کتاب بازتاب آینه

کتاب بازتاب آینه: درباره مولوی و مولوی‌شناسان بزرگ نوشتهٔ مسعود ربیعی‌فر و با همکاری نشر روزآمد در سال ۱۳۹۵ منتشر شده است. این کتاب پژوهشی، به بررسی زندگی، اندیشه‌ها و آثار مولوی و همچنین معرفی و نقد مهم‌ترین مولوی‌پژوهان ایرانی و غیرایرانی می‌پردازد. بازتاب آینه اثری تحلیلی و انتقادی است که با نگاهی نو، جایگاه مولوی در عرفان اسلامی و تأثیر او بر فرهنگ و ادبیات را واکاوی می‌کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب بازتاب آینه

بازتاب آینه اثری پژوهشی و تحلیلی درباره مولوی و مولوی‌شناسی است که با رویکردی انتقادی و جامع، به بررسی زندگی، افکار و آثار جلال‌الدین محمد بلخی (مولوی) و همچنین معرفی برجسته‌ترین مولوی‌پژوهان جهان می‌پردازد. این کتاب در فضای آکادمیک و با تکیه بر منابع دست‌اول و پژوهش‌های معتبر، سیر تطور مولوی‌پژوهی را از عصر مولانا تا دوران معاصر دنبال می‌کند. نویسنده با تسلط بر منابع فارسی و غیرایرانی، به ویژه آثار پژوهشگران بزرگی چون خلیفه عبدالحکیم (هندی)، عبدالباقی گولپینارلی (ترک)، آنه ماری شیمل (آلمانی) و فرانکلین دین لوئیس (آمریکایی) پرداخته و ضمن معرفی آثار و روش‌شناسی هر یک، نقاط قوت و ضعف آن‌ها را نیز بررسی می‌کند. کتاب در سال ۱۳۹۵ و در ایران به زبان فارسی منتشر شده و در چاپ دوم خود (۱۴۰۳) نیز مورد استقبال پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار گرفته است. بازتاب آینه علاوه بر معرفی مولوی و مولوی‌شناسان، به نقد رویکردهای مختلف در تفسیر آثار مولوی، بررسی منابع دست‌اول و شروح و تراجم مهم، و تحلیل جایگاه مولوی در عرفان اسلامی و ادبیات فارسی می‌پردازد. این کتاب با نگاهی بی‌طرفانه و تحلیلی، تلاش می‌کند تصویری روشن و چندوجهی از مولوی و میراث فکری او ارائه دهد و جایگاه او را در میان متفکران و عارفان جهان اسلام بازخوانی کند. بازتاب آینه در حوزه مولوی‌پژوهی اثری شاخص و مرجع به شمار می‌رود و برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان عرفان و ادبیات فارسی منبعی ارزشمند است.

خلاصه کتاب بازتاب آینه

این کتاب با مقدمه‌ای درباره اهمیت مولوی و جایگاه او در عرفان اسلامی آغاز می‌شود و سپس به معرفی و نقد مهم‌ترین مولوی‌شناسان جهان می‌پردازد. در فصل اول، زندگی و آثار چهار مولوی‌پژوه غیرایرانی (خلیفه عبدالحکیم، عبدالباقی گولپینارلی، آنه ماری شیمل و فرانکلین دین لوئیس) به تفصیل بررسی می‌شود؛ نویسنده ضمن معرفی هر پژوهشگر، به روش‌شناسی، آثار و تأثیرگذاری آن‌ها در حوزه مولوی‌پژوهی اشاره می‌کند. فصل دوم به خانواده و نسل‌های مولانا (آل مولانا) اختصاص دارد و با نگاهی تاریخی، نقش زنان و مردان خاندان مولوی را در تداوم سنت مولویه و انتقال میراث فکری او بررسی می‌کند. فصل سوم به تأثیرگذاران بر مولوی و معرفی برخی از معاصران و مولوی‌پژوهان نامدار ایرانی و غربی می‌پردازد؛ در این بخش، علاوه بر معرفی شخصیت‌هایی چون شمس تبریزی، برهان‌الدین محقق ترمذی، حسام‌الدین چلبی و دیگران، به نقش و جایگاه پژوهشگرانی چون نیکلسون، آربری، چیتیک، فروزانفر، زرین‌کوب و سروش نیز پرداخته می‌شود. کتاب در ادامه، به معرفی منابع دست‌اول و شروح و تراجم مهم درباره مولوی و آثارش می‌پردازد و با ارائه فهرست جامعی از منابع و پژوهش‌های مرتبط، راهنمایی ارزشمند برای علاقه‌مندان و پژوهشگران فراهم می‌کند. پیام اصلی کتاب، ضرورت نگاه تحلیلی و انتقادی به مولوی و مولوی‌پژوهی و پرهیز از اسطوره‌سازی و تقدیس بی‌چون‌وچراست؛ نویسنده تأکید می‌کند که مولوی و آثارش باید با رویکردی علمی و بی‌طرفانه مورد مطالعه قرار گیرند تا ابعاد پنهان و زنده اندیشه او برای نسل امروز و آینده روشن شود.

