کتاب دین و سیاست

کتاب الکترونیکی «دین و سیاست» (تالیف سید مصطفی حسینی، ناشر: فرهیختگان اهل قلم) اثری پژوهشی در حوزه اندیشه سیاسی اسلام است که به بررسی نسبت میان دین و سیاست در اسلام می‌پردازد. نویسنده با رویکردی تحلیلی، دیدگاه‌های مختلف درباره ارتباط یا جدایی دین و سیاست را واکاوی می‌کند و به مباحثی چون نظریه‌های تفکیک و تداخل، تأثیر دین بر سیاست، و نقش استعمار در ترویج جدایی دین و سیاست می‌پردازد. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب دین و سیاست

این کتاب به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات اندیشه اسلامی یعنی نسبت دین و سیاست می‌پردازد و تلاش می‌کند تصویری جامع از دیدگاه‌های مختلف در این زمینه ارائه دهد. «دین و سیاست» در سال ۱۴۰۳ منتشر شده و در فضایی نوشته شده که همچنان بحث درباره پیوند یا جدایی این دو حوزه در جامعه و سیاست ایران و جهان اسلام داغ است. نویسنده ابتدا به اهمیت و ضرورت پرداختن به این موضوع اشاره می‌کند و سپس هدف‌های علمی و پژوهشی کتاب را شرح می‌دهد. در ادامه، مفاهیم کلیدی دین و سیاست را از منظر لغوی و اصطلاحی و نیز از دیدگاه متکلمان، جامعه‌شناسان و فیلسوفان اسلامی و غربی بررسی می‌کند. کتاب با مروری بر نظریه‌های اصلی درباره رابطه دین و سیاست، از جمله نظریه تفکیک و نظریه تداخل، به بررسی تأثیر دین بر سیاست و قلمرو دین در امور اجتماعی و سیاسی می‌پردازد. همچنین، نقش استعمار و عوامل تاریخی و اجتماعی در ترویج جدایی دین و سیاست در جوامع اسلامی و غربی مورد توجه قرار گرفته است. نویسنده با استناد به متون دینی، آراء اندیشمندان مسلمان و تجربه‌های تاریخی، تلاش می‌کند تصویری چندوجهی و تحلیلی از این رابطه ارائه دهد و به پرسش‌های بنیادین درباره جایگاه دین در سیاست و حکومت پاسخ دهد.

خلاصه کتاب دین و سیاست

پیام اصلی کتاب «دین و سیاست» بررسی عمیق و تحلیلی نسبت میان دین و سیاست در اندیشه اسلامی است. نویسنده ابتدا با تعریف مفاهیم دین و سیاست و مرور دیدگاه‌های مختلف، دو نظریه اصلی را مطرح می‌کند: نظریه تفکیک که بر جدایی کامل دین و سیاست تأکید دارد و نظریه تداخل که بر پیوند و تعامل این دو حوزه اصرار می‌ورزد. در ادامه، سه رویکرد درباره انتظار بشر از دین (دنیاگرایانه، عقبی‌گرایانه و جامع‌گرایانه) و سه نظریه درباره قلمرو دین (حداقلی، منطقه الفراغ و حداکثری) بررسی می‌شود. کتاب نشان می‌دهد که در اندیشه اسلامی، به‌ویژه در نگاه برخی متفکران معاصر، دین و سیاست نه تنها قابل تفکیک نیستند بلکه دین بر سیاست اشراف دارد و سیاست باید در خدمت اهداف دینی باشد. نویسنده با تحلیل تاریخی، نقش استعمار و غرب‌زدگی را در ترویج جدایی دین و سیاست در جوامع اسلامی برجسته می‌کند و به نقد این روند می‌پردازد. همچنین، با استناد به متون دینی و آراء اندیشمندان مسلمان، تأکید می‌شود که سیاست در اسلام باید مبتنی بر عدالت، ارزش‌های الهی و هدایت انسان به سوی کمال باشد و جدایی دین از سیاست، پدیده‌ای وارداتی و برخاسته از تجربه تاریخی غرب است که با مبانی اسلام سازگار نیست.

چرا باید کتاب دین و سیاست را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، به یکی از مسائل بنیادین اندیشه اسلامی می‌پردازد و خواننده را با طیف گسترده‌ای از دیدگاه‌ها و نظریه‌ها درباره نسبت دین و سیاست آشنا می‌کند. مطالعه این اثر به درک بهتر ریشه‌های تاریخی و فکری بحث جدایی یا پیوند دین و سیاست، شناخت تأثیر استعمار و غرب‌گرایی بر جوامع اسلامی و آشنایی با استدلال‌های موافقان و مخالفان این پیوند کمک می‌کند. همچنین، کتاب برای کسانی که دغدغه فهم جایگاه دین در سیاست معاصر ایران و جهان اسلام را دارند، منبعی تحلیلی و مستند فراهم می‌آورد.

