کتاب اطلاعات به مثابه علم

کتاب اطلاعات به مثابه علم به اهتمام مهدی میر محمدی و با همکاری جمعی از پژوهشگران دیگر توسط نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی منتشر شده است. این اثر به بررسی جایگاه اطلاعات به‌عنوان یک علم مستقل و معرفی حوزه‌ی مطالعات اطلاعاتی پرداخته و تلاش دارد مفاهیم، ساختارها و کارکردهای سازمان‌های اطلاعاتی را از منظر علمی و دانشگاهی واکاوی کند. کتاب حاضر در دسته‌ی علوم سیاسی و امنیت قرار می‌گیرد و به‌ویژه برای علاقه‌مندان به مطالعات راهبردی، امنیتی و اطلاعاتی تدوین شده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اطلاعات به مثابه علم

کتاب اطلاعات به‌مثابه علم (درآمدی بر مطالعات اطلاعاتی) اثری دانشگاهی و تحلیلی است که به بررسی بنیادهای نظری و عملی مطالعات اطلاعاتی می‌پردازد. این کتاب در قالب مجموعه‌ای از مقالات تخصصی، موضوعات متنوعی مانند هستی‌شناسی اطلاعات، نقش سازمان‌های اطلاعاتی در امنیت ملی، فناوری و قدرت اطلاعاتی، جامعه‌ی شبکه‌ای و چالش‌های اطلاعاتی را پوشش می‌دهد. ساختار کتاب به‌گونه‌ای طراحی شده که هر فصل به یکی از ابعاد مهم مطالعات اطلاعاتی اختصاص یافته است؛ از مباحث نظری و فلسفی گرفته تا کاربردهای عملی و مسائل روز سازمان‌های اطلاعاتی. 

مهدی میر محمدی، با گردآوری و ویرایش مقالات پژوهشگران مختلف، تلاش کرده است تصویری جامع از وضعیت مطالعات اطلاعاتی در ایران و جهان ارائه دهد. این کتاب نه‌تنها به معرفی مفاهیم پایه‌ای و رویکردهای مختلف در این حوزه می‌پردازد، بلکه به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌ِ روی مطالعات اطلاعاتی در فضای دانشگاهی و سیاست‌گذاری نیز توجه دارد. قالب کتاب، تحلیلی است و برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به علوم سیاسی، امنیت و اطلاعات تدوین شده است.

خلاصه کتاب اطلاعات به مثابه علم

کتاب اطلاعات به‌مثابه علم با هدف تبیین جایگاه اطلاعات به‌عنوان یک علم مستقل و معرفی حوزه‌ی مطالعات اطلاعاتی تدوین شده است. نویسنده در مقدمه، به این نکته اشاره کرده است که اطلاعات و سازمان‌های اطلاعاتی، علی‌رغم نقش کلیدی در حکومت‌داری و امنیت ملی، کمتر مورد توجه مطالعات دانشگاهی قرار گرفته‌اند و هنوز در بسیاری از جوامع، اطلاعات با ابهام و پنهان‌کاری همراه است. در فصل نخست، مفهوم علم و اطلاعات بررسی می‌شود و نویسنده تلاش می‌کند با مقایسه‌ی روش علمی و فرایند تولید اطلاعات، نشان دهد که اطلاعات نیز می‌تواند ویژگی‌های یک علم را داشته باشد. در ادامه، به شباهت‌ها و تفاوت‌های نهادهای دانشگاهی و سازمان‌های اطلاعاتی پرداخته شده و جایگاه اطلاعات در نظام سیاسی و تصمیم‌گیری مورد‌بحث قرار می‌گیرد. 

فصول بعدی کتاب به موضوعاتی مانند تولید علم بومی توسط سازمان‌های اطلاعاتی، انقلاب منابع آشکار اطلاعاتی، تحول مفهوم پنهان‌کاری، تأثیر جامعه‌ی شبکه‌ای بر فعالیت‌های اطلاعاتی، فناوری و قدرت اطلاعاتی، نقش سازمان‌های اطلاعاتی در ارتقای قدرت نرم کشور و ثبات سیاسی اختصاص یافته است. هر فصل با رویکردی تحلیلی، به بررسی ابعاد مختلف اطلاعات و سازمان‌های اطلاعاتی در ایران و جهان می‌پردازد. در بخش‌هایی از کتاب، به چالش‌های سیاست‌زدگی اطلاعات، نظارت بر اطلاعات در نظام‌های مردم‌سالار و اهمیت هشداردهی و تحلیل اطلاعاتی برای پیشگیری از غافل‌گیری اشاره شده است. نویسنده تأکید کرده است که مطالعات اطلاعاتی، حلقه‌ی مفقوده‌ی شناخت بشری در حوزه‌ی سیاست و امنیت است و توسعه‌ی این حوزه می‌تواند به بهبود تصمیم‌گیری و حکمرانی کمک کند.

چرا باید کتاب اطلاعات به مثابه علم را بخوانیم؟

این کتاب با تمرکز بر پیوند میان علم اطلاعات و سیاست، فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با مفاهیم بنیادین و کاربردی حوزه‌ی اطلاعات آشنا شود. کتاب اطلاعات به‌مثابه علم، نه‌تنها به تبیین جایگاه اطلاعات در ساختارهای حکومتی و امنیتی می‌پردازد، بلکه چالش‌های نظری و عملی این حوزه را نیز بررسی می‌کند. مطالعه‌ی این اثر به درک بهتر نقش اطلاعات در تصمیم‌گیری‌های کلان، امنیت ملی و سیاست‌گذاری کمک می‌کند و مخاطب را با رویکردهای مختلف مطالعات اطلاعاتی در ایران و جهان آشنا می‌سازد؛ همچنین کتاب به دغدغه‌های روز جامعه‌ی اطلاعاتی و چالش‌های پیش‌ِ روی سازمان‌های اطلاعاتی می‌پردازد و می‌تواند برای پژوهشگران و دانشجویان علوم سیاسی و امنیتی، منبعی ارزشمند باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه‌ی این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، امنیت و مطالعات راهبردی مناسب است؛ همچنین افرادی که به ساختار و کارکرد سازمان‌های اطلاعاتی، نقش اطلاعات در سیاست و امنیت ملی و چالش‌های اطلاعاتی علاقه دارند، می‌توانند از محتوای این اثر بهره‌مند شوند.

بخشی از کتاب اطلاعات به مثابه علم

«بازنمایی مسائل مربوط به سازمان‌های اطلاعاتی در سپهر عمومی زندگی اجتماعی، در همه جوامع با اکراه و خودداری همراه بوده است. در اکثر جوامع، افکار عمومی دیدگاهی مبهم، رازآلود و اغلب منفی به اطلاعات دارند. جز چند کشور توسعه‌یافته که اطلاعات در آنها طی فرایندی چند دهه‌ای ابهام‌زدایی شده است، هنوز در اکثر کشورهای جهان، از جمله در کشور خودمان، نگاهی تردیدآمیز به نهادها و موضوعات اطلاعاتی وجود دارد. ورود اطلاعات به عرصه دانشگاهی نیز دشوار و توأم با بی‌میلی دانشگاهیان بوده است. شاید مهم‌ترین دلیل متمرکز نبودن مطالعات دانشگاهی بر مسائل و موضوعات اطلاعاتی، پنهان‌کاری و رازآلودگی موجود در موضوعات اطلاعاتی و بی‌میلی دانشگاهیان به ارتباط با سرویس‌های مخفی یا ترس از این سازمان‌هاست. باوجود این، اطلاعات بخشی از زندگی اجتماعی انسان مدرن است.»