کتاب تکملة نهایة الحکمة فی النفس و ملحقاتها

کتاب الکترونیکی «تکملهٔ نهایهٔ الحکمه فی النفس و ملحقاتها» نوشتهٔ علی امینی‌نژاد اثری در حوزهٔ فلسفهٔ اسلامی است که نشر آل احمد آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی مباحث فلسفی مرتبط با نفس و مسائل پیرامونی آن می‌پردازد و به‌عنوان تکمله‌ای بر کتاب «نهایهٔ الحکمه» علامه طباطبایی نگاشته شده است. موضوع اصلی کتاب، تحلیل فلسفی نفس، اقسام و قوای آن و ارتباطش با بدن و مراتب وجودی انسان است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تکملة نهایة الحکمة فی النفس و ملحقاتها

«تکملهٔ نهایهٔ الحکمه فی النفس و ملحقاتها» اثری است در قالب ناداستان فلسفی که به‌عنوان مکملی بر کتاب «نهایهٔ الحکمه» علامه طباطبایی توسط علی امینی‌نژاد تألیف شده است. این کتاب در ادامهٔ سنت فلسفهٔ اسلامی، به‌ویژه حکمت متعالیه، به مباحثی می‌پردازد که در آثار پیشین کمتر به‌صورت مستقل و مفصل بررسی شده‌اند. تمرکز اصلی کتاب بر موضوع نفس، حقیقت و اقسام آن، قوای نفس، ارتباط نفس و بدن، و مسائل مرتبط با مراتب وجودی انسان است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که ابتدا مبانی طبیعی و فلسفی لازم برای ورود به بحث نفس را مرور می‌کند و سپس به تحلیل دقیق‌تر مباحث نفس و قوای آن می‌پردازد. نویسنده با بهره‌گیری از آرای فیلسوفان بزرگی چون ابن‌سینا، سهروردی، سبزواری و صدرالمتألهین، تلاش کرده است تصویری جامع و تحلیلی از جایگاه نفس در فلسفهٔ اسلامی ارائه دهد. این اثر نه‌تنها به مباحث سنتی فلسفهٔ اسلامی بسنده نکرده، بلکه به نسبت این مباحث با علوم تجربی معاصر و فلسفهٔ ذهن نیز توجه داشته است. کتاب برای دانش‌پژوهان فلسفه و علاقه‌مندان به مباحث نفس و انسان‌شناسی فلسفی، منبعی قابل توجه به‌شمار می‌آید.

خلاصه کتاب تکملة نهایة الحکمة فی النفس و ملحقاتها

کتاب «تکملهٔ نهایهٔ الحکمه فی النفس و ملحقاتها» با هدف تکمیل مباحث نفس در فلسفهٔ اسلامی، به‌ویژه در امتداد کتاب «نهایهٔ الحکمه»، نگاشته شده است. نویسنده ابتدا با مرور مبانی طبیعی و فلسفی، جایگاه نفس را در میان موجودات مادی و غیرمادی بررسی می‌کند و به پرسش‌هایی بنیادین دربارهٔ ماهیت نفس، ارتباط آن با بدن، و تفاوت آن با سایر صور و جواهر می‌پردازد. در ادامه، کتاب به تحلیل اقسام نفس (نباتی، حیوانی و انسانی) و ویژگی‌های هر یک می‌پردازد. قوای نفس، اعم از قوای نباتی (مانند تغذیه، رشد و تولید مثل)، قوای حیوانی (ادراکات حسی، خیال، وهم، حرکت ارادی) و قوای انسانی (عقل نظری و عملی)، به‌تفصیل بررسی شده‌اند. نویسنده با استناد به آرای فیلسوفان اسلامی، به‌ویژه صدرالمتألهین، به تبیین این نکته می‌پردازد که نفس انسانی در عین وحدت، دارای مراتب و قوای متعددی است و این مراتب در طول حیات انسان و حرکت جوهری او به‌سوی کمال، به‌تدریج فعلیت می‌یابند. از دیگر محورهای مهم کتاب، بحث دربارهٔ حدوث و بقای نفس است؛ اینکه نفس انسانی با بدن حادث می‌شود اما بقایی روحانی دارد و پس از مفارقت از بدن، به مرتبهٔ عقلانی ارتقا می‌یابد. همچنین، نسبت نفس با بدن و چگونگی اتحاد یا ارتباط آن‌ها، از منظر فلسفهٔ اسلامی و با نقد دیدگاه‌های مختلف، تحلیل شده است. نویسنده در بخش‌هایی از کتاب، به نسبت مباحث فلسفی نفس با یافته‌های علوم تجربی جدید و فلسفهٔ ذهن نیز توجه داشته و تلاش کرده است پیوند میان سنت فلسفی و دانش معاصر را نشان دهد. در مجموع، کتاب دغدغهٔ تبیین جایگاه نفس در منظومهٔ فلسفهٔ اسلامی را دارد و با رویکردی تحلیلی، به پرسش‌های بنیادین دربارهٔ حقیقت انسان، مراتب وجودی او و نسبتش با عالم ماده و عقل می‌پردازد.

