کتاب دین داری معاصر؛ چالش ها، فرصت ها

دین داری معاصر؛ چالش ها، فرصت ها پژوهشی در حوزه جامعه‌شناسی دین، اثر  عبدالحسین فخاری است که در انتشارات گوی به چاپ رسیده است.

درباره کتاب  دین داری معاصر؛ چالش ها، فرصت ها

عبدالحسین فخاری در کتاب دین داری معاصر؛ چالش ها، فرصت ها به این موضوع پرداخته است که چرا در زمان م، در بعضی محیط‌ها، گرایش به دین کمرنگ شده و افرادی، کم‌اعتقاد یا کج‌اعتقاد و یا بی‌اعتقاد می‌شوند؟ این پرسشی است که همه مربیان و معلمان دینی با آن روبه‌رو هستند و در جستجوی پاسخ آن برمی‌آیند. چه عواملی موجب این پدیده می‌شود و به عبارت دیگر، چالش‌های دین‌داری معاصر کدامند؟

فخاری به عنوان یک مربی آموزه‌های دینی، که حدود پنج دهه از عمر خود را در این راه سپری نموده و آموزش مبانی اندیشگی را در سطوح مختلف جامعه و مخاطبان گوناگون در فضای حضوری و مجازی و در عرصه قلم و بیان و تا اندازه‌ای رسانه، تجربه کرده‌ است، تلاش نموده در این کتاب به این دو سؤال بپردازد و تجربیات خود و همکارانش را با دیگران که در کسوت والدین یا مربیان و مبلغان دینی، علاقه‌مند به داشتن نسل دین‌دار و معتقد هستند، به اشتراک بگذارد. 

مطالبی که در هر نوشته مطرح می‌شود از زبان سه مربی است که تصمیم می‌گیرند ابتدا چالش‌ها و بعد فرصت‌ها را با هم به بحث گذارند و در یک هم‌اندیشی آن را تکمیل نمایند. این ادبیات، خواندن متن را شیرین‌تر می‌نماید.

خواندن کتاب دین داری معاصر؛ چالش ها، فرصت ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 پزوهشگران حوزه جامعه‌شناسی دین و والدین و مربیان معلمان دینی.

بخشی از کتاب دین داری معاصر؛ چالش ها، فرصت ها

دیگر کلاس نمی‌آمد و از او خبری نداشتیم؛ احوالش را از یکی از دوستانش جویا شدم، گفت جذب چند پروژه پول‌زا شده و تمام وقت، درگیر آن‌هاست و تا نصفه‌شب گوشی‌هایش زنگ می‌خورد. فروشگاه‌ها و رستوران‌های زنجیره‌ای، ساخت و ساز؛ صادرات و واردات، استارتاپ، شهربازی، بیزنس‌های اینترنتی و... دیگر با پولدارها می‌چرخد و در باشگاه متمولان دیده می‌شود، برنامه‌های مذهبی را کنارگذاشته و دین را به مرخصی فرستاده است و می‌گوید دین همیشه هست باید دنیا را آباد کنی تا حرفت را بخرند و برای خودت کسی شوی و احترامت کنند. هادی با بیان این مقدمه گفت: دنیاگرایی از آفات مهم دین‌داری است؛ لازم دیدم برای دانشجویان توضیح دهم که به قول لقمان حکیم، دنیا دریای عمیقی است که بیشتر مردم در آن غرق می‌شوند. زرق و برق دنیا و آرزوهای دور و دراز، انسان را از یاد آخرت غافل و نهایتاً به حسرت و خسران ابدی می‌افکند: «ای مؤمنان! مباد اموال و فرزندان، شما را از یاد خدا غافل نماید؛ کسانی که چنین کنند، زیانکارانند» (منافقون: ۹).

