کتاب او و نه او

کتاب او و نه او نوشته مسعود ربیعی‌فر توسط نشر روزآمد منتشر شده است. این اثر به بررسی اندیشه‌های ابن عربی و واکاوی دیدگاه‌های شارحان و منتقدان او در حوزه‌ی عرفان اسلامی پرداخته است. کتاب، ضمن معرفی موافقان و مخالفان به تحلیل جایگاه ابن عربی در تاریخ عرفان و تأثیر او بر جریان‌های فکری پس از خود می‌پردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب او و نه او

کتاب او و نه او (نگاهی به نظام فکری ابن عربی و شارحان او (آرای موافقان و مخالفان)  به بررسی نظام فکری ابن عربی و تأثیر او بر عرفان اسلامی می‌پردازد و تلاش می‌کند تصویری جامع از جایگاه او در میان اندیشمندان مسلمان ارائه دهد. نویسنده، مسعود ربیعی‌فر با نگاهی تاریخی و تحلیلی، ابتدا به معرفی کلی اندیشه‌های ابن عربی و مفاهیم کلیدی مانند انسان کامل، وحدت وجود و حقیقت محمدی می‌پردازد؛ سپس به سراغ شارحان و مفسران برجسته‌ی آثار او می‌رود و نقش هر یک را در تداوم و گسترش مکتب ابن عربی بررسی می‌کند. بخش‌هایی از کتاب به مخالفان و منتقدان اختصاص یافته و دیدگاه‌های انتقادی نسبت به ابن عربی و عرفان نظری او را بازتاب می‌دهد. در ادامه، پژوهش‌های معاصر و نگاه‌های جدید به آثار ابن عربی و شارحانش نیز مرور می‌شود.

کتاب او و نه او در فضایی میان تاریخ اندیشه و نقد عرفان حرکت می‌کند و با معرفی چهره‌های تأثیرگذار، به خواننده امکان می‌دهد با لایه‌های مختلف موافقت و مخالفت با ابن عربی آشنا شود. این اثر در دوره‌ای نوشته شده که بحث درباره‌ی عرفان و نسبت آن با عقلانیت و شریعت همچنان محل مناقشه است و نویسنده تلاش می‌کند با رویکردی تحلیلی، ابعاد مختلف این مناقشه را روشن کند.

خلاصه کتاب او و نه او

در کتاب او و نه او، نویسنده ابتدا به معرفی اجمالی اندیشه‌های ابن عربی می‌پردازد و مفاهیمی مانند عشق، انسان کامل، وحدت وجود و هستی‌شناسی را به‌عنوان ارکان اصلی تفکر او برجسته می‌کند. ابن عربی، عارف و متفکری است که باتکیه‌بر تجربه‌های عرفانی و مکاشفات درونی، دستگاهی نظری برای تبیین رابطه‌ی انسان و خداوند ارائه می‌دهد. او مفاهیمی چون تجلی، حق و انسان کامل را محور قرار می‌دهد و بر این باور است که همه‌ی موجودات، تجلیات گوناگون حقیقت الهی‌ هستند.

نویسنده سپس به معرفی شارحان و مفسران ابن عربی می‌پردازد؛ افرادی مانند صدرالدین قونوی، محمود جندی، عبدالرزاق کاشانی، داوود قیصری، عفیف‌الدین تلمسانی، جامی، حسن‌زاده آملی و دیگران که هر یک با رویکردی خاص به شرح و بسط اندیشه‌های ابن عربی پرداخته‌اند. در این میان، برخی از شارحان مانند سید حیدر آملی و عبدالکریم جیلی ضمن وفاداری به مکتب ابن عربی، نقدهایی نیز بر او وارد کرده‌اند. بخش دیگری از کتاب به مخالفان ابن عربی اختصاص دارد؛ چهره‌هایی چون برهان‌الدین بقاعی، علامه مجلسی و احمد احسایی که با رویکردهای کلامی یا فقهی، به نقد عرفان نظری و آموزه‌های ابن عربی پرداخته‌اند. نویسنده در ادامه، پژوهش‌های معاصر درباره‌ی ابن عربی و شارحانش را مرور می‌کند و به نقش پژوهشگرانی مانند هانری کربن، ویلیام چیتیک و کلود آداس اشاره دارد. در مجموع، کتاب تلاش می‌کند تصویری چندلایه از جایگاه ابن عربی در عرفان اسلامی و نسبت او با جریان‌های فکری مختلف ارائه دهد.

چرا باید کتاب او و نه او را خواند؟

کتاب او و نه او فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با یکی از مهم‌ترین جریان‌های فکری عرفان اسلامی و تأثیرات گسترده‌ی آن بر اندیشه‌ی دینی و فلسفی آشنا شود. بررسی آرای موافقان و مخالفان ابن عربی و معرفی شارحان برجسته، امکان مقایسه‌ی دیدگاه‌ها و درک بهتر مناقشات پیرامون عرفان نظری را فراهم می‌کند؛ همچنین آشنایی با مفاهیم کلیدی مانند وحدت وجود و انسان کامل، برای علاقه‌مندان به فلسفه و عرفان اسلامی سودمند است.

خواندن کتاب او و نه او را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه‌ی کتاب او و نه او برای پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های فلسفه، عرفان اسلامی، الهیات و تاریخ اندیشه اسلامی مفید است؛ همچنین علاقه‌مندان به مباحث عرفان نظری و کسانی که دغدغه‌ی فهمیدن نسبت میان عقلانیت، شریعت و تصوف را دارند، می‌توانند از این اثر بهره ببرند.

بخشی از کتاب او و نه او

«ابن عربی صوفی است و صوفیه نیز دم و بازدمشان از مذهب عشق است و هم در آن راه سرخوشند و «مستی و راستی» می‌ورزند. نمود عشق در نزد ابن عربی تنها در مسجد و محراب نیست، که میخانه هم هست. فقط عشق باطنی نیست، که عشق ظاهری هم هست. او از طریق همین عشق‌های ظاهری، نردبانی برای صعود عشق باطنی خویش فراهم آورده است. او اطوار عشق را در هر کجا که هست غنیمت می‌شمرد و یا به قول آن نکته‌دان شیرین‌سخن ادب فارسی، حافظ:همه کس طالب یارند چه هشیار و چه مستهمه جا خانهٔ عشق است چه مسجد چه کنشتگویی آن روایت معروف نبوی هم ناظر به حضور پررنگ و غلبه و غلظت عشق است. آنجا که حصارهای تعلق را از دیدبان معرفت آدمی برمی‌گیرد که: «جعلت لی الارض مسجداً و طهوراً»! و این اصل جهانشمولی عشق‌مداری و عشق‌محوری خود اولین منشور فرهنگی ابن عربی است و تمام مفاهیم دیگر در منظومه و ساختار فکری ابن عربی از این مفهوم مرکزی سرریز می‌شود. او با دستاویز قرار دادن عقل به انوار الهی، منویات روحانی و معنوی خود را با تأکید و تکیه بر روایات دینی و تجارب عرفانی، مخاطبانش را باورمند می‌کند.»