کتاب هستی شناسی سازمان های مردم نهاد

کتاب الکترونیکی «هستی‌شناسی سازمان‌های مردم‌نهاد» نوشتهٔ مژگان فراهانی و سیدمهدی سجادی اثری پژوهشی در حوزهٔ علوم اجتماعی است که نشر یافته آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی ماهیت، ساختار و کارکرد سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOها) در ایران می‌پردازد و با رویکردی تحلیلی، مفاهیم بنیادین مشارکت اجتماعی، جامعه مدنی و نقش نهادهای غیردولتی را واکاوی می‌کند. «هستی‌شناسی سازمان‌های مردم‌نهاد» برای فعالان اجتماعی، پژوهشگران و علاقه‌مندان به حوزهٔ جامعه مدنی و مشارکت مردمی منبعی کاربردی به‌شمار می‌آید. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب هستی شناسی سازمان های مردم نهاد

این کتاب در قالب ناداستان و با ساختاری پژوهشی، به بررسی بنیادین سازمان‌های مردم‌نهاد در ایران می‌پردازد. نویسندگان، با تکیه‌بر منابع علمی و تجربیات میدانی، ابتدا مفهوم مشارکت اجتماعی را از منظر جامعه‌شناسی و تاریخچهٔ آن در جوامع مختلف شرح داده‌اند. سپس به سراغ تعریف، ویژگی‌ها، رسالت و موانع توسعهٔ سازمان‌های مردم‌نهاد رفته‌اند و جایگاه این نهادها را در بستر جامعه مدنی ایران تحلیل کرده‌اند. «هستی‌شناسی سازمان‌های مردم‌نهاد» با زبانی دقیق و مستند، به موضوعاتی چون انواع مشارکت، نقش تسهیلگران اجتماعی، ساختار حقوقی و قانونی سازمان‌های مردم‌نهاد و چالش‌های مدیریتی و مالی آن‌ها می‌پردازد. کتاب، علاوه‌بر ارائهٔ تعاریف و نظریه‌های کلیدی، به بررسی مقررات و آیین‌نامه‌های مرتبط با فعالیت این نهادها نیز توجه کرده است. روند کتاب از مفاهیم پایه آغاز می‌شود و به تدریج به مسائل تخصصی‌تر و کاربردی‌تر در حوزهٔ سازمان‌های مردم‌نهاد می‌رسد، به‌گونه‌ای که خواننده با تصویری جامع از جایگاه و کارکرد این نهادها در جامعه ایرانی روبه‌رو می‌شود.

خلاصه کتاب هستی شناسی سازمان های مردم نهاد

این کتاب با تمرکز بر هستی‌شناسی سازمان‌های مردم‌نهاد، ابتدا به مفهوم مشارکت اجتماعی و اهمیت آن در ساخت جامعه‌ای پویا و عادلانه می‌پردازد. نویسندگان، مشارکت را به‌عنوان فرایندی اجتماعی و تاریخی معرفی کرده‌اند که در بستر زندگی جمعی انسان‌ها شکل می‌گیرد و انواع مختلفی دارد؛ از مشارکت طبیعی و ارادی تا مشارکت اجباری و خودانگیخته. سپس، با بهره‌گیری از نظریه‌هایی مانند نردبان مشارکت آرنستاین، سطوح و کیفیت مشارکت شهروندان را تحلیل کرده‌اند و تفاوت میان مشارکت صوری و واقعی را نشان داده‌اند. در ادامه، کتاب به تعریف جامعه مدنی و جایگاه سازمان‌های مردم‌نهاد در آن می‌پردازد. این نهادها به‌عنوان واسطه‌ای میان مردم و دولت، نقش مهمی در انتقال مطالبات اجتماعی، بسیج ظرفیت‌های مردمی و نظارت بر عملکرد دولت ایفا می‌کنند. نویسندگان، ویژگی‌های کلیدی سازمان‌های مردم‌نهاد را برشمرده‌اند: ساختارمند بودن، داوطلبانه و غیرانتفاعی بودن، استقلال از دولت و رویکرد اجتماعی داشتن. همچنین، به تفاوت این نهادها با سایر تشکل‌های مدنی مانند احزاب و انجمن‌های صنفی اشاره شده است. کتاب، تاریخچهٔ شکل‌گیری سازمان‌های مردم‌نهاد را از منظر جهانی و ایرانی مرور کرده و سه نسل از این سازمان‌ها را معرفی می‌کند: نسل نخست با رویکرد نیکوکارانه، نسل دوم با تمرکز بر حل مسائل ساختاری و نسل سوم با توجه به حقوق شهروندی و مشارکت فعالانه. رسالت‌های اصلی این نهادها شامل آگاهی‌بخشی، توان‌افزایی، مطالبه‌گری اجتماعی، بسیج منابع و دیده‌بانی و نظارت بر عملکرد دولت است. در بخش‌های بعدی، چالش‌ها و موانع توسعهٔ سازمان‌های مردم‌نهاد بررسی شده‌اند؛ از نبود قانون جامع و مشکلات تأمین مالی تا ضعف مدیریت و دشواری‌های ارتباط با دولت و جامعه. کتاب بر اهمیت رویکرد اجتماع‌محور و نقش تسهیلگران اجتماعی در موفقیت این نهادها تأکید کرده و معیارهای اثربخشی و کارایی سازمان‌های مردم‌نهاد را شرح داده است. در نهایت، به مقررات و حقوق قانونی این نهادها در ایران پرداخته شده و نقش آن‌ها در حمایت از حقوق شهروندی و مشارکت در سیاست‌گذاری و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی تبیین شده است.

