کتاب آسیب شناسی گفتمان ناسیونالیسم در ایران معاصر

معرفی کتاب آسیب شناسی گفتمان ناسیونالیسم در ایران معاصر

کتاب الکترونیکی «آسیب‌شناسی گفتمان ناسیونالیسم در ایران معاصر (در سایه خوانش آثار روشنفکران معاصر ایرانی: نمونه موردی آثار صادق هدایت و احمد کسروی)» نوشتهٔ پرویز نیک‌روش و با ویراستاری سیروس نیک‌روش و تصحیح زهرا منوچهری، توسط انتشارات فرزانگان دانشگاه منتشر شده است. این اثر به بررسی انتقادی گفتمان ناسیونالیسم ایرانی در دوره معاصر می‌پردازد و با تمرکز بر آثار دو روشنفکر برجسته، «صادق هدایت» و «احمد کسروی»، نقاط ضعف و آسیب‌های این گفتمان را تحلیل می‌کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب آسیب شناسی گفتمان ناسیونالیسم در ایران معاصر

این کتاب به بررسی گفتمان ناسیونالیسم در ایران معاصر می‌پردازد و تلاش می‌کند با تکیه بر نظریه گفتمان لاکلا و موفه، روند شکل‌گیری، تثبیت و آسیب‌های این گفتمان را در بستر تاریخی و اجتماعی ایران تحلیل کند. دوره مورد مطالعه، از آغاز مشروطه تا پایان حکومت پهلوی اول را دربر می‌گیرد؛ یعنی حدود ۴۰ سال که در آن، ایران شاهد تحولات سیاسی، اجتماعی و فکری گسترده‌ای بود. نویسنده با تمرکز بر آثار «صادق هدایت» و «احمد کسروی» به عنوان دو روشنفکر تأثیرگذار، تلاش می‌کند ویژگی‌های مشترک و نقاط آسیب‌پذیر گفتمان ناسیونالیسم ایرانی را شناسایی کند. کتاب، ضمن مرور مبانی نظری گفتمان و تحلیل مفاهیم کلیدی آن، به بررسی نحوه ورود و بومی‌سازی ایده ناسیونالیسم در ایران و تأثیر آن بر هویت ملی، ادبیات و سیاست می‌پردازد. همچنین، به نقش روشنفکران در بازنمایی و نقد این گفتمان توجه ویژه‌ای دارد و با رویکردی تحلیلی، به آسیب‌شناسی نقاط ضعف و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی ناسیونالیسم ایرانی می‌پردازد.

خلاصه کتاب آسیب شناسی گفتمان ناسیونالیسم در ایران معاصر

این کتاب با رویکردی تحلیلی، ابتدا به تبارشناسی ناسیونالیسم به عنوان یک ایدئولوژی مدرن می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این مفهوم از غرب به ایران راه یافت و در بستر تاریخی خاص خود، به ویژه در دوره مشروطه و پهلوی اول، صورت‌بندی شد. نویسنده با بهره‌گیری از نظریه گفتمان لاکلا و موفه، مفاهیمی چون هژمونی، مفصل‌بندی، دال مرکزی و بی‌قراری را برای تحلیل تحولات فکری و هویتی ایران به کار می‌گیرد. در بخش‌های اصلی، آثار «صادق هدایت» و «احمد کسروی» به عنوان نمونه‌های شاخص بررسی می‌شوند تا نشان داده شود که گفتمان ناسیونالیسم ایرانی چگونه با تأکید بر عناصر باستان‌گرایی، زبان فارسی، وحدت ملی و تصویرسازی از ایران باستان، به نوعی تقلیل‌گرایی و حذف سایر هویت‌ها (مانند هویت دینی و قومی) دچار شده است. کتاب به این نکته می‌پردازد که این گفتمان، با برجسته‌سازی برخی عناصر و حاشیه‌رانی عناصر دیگر، زمینه‌ساز شکل‌گیری نوعی هویت ملی تک‌بعدی شده و در عین حال، آسیب‌هایی چون غلو در باستان‌گرایی، تقلیل ایران به قوم پارس و تقابل با عناصر عربی و اسلامی را به همراه داشته است. همچنین، نقش روشنفکران در بازتولید و نقد این گفتمان و پیامدهای اجتماعی و سیاسی آن مورد واکاوی قرار می‌گیرد.

