قدیمی با طیب حاج‌رضایی یکی از لوطی‌ها و بازاریان معروف تهران داشت اما هیچ نسبتِ نسبی و سببی با طیب نداشت.