کتاب پوپر (مختصر و مفید)

کتاب پوپر (مختصر و مفید) با عنوان اصلی Popper نوشتهٔ والتر تسیگلر و ترجمهٔ رحمان افشاری و ویراستهٔ مهدی سجودی مقدم است. انتشارات مهراندیش این کتاب را به چاپ رسانده است. این اثر به معرفی کارل پوپر، یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان علم و فیلسوف سیاسی قرن بیستم می‌پردازد که با نظریهٔ ابطال‌پذیری در فلسفهٔ علم و مفهوم جامعهٔ باز در فلسفهٔ سیاسی شناخته می‌شود. کتاب در قالب مجموعهٔ مختصر و مفید انتشارات مهراندیش تألیف شده که هدف آن آشنا‌کردن مخاطبان با اندیشه‌های پیچیدهٔ فیلسوفان بزرگ با زبانی ساده و در حجمی محدود است. این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب پوپر (مختصر و مفید)

این کتاب بخشی از مجموعهٔ گسترده‌ای است که انتشارات مهراندیش برای معرفی متفکران بزرگ تاریخ فلسفه و علم طراحی کرده است. مجموعه به طور خاص بر فیلسوفان آلمانی‌زبان متمرکز شده و شامل شخصیت‌هایی چون کانت، هگل، مارکس، نیچه، شوپنهاور، هایدگر، هانا آرنت، ویتگنشتاین، آدورنو، هابرماس، فروید و کافکا می‌شود. کتاب پوپر در سال‌های اخیر منتشر شده و هدف آن ارائهٔ تصویری جامع از فلسفهٔ کارل پوپر است. والتر تسیگلر، نویسندهٔ اصلی کتاب‌های این مجموعه، رویکردی خاص برای نگارش این آثار اتخاذ کرده است. او ابتدا خواننده را با کشف یا دستاورد اصلی هر متفکر آشنا می‌کند، سپس به مهم‌ترین عناصر فکری او می‌پردازد و در نهایت کاربرد معاصر این اندیشه‌ها را بررسی می‌کند. این ساختار یکنواخت باعث می‌شود خواننده بتواند در زمان کوتاهی درک مناسبی از اصول فکری هر فیلسوف به دست آورد. یکی از ویژگی‌های مهم این مجموعه استفادهٔ گسترده از نقل‌قول‌های مستقیم از آثار خود متفکران است. این رویکرد به خواننده امکان می‌دهد تا علاوه بر درک تفسیر نویسنده، با کالم اصلی فیلسوف نیز آشنا شود. در مورد پوپر، این نقل‌قول‌ها از آثار اصلی او مانند منطق اکتشاف علمی، حدس‌ها و ابطال‌ها، جامعهٔ باز و دشمنان آن و سایر نوشته‌هایش انتخاب شده‌اند.

خلاصه کتاب پوپر (مختصر و مفید)

کتاب با معرفی کارل ریموند پوپر آغاز می‌شود که در سال ۱۹۰۲ در وین متولد شد و در سال ۱۹۹۴ در لندن درگذشت. پوپر در دورانی زندگی کرد که دو جنگ جهانی، ظهور و سقوط رژیم‌های توتالیتر، و تحولات عظیم علمی قرن بیستم را شاهد بود. این تجربیات تاریخی تأثیر عمیقی بر شکل‌گیری اندیشه‌های او گذاشت.

بخش اول کتاب به فلسفهٔ علم پوپر اختصاص دارد. نویسنده توضیح می‌دهد که پوپر با چالش کردن دیدگاه‌های موجود درباره علم، نظریهٔ ابطال‌پذیری را مطرح کرد. بر اساس این نظریه، یک گزاره یا نظریه زمانی علمی محسوب می‌شود که قابل آزمون و ابطال باشد. این بدان معناست که باید بتوان آزمایش‌هایی طراحی کرد که در صورت نادرست بودن نظریه، آن را رد کنند. پوپر بر خلاف پوزیتیویست‌های منطقی که بر تأیید و اثبات نظریه‌ها تأکید داشتند، معتقد بود که علم از طریق ابطال نظریه‌های نادرست پیشرفت می‌کند. او استدلال می‌کرد که هیچ تعداد مشاهدهٔ تأییدکننده نمی‌تواند یک نظریه را قطعی کند، اما یک مشاهدهٔ مخالف می‌تواند آن را باطل سازد. این رویکرد به مسئلهٔ استقراء هیوم پاسخ می‌داد و راهی برای تمایز علم از غیرعلم ارائه می‌کرد. کتاب سپس به نقد پوپر از نظریه‌هایی می‌پردازد که او آن‌ها را شبه‌علم می‌نامید. او روانکاوی فروید، روان‌شناسی فردی آدلر، و مارکسیسم را به عنوان نمونه‌هایی از نظریه‌هایی معرفی کرد که هرچند ادعای علمی بودن داشتند، اما قابل ابطال نبودند. این نظریه‌ها به گونه‌ای طراحی شده بودند که هر مشاهده‌ای را می‌توانستند با خود سازگار کنند و بنابراین فاقد قدرت پیش‌بینی واقعی بودند.