چرا باید کتاب آسیب شناسی گفتمان ناسیونالیسم در ایران معاصر را خواند؟

این کتاب برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر ریشه‌های فکری و تاریخی ناسیونالیسم ایرانی هستند، فرصتی فراهم می‌کند تا با نگاهی انتقادی به آثار دو روشنفکر مهم، نقاط قوت و ضعف این گفتمان را بشناسند. اثر حاضر با بهره‌گیری از نظریه‌های معاصر گفتمان، امکان تحلیل ساختاری و انتقادی تحولات هویتی و سیاسی ایران را فراهم می‌آورد و به مخاطب کمک می‌کند تا نسبت به پیامدهای اجتماعی و فرهنگی ناسیونالیسم ایرانی آگاهی بیشتری پیدا کند.

خواندن کتاب آسیب شناسی گفتمان ناسیونالیسم در ایران معاصر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم سیاسی، جامعه‌شناسی، تاریخ معاصر ایران و مطالعات فرهنگی مناسب است. همچنین برای علاقه‌مندان به نقد گفتمان، روشنفکری ایرانی و کسانی که دغدغه هویت ملی، تاریخ اندیشه و آسیب‌شناسی اجتماعی دارند، مفید خواهد بود.

فهرست کتاب آسیب شناسی گفتمان ناسیونالیسم در ایران معاصر

- پیشگفتار و مقدمه: معرفی کلی پژوهش و اهمیت موضوع - فصل اول: کلیات پژوهش - مقدمه‌ای بر ناسیونالیسم و بیان مسئله - اهمیت و ضرورت پژوهش - سوالات و فرضیه‌های پژوهش - اهداف و سوابق پژوهش - روش تحقیق و نقطه تمرکز پژوهش - فصل دوم: مبانی نظری پژوهش - تعریف گفتمان و رویکردهای گفتمان‌شناسی - نظریه لاکلا و موفه و مفاهیم کلیدی آن (هژمونی، مفصل‌بندی، دال مرکزی، بی‌قراری) - تاریخ‌نویسی ناسیونالیستی و نقش آن در ایران - فصل سوم: گفتمان ناسیونالیسم در آثار صادق هدایت - بررسی آثار هدایت و تقسیم‌بندی آن‌ها - تحلیل عناصر ناسیونالیستی در داستان‌ها و اندیشه‌های هدایت - آبشخورهای فکری هدایت - فصل چهارم: گفتمان ناسیونالیسم در آثار سید احمد کسروی - زندگی و اندیشه کسروی - تحلیل ناسیونالیسم در آثار و دیدگاه‌های کسروی - تحولات ناسیونالیسم در زمان کسروی و دیدگاه او درباره حکومت و هویت ملی - فصل پنجم: نتیجه‌گیری - جمع‌بندی یافته‌ها و تحلیل آسیب‌ها و ویژگی‌های تاریخ‌نگاری ناسیونالیستی در ایران معاصر

بخشی از کتاب آسیب شناسی گفتمان ناسیونالیسم در ایران معاصر

«در اين آموزه اصالت به ملت و تقدم هویت ملی بر تمام هویت‌های فروملی قومی، زبانی، مذهبی و محلی یا منطقه‌ای داده می‌شود. در اين آموزه به‌مثابه ایدئولوژی سیاسی تنها حاکمیت مورد قبول، حاکمیت ملی است و بر تاریخ، فرهنگ، اساطیر مشترک، زبان رسمی، خاطرات و حافظه تاریخی تلخ و شیرین مشترک و مانند آن تأکید و اصالت داده می‌شود. این ویژگی‌های مشترک در صورت تبلیغ، اشاعه و درونی شدن در افراد و گروه‌های جامعه و تلقی از آن به‌عنوان یکی از ایدئولوژی‌های سیاسی می‌تواند هم به تقویت و استحکام دولت ملی انجامد و هم به شکل‌گیری و استمرار یک ملت فراگیر و منسجم انجامد. درواقع ملی‌گرایی در گذار جوامع و حکومت‌های سنتی به دولت ملی مدرن، ساز و کار یکپارچه‌کننده و ثبات‌بخش جدیدی در مقابل ساز و کارهای ناکارآمد پیشین که اغلب مبتنی بر مذهب، نظم امپراتوری و نظم قبیله‌ای بود، پدید آورد. درواقع ملی‌گرایی در شرایط فقدان مذهب و عدم کارایی آن توانست به‌مثابه پلی میان جوامع سنتی و دولت‌های مدرن عمل نماید و از اين منظر ملی‌گرایی به‌عنوان ایدئولوژی اصلی دوران گذار نقش مهمی را در فرآیند تکوین و تشکیل یا به عبارتی دولت-ملت‌سازی بر عهده داشت.»