چرا باید کتاب تکملة نهایة الحکمة فی النفس و ملحقاتها را بخوانیم؟

این کتاب با تمرکز بر مباحث فلسفی نفس و قوای آن، فرصتی برای فهم عمیق‌تر جایگاه انسان در فلسفهٔ اسلامی فراهم می‌کند. مطالعهٔ این اثر به خواننده امکان می‌دهد با آرای فیلسوفان بزرگ اسلامی دربارهٔ نفس، مراتب وجودی انسان و ارتباط نفس و بدن آشنا شود. همچنین، کتاب با توجه به نسبت فلسفهٔ اسلامی و علوم تجربی معاصر، افق‌های تازه‌ای برای پژوهش در حوزهٔ انسان‌شناسی فلسفی می‌گشاید. برای کسانی که به دنبال درک دقیق‌تر از مبانی فلسفهٔ اسلامی و پیوند آن با مسائل روز هستند، این کتاب می‌تواند منبعی ارزشمند باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران فلسفه، علاقه‌مندان به حکمت اسلامی، و کسانی که دغدغهٔ فهم مباحث نفس، انسان‌شناسی فلسفی و ارتباط فلسفه با علوم انسانی را دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به دنبال تکمیل مطالعات خود پس از کتاب‌هایی چون «بدایهٔ الحکمه» و «نهایهٔ الحکمه» هستند، این اثر مناسب است.

بخشی از کتاب تکملة نهایة الحکمة فی النفس و ملحقاتها

«قد علمت أَنّ النفس کمال آزل لحسم طبیعی آلی. فالنفس یصدر أکثر آثارها بتوسّط قواها و آلاتها؛ لان کل حقیقت جمعیة تألیفیة - کالحقیقة الإنسانیة المشتملة علی جزء أعلی کالنفس و جزء أدنی کمادّة البدن - فلا بد أن یکون الارتباط بینهما بمتوسّط مناسب للطرفین؛ و کذا بین کل من الطرفین و الواسطة. فإذن فی الإنسان مثلاً قوی مختلفة من أعلاها الإدراکی العقلی إلی أسفلها النباتی، اقتضتها قواعد التشکیک و الإمکان الأشرف. و أیضاً وجدنا تصدر أفعال مختلفة الدرجات من النفس بعد أن وجدنا أن النفس واحدة، فوجب فی صدور هذه الآثار المختلفة مبادی و قوی متعددة؛ إمّا علی ما قاله الشیخ و أتباعه من: أن القوی غیر النفس و مسخرة لها و إمّا علی ما قال صدرالمتألهین من: أن النفس فی عین وحدتها لها درجات متفاوتة هی القوی، علی ما سیأتی تفصیل القول فیه. و کیف کان یثبت تعدد القوی بطرق: الأول: انفکاک فعل عن فعل آخر کزوال النمو مع بقاء التغذیة. فهو دلیل علی تغایر مبدآهما، فهما قوتان متخایرتان. الثانی: تنافی الأفعال و الآثار کالجذب و الدفع أو القبول و الحفظ فالقوة الحاذبة غیر الدافعة و کذا القابلة و الحافظة. الثالث: تعدد مواضع الأفعال کالإبصار بالبصر و الاستماع بالسمع. فالقوة الباصرة غیر القوة السامعة. الرابع: اختلاف الغایات الطبیعیة. فبه یدل علی اختلاف القوی و المبادئ، کما أن غایة القوة الغاذیة تخالف غایة القوة المنمیة، فهما قوتان متغایرتان.»