بخش دوم کتاب فلسفهٔ سیاسی پوپر را بررسی می‌کند. نویسنده توضیح می‌دهد که پوپر با انتقاد از سنت فلسفهٔ سیاسی که از افلاطون شروع شده بود، پرسش اساسی را تغییر داد. به جای اینکه بپرسیم چه کسی باید حکومت کند، پوپر پیشنهاد کرد که بپرسیم چگونه باید حکومت کرد تا از آسیب‌های ناشی از سوء استفاده از قدرت جلوگیری شود. مفهوم جامعهٔ باز که پوپر آن را در برابر جامعهٔ بسته قرار داد، بر اساس اصول دموکراتیک، تساهل، و امکان تغییر مسالمت‌آمیز استوار است. او معتقد بود که جامعهٔ باز محیطی فراهم می‌کند که در آن افراد می‌توانند آزادانه فکر کنند، انتقاد کنند، و بدون ترس از سرکوب نظرات خود را ابراز کنند. این جامعه از طریق نهادهای دموکراتیک امکان برکناری مسالمت‌آمیز حکومت‌های نامطلوب را فراهم می‌کند. کتاب همچنین به انتقادات پوپر از توتالیتاریسم و نظریه‌پردازان آن مانند افلاطون، هگل، و مارکس می‌پردازد. او در اثر مشهور خود جامعهٔ باز و دشمنان آن نشان داد که چگونه ایده‌آل‌های اتوپیایی می‌توانند به استبداد منجر شوند. پوپر معتقد بود که تلاش برای ایجاد جامعه‌ای کامل و بی‌نقص، اغلب به سرکوب آزادی‌های فردی و ایجاد رژیم‌های سرکوبگر می‌انجامد.

بخش پایانی کتاب به بررسی تأثیر و اهمیت معاصر اندیشه‌های پوپر اختصاص دارد. نویسنده نشان می‌دهد که چگونه نظریه‌های پوپر در فلسفهٔ علم، روش‌شناسی تحقیق، و نظریهٔ سیاسی همچنان تأثیرگذار هستند. اصل ابطال‌پذیری به یکی از معیارهای اساسی برای تشخیص علم از شبه‌علم تبدیل شده و مفهوم جامعهٔ باز در بحث‌های مربوط به دموکراسی و حقوق بشر کاربرد دارد.

چرا باید کتاب پوپر (مختصر و مفید) را بخوانیم؟

این کتاب فرصتی مناسب برای آشنایی اولیه با یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان قرن بیستم فراهم می‌کند. ویژگی اصلی اثر، ساده‌سازی مطالب پیچیده بدون کاهش دقت علمی است. والتر تسیگلر با استفاده از تجربهٔ خود در رسانه، توانسته مفاهیم فلسفی دشوار را به زبانی قابل فهم برای مخاطب عام ارائه دهد. کتاب به خوانندگان کمک می‌کند تا درک بهتری از روش علمی و اهمیت نقد و بررسی در پیشرفت دانش پیدا کنند. همچنین ارزش‌های دموکراتیک و اهمیت آزادی فکر و بیان را از منظر فلسفی روشن می‌کند. این موضوعات نه تنها از نظر آکادمیک بلکه برای زندگی روزمره و درک مسائل اجتماعی نیز اهمیت دارند. استفادهٔ گسترده از نقل‌قول‌های مستقیم از آثار پوپر، به خواننده امکان می‌دهد تا با سبک نگارش و استدلال خود فیلسوف نیز آشنا شود. این ویژگی کتاب را به پلی مناسب برای ورود به مطالعهٔ آثار اصلی پوپر تبدیل می‌کند.

