کتاب درآمدی بر محکم و متشابه از دیدگاه قرآن

معرفی کتاب درآمدی بر محکم و متشابه از دیدگاه قرآن

کتاب الکترونیکی «درآمدی بر محکم و متشابه در قرآن کریم» (درآمدی بر محکم و متشابه در قرآن کریم) نوشتهٔ «طه جابر العلوانی» و ترجمهٔ «شریف سالمی‌زاده» توسط انتشارات دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی منتشر شده است. این اثر به بررسی یکی از مباحث مهم علوم قرآنی یعنی مفهوم محکم و متشابه در آیات قرآن می‌پردازد و با رویکردی تحلیلی، دیدگاه‌های مختلف مفسران و متکلمان اسلامی را دربارهٔ این موضوع واکاوی می‌کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب درآمدی بر محکم و متشابه از دیدگاه قرآن

این کتاب به یکی از مسائل بنیادین علوم قرآنی یعنی تمایز و تبیین مفاهیم «محکم» و «متشابه» در قرآن می‌پردازد؛ موضوعی که از دیرباز محل بحث و اختلاف میان مفسران، متکلمان و اصولیان بوده است. «طه جابر العلوانی» در این اثر، ابتدا به ریشه‌های تاریخی و فکری این مسئله اشاره می‌کند و سپس با مرور دیدگاه‌های مختلف، تلاش می‌کند تصویری روشن از جایگاه و معنای این دو اصطلاح در قرآن ارائه دهد. کتاب در فضایی آکادمیک و با توجه به تحولات فکری و اجتماعی مسلمانان، به بررسی پیامدهای برداشت‌های مختلف از محکم و متشابه می‌پردازد و نقش این مفاهیم را در شکل‌گیری اختلافات مذهبی و تفسیرهای گوناگون از قرآن تحلیل می‌کند. نویسنده با تکیه بر منابع اصلی و نقد دیدگاه‌های رایج، سعی دارد راهی برای فهم دقیق‌تر و بی‌ابهام‌تر از آیات قرآن پیشنهاد کند. این کتاب در دوره‌ای نوشته شده که دغدغهٔ تقریب مذاهب و کاهش اختلافات دینی در میان مسلمانان اهمیت یافته و به همین دلیل، رویکرد تطبیقی و انتقادی آن قابل توجه است.

خلاصه کتاب درآمدی بر محکم و متشابه از دیدگاه قرآن

این کتاب با طرح مسئلهٔ محکم و متشابه در علوم اسلامی آغاز می‌شود و نشان می‌دهد که چگونه این دو مفهوم در طول تاریخ تفسیرهای متعددی یافته‌اند. نویسنده ابتدا به اختلاف‌نظرهای مفسران دربارهٔ تعریف محکم و متشابه اشاره می‌کند و نمونه‌هایی از آیات و روایات مرتبط را بررسی می‌کند. سپس به این نکته می‌پردازد که بسیاری از اختلافات مذهبی و کلامی، ریشه در برداشت‌های متفاوت از این مفاهیم دارند. در ادامه، نویسنده با نقد رویکردهای لغوی و فلسفی، تأکید می‌کند که فهم محکم و متشابه باید بر اساس ساختار و زبان خاص قرآن صورت گیرد، نه صرفاً با تکیه بر قواعد زبان عربی یا پیش‌فرض‌های فلسفی. کتاب به بررسی دیدگاه‌هایی می‌پردازد که متشابه را معادل ابهام و پیچیدگی می‌دانند و در مقابل، دیدگاه‌هایی را مطرح می‌کند که معتقدند همهٔ قرآن قابل فهم است و ابهام در آن راه ندارد. نویسنده با استناد به آیات و شواهد تاریخی، تلاش می‌کند نشان دهد که بسیاری از مشکلات تفسیری و اختلافات مذهبی ناشی از تحمیل مفاهیم بیرونی بر قرآن است. در نهایت، کتاب پیشنهاد می‌کند که برای فهم درست محکم و متشابه باید به خود قرآن و سیاق آیات توجه کرد و از تفسیرهای مبتنی بر تعصب یا پیش‌فرض‌های غیرقرآنی پرهیز نمود.