محمد گفت: باید توضیح داد که دنیا، ذاتاً مذموم نیست بلکه مزرعه آخرت است و محل تجارت بندگان خدا که با آن رضوان الاهی را به‌دست می‌آورند. بدون دنیا، هیچ ارتقایی برای بشر متصور نیست و باید از هر امکان آن، برای این ارتقاء بهره برد. ثروت، ذاتاً بد نیست بلکه وابستگی و دلبستگی به ثروت، مذموم است. تلاش برای معاش و کارآفرینی و کسب ثروت حلال، بسیار توصیه شده اما باید یادگرفت که این ثروت، ترمز و مانع انسان نباشد و دل‌کندن از آن و خرج در راه خدا برای او آسان باشد. دنیا دو وجهه دارد: دنیای ممدوح و دنیای مذموم. اگر انسان از امکانات دنیا برای نیل به هدف دین که همان کمال است استفاده کند، این دنیا ممدوح است واگر درحد دنیا متوقف و به آن به دیده هدف، نگریسته شود، دنیایی مذموم خواهد بود. در حقیقت ذمت برای دنیا گرایی و وابستگی و دلبستگی به دنیاست نه ماهیت خود دنیا که ابزار ارتقاء انسان برای کسب رضا و رضوان الاهی است. قرآن می‌فرماید: بهره و نصیب خود را از دنیا، فراموش مکن «وَ لا تَنْسَ نَصیبَک مَن اَلْدُّنْیا» (قصص: ۷۷)؛ امیرمؤمنان هم فرمود: مردم در دنیا دوگونه‌اند، یکی در دنیا برای دنیا کار می‌کند ــ که او را دنیا گرفتار ساخته و از آخرتش باز داشته ــ و دیگری برای آخرت کار می‌کند. که هر دو سرا را به‌دست آورده و در نزد خدا با آبرو گشته است (نهج‌البلاغه، ح ۲۶۱).

هادی گفت: باید خود و عزیزان خود ــ همچون این دوست گریخته به‌سوی دنیا ــ را باید هشدار دهیم در موضوع دنیا دو خطر افراط و تفریط وجود دارد که هر دو خطرناک است: غرق شدن در دنیا و ترک کامل دنیا که یک سوی آن دنیاگرایی و سوی دیگر دنیاداری برای آخرت‌گرایی است. مصادیق دنیاگرایی غرق شدن در شهوت‌های جنسی، فرزندان، طلا و نقره، اسب، دام و کشتزار (آل عمران: ۱۴) لعب و لهو، مدپرستی و زینت، تجمل‌گرایی، فخرفروشی، ثروت‌اندوزی و قدرت‌طلبی (حدید: ۲۰) است. اگر بخواهیم بدانیم که دنیاگرایی به چه می‌انجامد؟ به گزارش قرآن باید توجه کنیم که می‌فرماید دنیا گرایی در این موضوعات، چنین عواقبی دارد و به این نتایج می‌انجامد:

در موضوع خداشناسی به انکار خدا، شرک، غفلت از خدا و احساس بی‌نیازی نسبت به خدا؛ در موضوع نبوت به انکار و یا تحریف دین و وحی، استفاده ابزاری از دین، مبارزه و مجادله و استهزای دین و وحی، دین فروشی، انکار و یا دشمنی با پیامبر؛ در موضوع معاد به انکار آخرت و معاد، تردید در آخرت و معاد، غفلت از آخرت و ترجیح دنیا بر آخرت؛ در موضوع اقتصاد به حرص و رقابت در انباشت ثروت، تحصیل ثروت نامشروع، کاخ‌سازی، بخل، عدم انفاق و احسان، تجمل‌گرایی، فریفته شدن به مال دنیا، تحریک مردم به دنیاگرایی؛ می‌انجامد؛ همچنین در اجتماع به بی‌توجهی به بینوایان و یتیمان، اصطکاک و ستیز با جامعه، فخر فروشی، دون همتی و خواری، پیمان شکنی، تمسخر و تحقیر مؤمنان؛ در موضوع سیاست به ترک و یا سستی و فرار از جهاد، تمایل به سازش با دشمنان، خود کامگی و استبداد، ستمگری، به حزب شیطان درآمدن؛ در موضوع فرهنگ و دانش به دانش تک بعدی و تک ساحتی، خرافه‌گرایی، تقلیدگرایی، کوتاه‌نگری و عدم دور اندیشی، ظاهرگرایی، پند ناپذیری. احساس کاذب جاودانگی در دنیا، اصیل دانستن دنیا، غفلت از مرگ، محرومیت از یقین، محرومیت از هدایت، آرزوطلبی، خوش‌گذرانی، عشرت‌جویی و در شخصیت، زن‌باره، فرزندگرا، هواپرست، فسادانگیز، تجاوزگر، طغیانگر، خودخواه، لجوج و ناسپاس می‌گردد و طبیعتاً هیچ نسبتی با دین خدا پیدا نمی‌کند.