کتاب پوپر (مختصر و مفید) را به چه کسانی پیشنهاد می‌دهیم؟

این کتاب را به دانشجویان فلسفه، علوم انسانی، و علوم تجربی که می‌خواهند با مبانی فلسفی روش علمی آشنا شوند، پیشنهاد می‌کنیم. همچنین برای علاقه‌مندان به فلسفهٔ سیاسی که درک بهتری از مبانی فکری دموکراسی می‌خواهند، مفید است. معلمان و اساتیدی که نیاز به ارائهٔ مطالب فلسفی با زبان ساده دارند، می‌توانند از این کتاب بهره ببرند. کتاب برای مخاطب عام که علاقه‌مند به فلسفه است اما تجربهٔ قبلی در این زمینه ندارد، مناسب است.

فهرست کتاب پوپر (مختصر و مفید)

دربارۀ کتاب

دربارۀ نویسنده

سخنِ ناشر

کشفِ بزرگِ پوپر

فکرِ اصلیِ پوپر

قیاس به‌جایِ استقرا: انسان سطل نیست

جامعه‌هایِ باز و بسته

جامعهٔ باز به‌جایِ حکومتِ بهترین‌هایِ افلاطون

هگل و مارکس، پیامبرانِ دروغین

عقل‌گراییِ انتقادی درخدمتِ نوسازیِ پیوستهٔ معرفت و جامعه

کشفِ پوپر چه فایده‌ای برای امروزِ ما دارد؟

طرحِ پوپر برای بهبودِ گام‌به‌گامِ زندگی

آیا حق با پوپر است؟ آیا افلاطون و هگل و مارکس راهگشایِ توتالیتاریسم بودند؟

مناقشهٔ پوزیتیویسم: عقل‌گراییِ انتقادی به‌جایِ نظریهٔ انتقادی؟

میراثِ پوپر: زندگی سراسر حلِ مسئله است

کتاب‌شناسی

یادداشت‌ها

درباره والتر تسیگلر

دکتر والتر تسیگلر متولد ۱۹۶۰ است و در رشته‌های فلسفه، تاریخ و علوم سیاسی تحصیل کرده است. او پس از اتمام تحصیلات در رسانه‌های مهم آلمان مشغول به کار شد که این تجربه به او کمک کرد تا در ساده کردن مطالب پیچیده برای مخاطبان عام مهارت پیدا کند. تسیگلر چندین جایزه برای کارهای خود در زمینهٔ علمی‌سازی دریافت کرده است. او مجموعهٔ کتاب‌های متعددی دربارهٔ فیلسوفان مختلف نوشته که همگی با هدف آشنا کردن مخاطب عام با اندیشه‌های فلسفی طراحی شده‌اند.

بخشی از کتاب پوپر (مختصر و مفید)

«در مکانیکِ سماویِ نیوتن "فضا" فقط ظرفی بود که اجرامِ آسمانی در طیِ زمان در مسیری کاملاً مستقیم در آن حرکت می‌کردند. اینکه سیاره‌ای مانندِ زمین بااین‌حال بر مسیریِ مستدیر به دورِ خورشید می‌گردد، مطابقِ نظرِ نیوتن فقط معلولِ "نیرویِ گرانشِ" میانِ خورشید و زمین بود. اما اینشتین، برعکس، معتقد بود که "فضا" و "زمان" دو بُعد مستقل از هم نیستند. آن‌ها در یک "بافتهٔ فضا‌زمانِ" هندسی و چهاربُعدی در هم ادغام شده‌اند و علتِ واقعیِ انحنایِ مسیرهایِ همهٔ اجرامِ آسمانی‌اند. این بافتهٔ فضا‌زمان حتی نور را نیز خم می‌کند. ازاین‌روست که به گفتهٔ اینشتین می‌توان در برخی روزها، برای مثال به هنگامِ خورشیدگرفتگی در روزِ ۲۹ مهِ ۱۹۱۹، در آسمانِ غروب حتی ستاره‌هایی را دید که درواقع بسیار دورتر و پشتِ خورشید قرار دارند و نباید اصلاً دیده شوند. وقتی ماه برای چند دقیقه از برابرِ خورشید می‌گذرد و نورِ تند و خیره‌کنندهٔ آن را می‌پوشاند، می‌توان از ستاره‌ها حتی عکس گرفت و به‌این‌ترتیب، به گفتهٔ اینشتین، می‌توان "نظریهٔ نسبیتِ او را تأیید یا رد" کرد.»