کتاب نکته‌های داغ برای بچه‌های عصبانی

حتماً بعضی‌هایتان می‌گویید: «دکتر وایلد به آخر خط رسیده. یک جای کارش می‌لنگد. انگار عقلش را از دست داده. اگر فکر می‌کند من خودم را عصبانی می‌کنم، واقعاً دیوانه است!» خب... بگذارید ببینم چه‌طور می‌توانم حرفم را ثابت کنم. برایتان داستانی تعریف می‌کنم. فکر کنید در حال پایین رفتن از پله‌ها هستید که یک‌دفعه کسی بهتان تنه می‌زند و کتاب‌هایی که در دست‌تان است، روی زمین پخش می‌شود. چه حالی پیدا می‌کنید؟ آواز می‌خوانید: «همه‌چی آرومه... من چه‌قدر خوشحالم...» بله؟ از شوخی بگذریم! احتمالاً عصبانی می‌شوید. درست است؟ فرض کنید برمی‌گردید و می‌بینید کسی که بهتان تنه زده دانش‌آموزی نابیناست و تصادفاً به شما خورده. حالا چه احساسی دارید؟ هنوز عصبانی هستید؟ احتمالاً نه. نکتهٔ مهم این است: کتاب‌هایتان روی زمین افتاده‌اند، اما دیگر باعث عصبانیت‌تان نمی‌شود. پس دلیل چیز دیگری است. این چیزِ دیگر همان فکرهایتان است. فکرها و باورها و عقاید عصبانی‌تان می‌کنند، نه پدر و مادر و معلم‌ها و خانواده. به مثالِ افتادنِ کتاب‌ها بهتر نگاه می‌کنیم. بعد از این‌که کتاب‌هایتان به زمین افتاد، چه فکرهایی توی سرتان آمد؟ آن‌ها را بنویسید.

بدهند، اما هر کدام از ما فقط می‌توانیم احساس خودمان را داشته باشیم، نه احساس دیگران را

عصبانی شدن اشکالی ندارد اما خشونت خوب نیست در این کتاب دربارهٔ مسئلهٔ مهمی صحبت می‌کنیم. می‌خواهم حسابی وقت بگذارم و بهتان بگویم خشم چیست، اما لازم است شما هم بدانید که وقتی خشم تحت کنترل است، نتایج مثبتی خواهد داشت. هیچ خصوصیتی همیشه بد نیست، مگر نه؟

خوبی‌های خشم همان‌طور که قبل از این هم گفته‌ام، خشم لزوماً بد نیست. مهم این است که با خشم چه می‌کنیم. خشم گاهی مشکلات زیادی ایجاد می‌کند، اما ممکن است در موقعیت‌های خاصی کمک‌کننده هم باشد. خشم به شما چه چیزهایی می‌گوید؟ خشم باعث می‌شود بفهمید به ارزش‌هایتان بی‌احترامی شده است. علاوه‌براین، خشم می‌گوید به چه چیزهایی معتقدید و این خیلی مهم است. مثلاً اگر وقتی کسی بهتان دروغ می‌گوید، خیلی عصبانی می‌شوید، یعنی راستگویی برایتان خیلی مهم است و اگر وقتی کسی دیر می‌آید خشم‌تان زبانه می‌کشد، یعنی وقت‌شناسی برایتان مهم است.

سه مورد از چیزهایی را که عصبانی‌تان می‌کند بنویسید.‌ سپس سعی کنید تشخیص دهید به کدام‌یک از ارزش‌هایتان بی‌احترامی شده است. این کار باعث می‌شود خودتان را عصبانی کنید. از دو مثالی که این‌جا آمده، یعنی دروغ‌گویی و وقت‌شناسی، به عنوان راهنما استفاده کنید

خبر خوبی است. اگر بقیهٔ آدم‌ها و چیزها دلیل عصبانیت‌مان بودند، چه‌طور می‌توانستیم تلاش کنیم خشم‌مان را کنترل کنیم؟ در آن صورت هیچ کاری از دست‌مان برنمی‌آمد، چون هیچ کنترلی روی دیگران نداریم... آن وقت آن‌ها مثل عروسک خیمه‌شب‌بازی با احساسات‌مان بازی می‌کردند. شما عروسک خیمه‌شب‌بازی نیستید، تحت کنترل نیستید و واکنش‌هایتان را خودتان انتخاب می‌کنید. هیچ نخی بهتان وصل نیست! علاوه‌براین، اگر اتفاق‌ها عصبانی‌مان می‌کردند، همهٔ آدم‌ها باید از یک اتفاق مشخص عصبانی می‌شدند، درحالی‌که این‌طور نیست، مثلاً گاهی چیزهایی که باعث می‌شود پدر و مادرتان حسابی جوش بیاورند، شما را می‌خنداند. پس اتفاق‌ها و چیزها و آدم‌های دیگر عصبانی‌تان نمی‌کنند. حالا که به این سؤال مهم جواب داده‌ایم، باید برویم سراغ کار اصلی‌مان. ما نیاز داریم یاد بگیریم چه‌طور قبل از عصبانیت فکرهایمان را بشنویم. کار ساده‌ای نیست، اما غیرممکن هم نیست. ممکن است بعضی از شما هنوز ارتباط بین فکر و احساس را باور نکرده باشید.

ذهن‌خوانی این خطا وقتی اتفاق می‌افتد که فکر می‌کنیم می‌دانیم در ذهن دیگران چه می‌گذرد؛ در واقع فکر می‌کنیم آن‌قدر خوب دیگران را می‌شناسیم که دلیل رفتارهایشان را می‌دانیم. مثلاً یکی از دوستان‌تان می‌گوید نمی‌تواند جمعه برای فیلم دیدن به خانه‌تان بیاید و شما فکر می‌کنید یعنی از شما خوشش نمی‌آید. مغزتان می‌گوید: «اگر دوستم بود، حتماً می‌آمد.» به این موضوع فکر کنید. هزار دلیل برای نیامدن دوست‌تان وجود دارد. شاید اجازه ندارد جمعه با دوستانش قرار بگذارد، شاید جمعه خارج از شهر باشد و شاید هم از قبل به کسی قول داده که با او فوتبال برود. می‌توانیم به دلایل احتمالی رفتار دیگران فکر کنیم، ولی هیچ‌وقت نمی‌توانیم دلیل واقعی رفتارشان را بفهمیم، مگر این‌که خودشان به ما بگویند. در ضمن، به یاد داشته باشید هر چه آدم‌ها می‌گویند راست نیست! پس خواندن فکر آدم‌ها را به جادوگرها بسپارید.

فکرها و احساس‌ها چه احساسی پیدا می‌کنید اگر به این فکر کنید که وای... نه! نمی‌دانستم امروز امتحان ریاضی داریم. من آدم بی‌ارزشی هستم.

هنری وارد بیچر می‌گوید: «حرفی که یک آدم عصبانی می‌زند، فراموش نمی‌شود.»

خشم باعث می‌شود بفهمید به ارزش‌هایتان بی‌احترامی شده است. علاوه‌براین، خشم می‌گوید به چه چیزهایی معتقدید و این خیلی مهم است.