چرا باید کتاب هستی شناسی سازمان های مردم نهاد را بخوانیم؟

مطالعهٔ این کتاب فرصتی برای آشنایی عمیق با ماهیت و کارکرد سازمان‌های مردم‌نهاد در ایران فراهم می‌کند. «هستی‌شناسی سازمان‌های مردم‌نهاد» با رویکردی تحلیلی و مستند، نه‌تنها مفاهیم پایه‌ای مشارکت اجتماعی و جامعه مدنی را روشن می‌سازد، بلکه چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی فعالان این حوزه را نیز به‌تصویر می‌کشد. این کتاب به‌ویژه برای کسانی که دغدغهٔ فعالیت داوطلبانه، توسعهٔ اجتماعی و نقش‌آفرینی در جامعه را دارند، راهنمایی جامع و قابل اتکا ارائه می‌دهد. همچنین، با بررسی مقررات و ساختارهای قانونی، به فعالان و پژوهشگران کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری در این عرصه گام بردارند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای فعالان اجتماعی، اعضا و مدیران سازمان‌های مردم‌نهاد، دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های علوم اجتماعی، مدیریت و حقوق، و هر کسی که به مشارکت مدنی و توسعهٔ جامعه علاقه‌مند است، مناسب خواهد بود. همچنین، برای افرادی که قصد راه‌اندازی یا عضویت در یک سازمان مردم‌نهاد را دارند، منبعی راهگشا به‌شمار می‌آید.

بخشی از کتاب هستی شناسی سازمان های مردم نهاد

«مشارکت اجتماعی تحلی همدلی و تعهد انسان‌ها به سرنوشت مشترک‌شان است؛ گامی بلند در جهت ساختن جامعه‌ای پویاء آباد و عادلانه. این نوع مشارکت ریشه در باور عمیق به اهمیت تعامل و همکاری بین افراد و گروه‌های مختلف انسانی دارد و فرصتی است برای شکوفایی استعدادهاء به اشتراک گذاشتن تجربیات و تقویت حس تعلق به جامعه. مشارکت اجتماعی طیف وسیعی از کنش‌ها را در بر می‌گیرد؛ از ارائه ایده‌های نوآورانه و خلاقانه در حل مسائل اجتماعی تا داوطلب شدن برای کمک به نیازمندان و دفاع از حقوق اقشار آسیب‌پذیر جامعه و یا هر اقدامی که گامی در مسیر ساختن جامعه بهتر باشد. سازمان‌های مردم‌نهاد فرصت و فضای بی‌نظیری برای تحقق مشارکت اجتماعی هستند؛ این نهادهای مدنی حاصل تلاش جمعی مردمانی می‌باشند که با انگیزه‌های خیرخواهانه و دغدغه‌های مشترک برای بهبود جامعه و ارتقای کیفیت زندگی می‌کوشند. برخورداری از روحیه داوطلبانه و انگیزه‌های بشردوستانه که فراتر از منافع شخصی و فردی هستند، اولین محرکی است که سبب می‌شود عده‌ای برای ایجاد یک سازمان مردم‌نهاد پا به عرصهٔ تشکل اجتماعی اقدام نمایند. اما فعالیت در قالب یک تشکل مردم‌نهاد مستلزم شناخت ماهیت، ساختار، ویژگی‌ها، حقوق و تکالیف قانونی آن‌هاست و اساسا موفقیت مدیران و اعضای یک سازمان مردم‌نهاد به میزان آشنایی آنان به فضای فعالیت‌های داوطلبانه و مردمی و آگاهی ایشان به ساختار نهادهای مدنی است که فرصت تحقق این انگیزه‌ها و فعالیت‌ها را فراهم می‌سازد.»