چرا باید کتاب بازتاب آینه را بخوانیم

بازتاب آینه را باید به خاطر نگاه جامع، تحلیلی و انتقادی‌اش به مولوی و مولوی‌پژوهی خواند. این کتاب نه‌تنها زندگی و اندیشه‌های مولوی را با زبانی روشن و مستند بررسی می‌کند، بلکه با معرفی و نقد آثار مهم‌ترین مولوی‌شناسان جهان، به مخاطب امکان می‌دهد با جریان‌های مختلف تفسیر و پژوهش درباره مولوی آشنا شود. یکی از ویژگی‌های شاخص کتاب، توجه به منابع دست‌اول و بررسی دقیق شروح و تراجم معتبر است که آن را به منبعی قابل اعتماد برای پژوهشگران و علاقه‌مندان بدل می‌کند. همچنین، نویسنده با نگاهی بی‌طرفانه و تحلیلی، از اسطوره‌سازی و تقدیس افراطی پرهیز کرده و تلاش کرده است تصویری واقعی و چندوجهی از مولوی و میراث فکری او ارائه دهد. اگر به دنبال کتابی هستید که هم اطلاعات تاریخی و هم تحلیل‌های عمیق درباره مولوی و مولوی‌شناسی به شما بدهد، بازتاب آینه انتخابی عالی است.

کتاب بازتاب آینه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به همه علاقه‌مندان عرفان، ادبیات فارسی، تاریخ اندیشه و پژوهشگران حوزه مولوی‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم. اگر دغدغه شناخت عمیق‌تر مولوی و میراث فکری او را دارید یا می‌خواهید با جریان‌های مختلف تفسیر و نقد آثار مولوی آشنا شوید، بازتاب آینه برای شماست. دانشجویان و اساتید رشته‌های ادبیات، فلسفه، الهیات و تاریخ فرهنگ اسلامی می‌توانند از این کتاب به عنوان منبعی مرجع و تحلیلی بهره ببرند. همچنین اگر از آثار پژوهشگرانی چون زرین‌کوب، فروزانفر، سروش یا حتی نویسندگان غربی مانند شیمل و لوئیس لذت برده‌اید، این کتاب برای شما جذاب خواهد بود. بازتاب آینه برای کسانی که می‌خواهند از سطح اطلاعات پراکنده و کلیشه‌ای درباره مولوی عبور کنند و به فهمی عمیق‌تر و انتقادی برسند، راهگشاست.

فهرست کتاب بازتاب آینه

کتاب با مقدمه‌ای درباره اهمیت مولوی و نقد رویکردهای رایج آغاز می‌شود. فصل اول به معرفی و تحلیل چهار مولوی‌پژوه بزرگ (خلیفه عبدالحکیم، عبدالباقی گولپینارلی، آنه ماری شیمل و فرانکلین دین لوئیس) اختصاص دارد و هر یک از این پژوهشگران از منظر زندگی، آثار و روش‌شناسی بررسی می‌شوند. فصل دوم با عنوان «آل مولانا» به معرفی خانواده و نسل‌های مولوی، نقش زنان و مردان خاندان او و تأثیر آن‌ها در تداوم سنت مولویه می‌پردازد. فصل سوم به تأثیرگذاران بر مولوی و معرفی برخی از معاصران و مولوی‌پژوهان نامدار ایرانی و غربی اختصاص دارد. در ادامه، کتاب به معرفی منابع دست‌اول، شروح و تراجم مهم درباره مولوی و آثارش می‌پردازد و فهرست جامعی از منابع، مقالات، پایان‌نامه‌ها و گفتارهای مرتبط را ارائه می‌دهد. بخش پایانی کتاب به واژه‌نامه تخصصی و معرفی کتاب‌های پژوهشی روزآمد درباره مولوی و عرفان اختصاص یافته است.