چرا باید کتاب درآمدی بر محکم و متشابه از دیدگاه قرآن را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و انتقادی به یکی از مسائل کلیدی علوم قرآنی می‌پردازد و با بررسی دقیق دیدگاه‌های مختلف، به خواننده کمک می‌کند تا با ریشه‌های اختلافات تفسیری و مذهبی آشنا شود. مطالعهٔ این اثر فرصتی برای بازاندیشی در شیوهٔ مواجهه با متون دینی و فهم عمیق‌تر از ساختار و زبان قرآن فراهم می‌آورد. همچنین، کتاب با نقد پیش‌فرض‌های رایج و تأکید بر بازگشت به متن قرآن، راهی برای کاهش سوءتفاهم‌ها و اختلافات مذهبی پیشنهاد می‌کند.

خواندن کتاب درآمدی بر محکم و متشابه از دیدگاه قرآن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم قرآنی، الهیات، فقه و اصول، علاقه‌مندان به مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی و کسانی که دغدغهٔ فهم دقیق‌تر آیات قرآن و ریشه‌یابی اختلافات مذهبی را دارند، مناسب است. همچنین برای کسانی که با مسائل تفسیر قرآن و مباحث محکم و متشابه درگیر هستند، می‌تواند راهگشا باشد.

فهرست کتاب درآمدی بر محکم و متشابه از دیدگاه قرآن

- سخنی با خواننده: توضیحی دربارهٔ ضرورت تقریب مذاهب و اهمیت پرداختن به مسائل بنیادین علوم قرآنی.- مقدمه مترجم: اشاره به اهمیت موضوع محکم و متشابه و هدف از ترجمهٔ کتاب.- مقدمه: بررسی جایگاه قرآن به عنوان کتابی روشنگر و مصون از تحریف و بیان اهمیت فهم درست محکم و متشابه.- فصل اول: مسئله محکم و متشابه در علوم اسلامی - ریشه مسئله محکم و متشابه: بررسی تاریخی و فکری شکل‌گیری این مفاهیم و نقش اختلافات مذهبی و کلامی در گسترش آن. - پیامد توصیف متشابه به مبهم: تحلیل آثار منفی تلقی متشابه به عنوان ابهام در فهم قرآن و علوم دینی. - گرایش‌های تفسیری در نفی ابهام: مرور دیدگاه‌های مختلف دربارهٔ رفع ابهام از متشابه و محکم. - دو دیدگاه در نفی ابهام: معرفی و نقد دو رویکرد اصلی در تفسیر محکم و متشابه.- فصل دوم: محکم و متشابه در قرآن - معنای قرآنی محکم و متشابه: بررسی معنای این دو اصطلاح در خود قرآن و تفاوت آن با برداشت‌های لغوی و فلسفی. - روش قرآن و مسئله محکم و متشابه: تحلیل ساختار زبانی و سیاق آیات در فهم این مفاهیم. - روش تدبر در معنای محکم و متشابه: ارائه راهکارهایی برای تدبر و فهم بهتر آیات. - معناشناسی واژگان آیه ۷ آل‌عمران: بررسی دقیق واژگان کلیدی در این آیه و نقش آن‌ها در تبیین موضوع. - تأویل و تفسیر: تبیین تفاوت تأویل و تفسیر و نقش آن‌ها در فهم متشابه. - جمع میان دو نظریه: تلاش برای آشتی دادن دیدگاه‌های مختلف و ارائهٔ نتایج تدبر در آیات. - سوءاستفاده از وجود متشابه: اشاره به مواردی که از مفهوم متشابه برای ایجاد اختلاف یا تفرقه استفاده شده است.- کتابنامه: منابع و مآخذ مورد استفاده در پژوهش.

بخشی از کتاب درآمدی بر محکم و متشابه از دیدگاه قرآن

«محکم و متشابه از مسائل مهم علوم قرآن و اصول فقه است که از دیرباز درباره تعریف این دو واژه میان دانشمندان علوم اسلامی اختلاف‌نظر وجود داشته و در گذر زمان تعاریف مختلفی از این مفهوم ارائه‌شده است. نویسنده کتاب حاضر ابتدا تعاریف مختلف پیشینیان را نقل کرده، سپس در پی ارائه تعریفی جدید از این مفهوم برآمده است؛ هدف ما از بازگردانی این کتاب معرفی این دیدگاه به قرآن‌پژوهان ایرانی است؛ در این راستا، سعی بر آن رفته تا بخش‌های مبهم کتاب تا حد امکان به صورت روشن بیان شود که قضاوت میزان توفیق آن بر عهده خوانندگان است. از همه عزیزانی که در شکل‌دهی این اثر بنده را یاری دادند، صمیمانه قدردانی می‌کنم.»