کتاب منطق الطیر

چاپ یازدهم کتاب منطق الطیر؛ مجموعه آثار عطار جلد ۱ نوشتهٔ فریدالدین محمد عطار نیشابوری و حاصل مقدمه‌نویسی، تصحیح و تعلیقاتی از محمدرضا شفیعی کدکنی است. انتشارات سخن این کتاب را در سال ۱۳۸۹ روانهٔ بازار کرده است.

درباره کتاب منطق الطیر؛ مجموعه آثار عطار جلد ۱

کتاب منطق الطیر؛ مجموعه آثار عطار جلد ۱ (چاپ یازدهم) حاوی نخستیم جلد از مجموعهٔ «آثار عطار»‌ است. این اثر حاصل کار بیشتر از ۳۰ سال تأمل و تدریس و دقت محمدرضا شفیعی کدکنی در آثار عطار نیشابوری و تصوف خراسان است. فریدالدین محمد عطار نیشابوری و منظومهٔ فرهنگی پیرامون او، از زندگی تاریخی تا افسانه‌ها و از آثار مسلم او تا مجموعهٔ وسیعی از مجعولات و منحولات دوره‌های بعد که منسوب به او است، بی‌شباهت به یک مذهب یا آئین نیست. در شرح احوال عطار نیشابوری سخن‌ها گفته شده است، اما آنچه بی‌گمان بر همه مسلم است این است که منطق‌الطیر همچون نگینی بر انگشتری شعر و ادب پارسی است که حکایتی از سرگشتی انسانی را دارد که در طلب معشوق تمامی وادی‌های عرفان را طی می‌کند تا به مقام نیستی برسد و در نهایت همه عاشق و معشوق شود.

منطق الطیر یا «مقامات‌الطیور» منظومه‌ای است از عطار نیشابوری که به زبان پارسی و در قالب مثنوی در بحر رمل مسدس مقصور (محذوف) سروده شده است. کار سرودن این مثنوی در قرن ششم هجری قمری (۱۱۷۷ میلادی) پایان یافت. ابیات این مثنوی را معمولاً بین ۴۳۰۰ تا ۴۶۰۰ بیت دانسته‌اند. منطق‌الطیر از مثنوی‌های تمثیلی عرفان اسلامی به‌شمار می‌آید. مراحل و منازل در راه پوییدن و جُستن عرفان یعنی شناختن رازهای هستی در منطق‌الطیر عطار، هفت منزل است. او این هفت منزل را هفت وادی یا هفت شهرِ عشق می‌نامد. هفت وادی به‌ترتیب عبارت است از طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فقر که سرانجام به فنا می‌انجامد. در داستان منطق‌الطیر، گروهی از مرغان برای جستن و یافتن پادشاهشان سیمرغ، سفری را آغاز می‌کنند. در هر مرحله، گروهی از مرغان از راه بازمی‌مانند و به بهانه‌هایی پا پس می‌کشند؛ تا اینکه پس از عبور از هفت مرحله، از گروه انبوهی از پرندگان تنها «سی مرغ» باقی می‌مانند و با نگریستن در آینهٔ حق درمی‌یابند که سیمرغ در وجود خود آن‌ها است. در نهایت با این خودشناسی، مرغان جذب جذبهٔ خداوند می‌شوند و حقیقت را در وجود خویش می‌یابند. «پیتر بروک» از نامدارترین کارگردانان تئاتر جهان در جشن هنر شیراز، نمایشی بر اساس منطق‌الطیر عطار اجرا کرده است.

خواندن کتاب منطق الطیر؛ مجموعه آثار عطار جلد ۱ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران ادبیات کهن ایران و قالب شعر (مثنوی) پیشنهاد می‌کنیم.