خواندن کتاب دین و سیاست را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم سیاسی، الهیات، فلسفه و مطالعات اسلامی، فعالان حوزه اندیشه دینی و علاقه‌مندان به مباحث نظری درباره حکومت دینی و سکولاریسم مناسب است. همچنین، برای کسانی که به دنبال تحلیل انتقادی نسبت دین و سیاست و ریشه‌های تاریخی و فکری آن هستند، مطالعه این اثر مفید خواهد بود.

فهرست کتاب دین و سیاست

- مقدمه: اهمیت و ضرورت بررسی رابطه دین و سیاست، هدف‌های علمی و پژوهشی کتاب و فرضیه‌های اصلی و فرعی نویسنده. - تعریف مفاهیم و اصطلاحات: شرح مفاهیم دین و سیاست از منظر لغوی، اصطلاحی، متکلمان، جامعه‌شناسان و فیلسوفان اسلامی و غربی. - نظریه‌های رابطه دین و سیاست: معرفی دو دیدگاه اصلی (تفکیک و تداخل)، بررسی تأثیرگذاری دین بر سیاست (ماهوی یا عرضی)، انتظار بشر از دین (دنیاگرایانه، عقبی‌گرایانه، جامع‌گرایانه) و قلمرو دین (حداقلی، منطقه الفراغ، حداکثری). - مولفه‌های تأثیرگذاری ماهوی دین بر سیاست: انسان‌شناسی، نظام ارزشی و روش‌های سیاست‌گذاری در اسلام. - نظریه اشراف دین بر سیاست از منظر بازرگان: تحلیل نگرش بازرگان به دین و سیاست و فهم اجتماعی از دین. - ارتباط تفکیک دین و سیاست با راهبردهای دشمنان اسلام: بررسی نقش استعمار، تحریف مسیحیت، ظلم اربابان کلیسا و ورود اندیشه جدایی دین و سیاست به جوامع اسلامی. - بررسی انواع سیاست: سیاست در کلام معصومین، دلایل پذیرش یا عدم پذیرش ارتباط دین و سیاست از منظر فقه، و دیدگاه امام خمینی و شهید مطهری. - نتیجه‌گیری و جمع‌بندی: خلاصه‌ای از مباحث و پاسخ به پرسش اصلی کتاب درباره نسبت دین و سیاست.

بخشی از کتاب دین و سیاست

«یکی از مهم‌ترین علل اختلاف در نظریه‌های حکومتی و سیاسی میان مسلمانان برگرفته از این اندیشه است که آیا سیاست و اداره امور دنیای انسان‌ها، امری جداناپذیر از متن دین است یا دین تنها به امور معنوی و اخروی مردمان می‌پردازد و حکومت به عنوان یک امر عرفی و این‌جهانی به خود مردم واگذار شده است؟ در واقع، این سؤال با دغدغه‌ای تاریخی و نه تنها در میان پیروان ادیان و شرایع که برای همه اهل نظر و تحقیق نیز کم و بیش مطرح بوده است. به عنوان مثال، فاضل مقداد به عنوان عالم دینی می‌گوید: «دین و حکومت دو همزادند و همراه که یکی را بدون دیگری فایده نخواهد بود...» امام خمینی نیز به مثابه رهبری دینی تأکید دارند: «والله اسلام تمامش سیاست است اسلام را بد معرفی کرده‌اند...» این موضوع در دیگر شرایع مانند مسیحیت نیز مطرح بوده است. اما در دوران اولیه تاریخ مسیحیت و نیز در عصر مدرنیته آنها تصمیم گرفتند که از دخالت دین در حوزه سیاست جلوگیری کنند و از طرف دیگر هم از نفوذ سیاست در حوزه دین و تحت تأثیر قرار دادن آن جلوگیری نمایند. در واقع، آنها به این نتیجه رسیدند که دین به حوزه فردی و شخصی افراد و رابطه او با خدا برمی‌گردد و بدین لحاظ نمی‌توان آن را به حوزه عمومی و مملکت‌داری سرایت داد. پس از دوران حاکمیت هزار ساله کلیسا بر کلیه شئون زندگی در غرب آن دوران و ناکارایی آن در قرن‌های متمادی بعضی از اندیشمندان سیاسی غرب را واداشت تا بر نظریه تفکیک دین از حوزه حیات اجتماعی روی آورند و به تحدید دخالت دین در حوزه مخصوص زندگی انسان‌های غربی رضایت دهند. ظهور چنین اندیشه‌ای به تشکیل حکومت‌هایی در جهان غرب منجر گردید که خود را ملتزم به رعایت مقررات و احکام دینی در سطح اجتماع، سیاست داخلی و امور خارجی نمی‌دیدند. این اندیشه پس از فراگیر شدن اندیشه‌های غربی در اغلب کشورهای اسلامی نیز شیوع پیدا کرد. به طوری که امروزه بسیاری از این کشورها یا به طور رسمی دارای حکومت‌های غیر دینی هستند و یا عملاً شیوه لائیک اعمال حکومت را دارا هستند.»