کتاب تطهیر با جاری قرآن؛ تفسیر جلد سی‌ام (جلد اول)

ما در برخورد با افراد، زود قرآن و نهج البلاغه را می‌گذاریم زیر بغلشان، که بروید... با واژه‌ها و یا موضوع‌ها یا به ترتیب کار کنید... تا کامروا گردید... و این‌گونه برخورد جز خستگی و رنج و یا غرور و ریا بهره‌ای ندارد.

گاهی حرفی را می‌شنویم و پس از سال‌ها به آن زمینه و جریان و بلوغی می‌رسیم که آن را احساس می‌کنیم. تا انسان جاری نشود، آیه‌ها روشن نمی‌شوند

در این سال‌ها منی که دوبار از قرآن سرخورده بودم، آن چنان نیاز به قرآن را یافتم، که از نفس کشیدن ضروری‌تر.

آن‌گاه به او که از من سیر مطالعاتی می‌خواست که از کجا شروع کند، از روش مطالعه توضیحی دادم و گفتم مهم سیر مطالعه نیست؛ روش کار است. تو باید پیش از مطالعه طرح سؤال و تنظیم سؤال و تحلیل سؤال را طی کرده باشی تا بتوانی با جواب‌هایی که در کتاب‌هاست عمیق‌تر برخورد کنی و آنها را بپذیری یا دور بریزی.

با رئیس فرهنگ و دیگران کارش به ساواک کشیده بود؛ چون حاضر نشده بود که انقلاب سفید را درس بدهد و امتحان بگیرد. به او گفتم از انقلاب سفید درس بده و سخت‌گیری هم بکن و اگر می‌توانی مردودشان هم بکن... چون این سختگیری، بذر نفرت و بیزاری است... گفتم استادهای تعلیمات ما این تجربه را به ما نشان دادند... و با چوب‌هایی که به ما زدند، ما را فرسنگ‌ها از قرآن جدا کردند.

تلاوت آیه‌ها، در موضوع و جایگاه آیه‌ها، این برخورد صحیحی است که بدون تحریف و بدون احتیاج به بازی‌ها، آیه‌ها را روشن و مشخص می‌سازد.

صالح از قومش همین را می‌پرسید: آیا شما متروک و رها شده‌اید در همین‌ها... در همین‌ها... آیا شما متروک شده‌اید با امن و امان... در این باغ‌ها... و چشمه‌ها... و کشتزارها... و نخل‌هایی که شکوفه‌هایش رسیده‌اند...؟ شما متروک مانده‌اید که از کوه‌ها خانه بسازید و خوش باشید؟

حتی دلت همیشه با تو نیست. این فرعون است که مالک دلش نیست. فرزندها را کشته ولی موسی را خودش بزرگ می‌کند. راستی این طنز بزرگ تاریخ است. و بزرگ‌تر از این طنز این‌که موسایی که با دست فرعون از آب گرفته می‌شود، هم او فرعون را در آب غرق می‌کند. راستی زیباست این صحنه از زبونی و حقارت قدرتی که ادعای خدایی دارد ولی این‌گونه ناخداست...

تفسیر برداشتن پرده از چهرهٔ مصداق‌ها و یا از چهرهٔ رابطه‌هاست.

به سه اصل می‌رسیم که هنگام برخورد با قرآن ضرورت دارد و بدون آنها به بازی کشیده می‌شویم و در سطح می‌مانیم و بار نمی‌دهیم: ۱ ـ درک ضرورت و نیاز به قرآن تا حدی شدیدتر از نیاز به نفس و به خون قلب. ۲ ـ شناخت مواضع آیه‌ها، تلاوت آیه‌ها در جایگاهش. ۳ ـ جریان انسان به گفتهٔ ابراهیم در سه مرحله: انی ذاهب. الی ربی. سیهدین. کسانی که این گونه ذاهب و رونده هستند. و نه با تمام داروها، که با مقدار ضرورت و نیاز آنها برخورد کرده‌اند، به هدایت و رحمت قرآن می‌رسند و نور قرآن بر راه آنها می‌تابد، نه بر چشمشان. قرآن برایشان وسیلهٔ حرکت می‌شود، نه موضوع تحقیق. نه وسیلهٔ ارتزاق و نه شخصیت آفرین...