درباره فریدالدین محمد عطار نیشابوری

فریدالدین محمد عطار نیشابوری یا «فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری» مشهور به «شیخ عطّار نیشابوری» (۱۱۴۶ میلادی/ ۵۴۰ قمری - ۱۲۲۱ میلادی/ ۶۱۸ قمری) یکی از عارفان و شاعران ایرانی بلندنام ادبیات پارسی در پایان سدهٔ ششم و آغاز سدهٔ هفتم در ایران است. او که هنگام حملهٔ مغول به قتل رسید، عارف، عالم، صوفی و شاعری ایرانی بود. جهان فکری عطار نیشابوری که در آثار او به تصویر کشیده شده است، تمامی تحولات اولیهٔ عرفان اسلامی و ادبیات عرفانی را همراه با پیامدهای تجربی، نظری، علمی، آموزشی و ابداعی آن بازتاب می‌دهد. موضوع اصلی آثار عرفانی عطار نیشابوری رابطهٔ انسان با خدا و طریقهٔ بدل‌شدن به اولیای الهی است. او مواضع خود را از طریق بحث‌های نظری و موعظه‌های پندآمیز مطرح کرده است. از میان برجسته‌ترین آثار او می‌توان به کتاب‌های «منطق‌الطیر» و «الهی‌نامه» و «مصیبت‌نامه» و «تذکرة‌الاولیا» و «پندنامه» اشاره کرد.

درباره محمدرضا شفیعی کدکنی

محمدرضا شفیعی کدکنی در ۱۹ مهر ۱۳۱۸ در شهر کدکن از خراسان در خانواده‌ای اهل علم دیده به جهان گشود. از افراد مهم این خانواده به میرزامحمد شفیع کدکنی معروف به میرزای عالمیان، وزیر شاه‌عباس اول صفوی، می‌توان اشاره کرد. محمدرضا هرگز به دبستان و دبیرستان نرفت و از ابتدای امر زیر نظر پدر که از دوستان و هم‌درسان بزرگانی چون «ملک‌الشعرا بهار»، «بدیع‌الزمان فروزانفر» و «علی‌اکبر فیاض» بود، بخشی از آموزش خود را سپری کرد. بعد از حدود هفت یا هشت‌سالگی در مجلس یکی از خویشاوندان به نام «محمدتقی ادیب نیشابوری» مشهور به «ادیب نیشابوری دوم» یا «ادیب ثانی» به فراگیری زبان و ادبیات عرب پرداخت و سپس فقه، کلام و اصول را نزد «شیخ هاشم قزوینی» معروف به «فقیه آزادگان» آموخت. ظاهراً هشت سال بیشتر نداشت که به حوزه علمیه نیشابور رفت و در کنار همکلاسی‌هایی که بسیار بزرگ‌تر از او بودند، به فراگیری علوم حوزوی مشغول شد. پس از مرگ شیخ هاشم قزوینی، در کلاس درس «سید محمدهادی میلانی» حاضر و مراحل درس خارج فقه را نزد وی به پایان رساند. او به پیشنهاد علی‌اکبر فیاض در دانشگاه فردوسی مشهد نام‌نویسی کرد و در کنکور آن سال نفر اول شد و به دانشکدهٔ ادبیات رفت و مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه فردوسی گرفت. او پس از اتمام دوره کارشناسی، برای ادامه تحصیل راهی دانشگاه تهران شد و توانست مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود را از دانشگاه تهران اخذ کند. تنها ده روز پس از آنکه محمدرضا شفیعی کدکنی از پایان‌نامه دکترای خود با عنوان «صور خیال در شعر فارسی» دفاع کرد، دکتر پرویز ناتل خانلری در نامه‌ای سفارش کرد که وی در دانشگاه مشغول به تدریس شود و با تأیید دکتر بدیع|الزمان فروزانفر، این مورد محقق شد. بدیع‌الزمان فروزانفر زیر برگهٔ پیشنهاد استخدام وی نوشته بود «احترامی است به فضیلت او»

محمدرضا شفیعی کدکنی از سال ۱۳۴۸ تاکنون استاد دانشگاه تهران است. در مهر ۱۳۹۸ در هفتمین دورهٔ جشنوارهٔ بین‌المللی هنر برای صلح، «نشان عالی هنر برای صلح» به سبب بیش از نیم‌قرن تلاش در اعتلای فرهنگ و ادب پارسی به محمدرضا شفیعی کدکنی اهدا شد. آثار او به این شرح است:

مجموعه اشعار: ۱۳۴۴ - زمزمه‌ها / ۱۳۴۴ - شبخوانی / ۱۳۴۷ - از زبان برگ / ۱۳۵۰ - در کوچه‌باغ‌های نشابور|در کوچه‌باغ‌های نِشابور / ۱۳۵۶ - بوی جوی مولیان / ۱۳۵۶ - از بودن و سرودن / ۱۳۵۶ - مثل درخت در شب باران / ۱۳۷۶ - هزارهٔ دوم آهوی کوهی / ۱۳۹۹ - طفلی به نام شادی