بخشی از کتاب بازتاب آینه

«ما درباره مولوی هم چیزهای پراکندهٔ نامرتبط و فراوانی می‌دانیم و هم در واقع آگاهی‌های مرتبط و نظام‌مند زیادی نداریم. با توجه به گسترهٔ تحقیقات جدید و آکادمیک انتظار می‌رود که سطح دانش‌مان نسبت به مولانا رو به فزونی رود. مادام که ما به نوع دانش و آگاهی‌هایمان درباره هر متفکر و یا مرام فکری و اعتقادی، صورتی ذهنی، کار دیگری درباره آن موضوع نکرده‌ایم. مولوی مهم است. به این دلیل که حضور دارد و نشانهٔ حضور او گفتمان جدید و خوانش نوینی‌ست که در برابر خوانش‌های رسمی و سازمان‌یافته از دین و اخلاق به‌وجود آورده است. خوانشی که به کم‌رنگ کردن و یا به بی‌رمق نمودن قرائت‌های تکراری و ملال‌آور فقهی، فلسفی و کلامی تأثیرگذار روزگار مولانا کمک می‌نمود. آیا می‌توان ادعا کرد که دید و نگاه مولانا کاملاً بی‌عیب و نقص و فاقد انتقاد است؟ چنین ادعای حداکثری را نه درباره مولوی و نه هیچ متفکر دیگری نمی‌توان و نباید ابراز کرد؛ زیرا این گذشت زمان است که پرده از عیوب بزرگان برداشته و پرده‌ای دیگر از کمال را برخواهد گشود. عیوب و نقدهای وارده بر مولانا خود بر چند دسته قابل تقسیم است: گروهی بر تمثیلات نابجا و به ظاهر فروتر از مبادی ادب خرده گرفته‌اند. مولوی چاره‌ای از انتخاب این ظرف معنایی برای انتقال مطالب ثمین خود نداشته و آن‌ها را به عنوان آخرین دوا برگزیده است. گروهی دیگر مولوی را تناقض‌گویی منطقی دانسته و گفته‌اند او اندیشهٔ استدلالیان را دارای ساختاری چوبین می‌داند و حال آنکه خود در وادی استدلال ره پیموده و گام نهاده است. این عیب ظاهری، ساختار درستی دارد اما چون سطح فراگیری از استدلال‌های مولوی را شامل نمی‌شود و نمی‌توان تمام مثنوی را فروغلتیده در این اشکال دانست. گذشتن از این عیب، خللی بر اندام معرفت عقلی مولوی وارد نخواهد ساخت. اما نمی‌توان درباره پاره‌ای از نقود وارده بر مولوی، بی‌تأمل و ساکت نشست. از جمله پرداختن اغراق‌آمیز او به شخصیت اسرارآمیزی چون شمس تبریزی که مولوی، هم به قد و قامت فکر و اندیشه و هم به ترازوی رفتار و اخلاق و ادب، از او فراتر، وزین‌تر و موزون‌تر می‌نمود. پس این همه تعلق چرا؟ هنوز این رابطه در پرده‌هایی از ابهام و حیرت است! و آنگاه با همه ترش‌رویی و بدخویی، «خاتون» دختر خوانده و یا پروردهٔ حریم مولانا با پیر و یار غار و رفیق گرمابه و گلستان خود شمس می‌دهد و هم مرگ زودرس این کیمیا موجبات حقد و حسد مریدان او با شمس می‌گردد و آن اتفاق می‌افتد که نیک می‌دانید. مولوی در حق شمس نه مدیریت، بلکه مداراها نمود که خود نکته‌ای تأمل‌انگیز است.»