کتاب روزنامه نگاری ویکی؛ رسانه های جدید ۷

جیمی ویلز، بنیان‌گذار ویکی‌پدیا که یکی از بزرگ‌ترین وب‌سایت‌های فضای مجازی به‌شمار می‌آید، در اوت سال ۲۰۱۳ در کنفرانس سالانهٔ بنیاد ویکی‌مدیا که در هنگ‌کنگ برگزار شد، عصر حاضر را «عصر اسنودن و آسانژ » نامید. به گفتهٔ او، ما در عصر اسنودن و آسانژ زندگی می‌کنیم که در این دوران همه نوع اطلاعاتی که مردم ترجیح می‌دهند مخفی بماند در معرض افشاءشدن قرار دارد. او در این کنفرانس از صدها شرکت‌کننده از کشور دنیا که بزرگان دنیای ویکی بودند خواست با تفکر در راه رسیدن به مدل ترکیبی جدیدی از روزنامه‌نگاری به او کمک کنند. به گفتهٔ او این مدلِ جدید می‌تواند ترکیبی از فعالیت کاربران اینترنتی داوطلب با روزنامه‌نگاران حرفه‌ای باشد. این‌که جیمی ویلز پس از بیش از یک دهه فعالیت ویکی‌پدیا، ویکی‌نیوز و چند ده وب‌سایت خواهر آن‌ها در قالب بنیاد ویکی‌مدیا، از ویکی‌بازها برای یافتن مدل جدیدی برای روزنامه‌نگاری یاری می‌طلبد، نشان از تحولات پُرشتاب دنیای ارتباطات و رسانه‌ها در عصری است که در آن زندگی می‌کنیم. عصری که صاحب‌نظران مختلف از زوایای مختلف آن را مورد توجه قرار داده‌اند و جدیدترین آن‌ها نام‌گذاری جیمی ویلز با عنوان عصرِ «اسنودن و آسانژ» است. روزنامه‌نگاری ویکی همانند بسیاری دیگر از پدیده‌های نوظهور، مفهومی در حال شکل‌گیری است که هنوز تعاریف دقیق و مورد توافقی در مورد حدود آن وجود ندارد. دست‌کم یک دهه است که در قالب برخی تجربه‌های روزنامه‌نگارانه از روزنامه‌نگاری ویکی سخن گفته می‌شود. این کتاب در حکم مقدمه و آشنایی با برخی از مفاهیم اولیه روزنامه نگاری ویکی است چرا که این نوع روزنامه نگاری هنوز تعاریف دقق و مورد توافقی ندارد و مراحل ایده‌پردازی را طی می کند. در این اثر ابتدا توضیحات مختصری دربارهٔ ماهیت ویکی‌ها به‌صورت عمومی ارائه شود و بخش اول کتاب با عنوان «مقدمه‌ای بر ویکی‌ها» با این هدف تدوین شده است. در بخش دوم، بر اساس تعریف ابتدایی که از روزنامه‌نگاری ویکی به‌خصوص در دههٔ اول قرن جدیدِ میلادی مورد توجه رسانه‌پژوهان قرار گرفته بود، روزنامه‌نگاری ویکی و نمونه‌هایی از تجربه‌های موفق و ناموفق در این عرصه معرفی می‌شوند. همچنین گونه‌شناسی روزنامه‌نگاری ویکی و مختصری دربارهٔ نقاط قوت و ضعف این گونهٔ جدید در این بخش ارائه می‌شود. بخش سوم را «فراتر از روزنامه‌نگاری ویکی» نام نهاده‌ام که به‌طور خاص به پدیدهٔ ویکی‌لیکس و پیامدهای آن می‌پردازد. زاویهٔ توجه به روزنامه‌نگاری ویکی در این بخش متفاوت با بخش دوم است و عمدتاً به مباحثی مربوط می‌شود که در دههٔ دوم قرن جدیدِ میلادی محل بحث صاحب‌نظران است. امید است این اثر مورد توجه و استفاده دانشجویان و علاقه‌مندان به روزنامه‌نگاری با بحث‌های جدید دنیای فناوری قرارگیرد.