کتاب ارکان، مبانی، منابع و ماهیت مسئولیت مدنی آلودگی محیط زیست

کتاب «ارکان، مبانی، منابع و ماهیت مسئولیت مدنی آلودگی محیط زیست» نوشتۀ روح اله رضانژاد است و انتشارات یافته آن را منتشر کرده است. این اثر تلاشی جدی برای یافتن راه‌حل حقوقی، منطقی و مؤثر در برابر آسیب‌هایی است که توسعۀ صنعتی، بی‌توجهی به اصول زیست‌محیطی و نبود نظام جبران خسارت مناسب به طبیعت و نسل‌های آینده وارد می‌کند.

درباره کتاب ارکان، مبانی، منابع و ماهیت مسئولیت مدنی آلودگی محیط زیست

کتاب ارکان، مبانی، منابع و ماهیت مسئولیت مدنی آلودگی محیط‌زیست اثری است پژوهشی و تحلیلی که با نگاهی عمیق به ارتباط بین حقوق مسئولیت مدنی و موضوع حفاظت از محیط‌زیست نوشته شده است. نویسنده در این کتاب می‌کوشد تا به یکی از دغدغه‌های مهم حقوقی و اجتماعی عصر حاضر بپردازد: چگونه می‌توان خسارات وارد شده به محیط‌زیست را به طور مؤثر شناسایی، پیگیری و جبران کرد؟

در این اثر، نقطۀ آغاز بحث، شناسایی «حق برخورداری از محیط‌زیست سالم» به‌عنوان یک حق بنیادین بشری است؛ حقی که نه‌تنها باید برای نسل کنونی، بلکه برای نسل‌های آینده نیز حفظ شود. نویسنده ضمن بررسی جایگاه محیط‌زیست در نظام حقوقی ایران، به تصویب قوانین مرتبط از جمله قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست و اصل پنجاهم قانون اساسی اشاره می‌کند و با استناد به آن‌ها، نتیجه می‌گیرد که حفاظت از محیط‌زیست نه‌تنها یک وظیفۀ اخلاقی، بلکه یک الزام قانونی و اجتماعی است.

یکی از نکات محوری کتاب ارکان، مبانی، منابع و ماهیت مسئولیت مدنی آلودگی محیط‌زیست، نابسندگی قواعد سنتی مسئولیت مدنی در پاسخگویی به آسیب‌های زیست‌محیطی است. از دیدگاه نویسنده، نظام مسئولیت مبتنی بر تقصیر که در بیشتر نظام‌های حقوقی رواج دارد، برای مواجهه با پیچیدگی‌های آلودگی محیط‌زیست ناکارآمد است، چراکه در بسیاری از موارد، منشأ خسارت یا قابل‌شناسایی نیست یا اثبات تقصیر او دشوار است. به همین دلیل، پیشنهاد می‌شود که به سمت پذیرش نظام‌های نوین مسئولیت مدنی حرکت شود؛ نظام‌هایی که بیش از آنکه بر تقصیر تأکید کنند، بر اساس خطر، ایجاد خسارت و ضرورت جبران آن بنا شده‌اند.

نویسنده همچنین تلاش کرده تا مفاهیم بنیادین و کلیدی مانند «محیط‌زیست»، «آلودگی»، و «خسارت زیست‌محیطی» را روشن و دقیق تعریف کند. در این چارچوب، محیط‌زیست در ۲ یعد اصلی بررسی می‌شود: یکی طبیعت بکر و حیات‌وحش، و دیگری محیط ساخته‌شده توسط انسان که زندگی روزمره‌اش را شکل می‌دهد. خسارت محیط‌زیست نیز شامل هرگونه آسیب مستقیم یا غیرمستقیم به این ۲ حوزه می‌شود؛ آسیبی که نه‌فقط انسان بلکه تمامی گونه‌های زیستی و عناصر پیرامونی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

در کتاب ارکان، مبانی، منابع و ماهیت مسئولیت مدنی آلودگی محیط‌زیست، نویسنده بر ضرورت بازنگری در قوانین و قواعد حقوقی موجود تأکید دارد و بر این باور است که بدون تدبیر حقوقی نوین و کارآمد، حفظ محیط‌زیست تنها در حد شعار باقی خواهد ماند. همچنین از منظر آموزه‌های دینی و فقهی نیز به مسئله نگاه شده و بر وظیفۀ شرعی افراد و جامعه در حفظ و نگهداری از محیط‌زیست تأکید شده است.

خواندن کتاب ارکان، مبانی، منابع و ماهیت مسئولیت مدنی آلودگی محیط زیست را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دانشجویان حقوق، پژوهشگران حوزۀ محیط‌زیست، قانون‌گذاران و تمامی علاقه‌مندان به توسعۀ پایدار و عدالت زیست‌محیطی پیشنهاد می‌کنیم.