کتاب مرده شور

کتاب الکترونیکی مرده شور نوشتۀ علی رنجبر با ویراستاری فرشته حبیب‌زاده توسط انتشارات سنجاق منتشر شده است. این کتاب دربارۀ روایت‌هایی با فضای رازآلود است که تجربه‌های فردی را با رنگ‌مایه‌هایی از واقعیات تلخ و هراس‌آور در دل جامعه بازتاب می‌دهد.

درباره کتاب مرده شور

نخستین بخش کتاب با عنوان مرده شور با روایت راوی جوانی آغاز می‌شود که بعد از حادثه‌ای دهشتناک، میان خواب و بیداری در تردید قرار گرفته و خاطرات مبهم، تصاویر مجازی و مواجهه با شخصیتی با موهای طلایی، ذهنش را پر کرده‌ است. این شخصیت که بارها در خواب و بیداری او ظاهر می‌شود، حسی از تنهایی، فقدان حافظه و ناامنی را به همراه دارد. شب‌نشینی‌ها، تاب دادن مو، نیمکت پیر و گفت‌وگوهای بدون کلام بر intensification وضعیت ذهنی راوی تأکید می‌کند. بخش دوم تحت عنوان غریبه، زاویه دید دیگری را معرفی می‌کند: راوی جدیدی وارد صحنه می‌شود که بعد از زلزله‌ای ویرانگر با پیرمردی مواجه می‌شود که زندگی را به‌تنهایی ادامه می‌دهد و به دنبال دستیار برای کارگاه سفالگری‌اش است. در همان فضا، مواجهه‌ٔ آرام و غیرمنتظره این پیرمرد با دختر موطلایی رخ می‌دهد. باز هم همان موتیف تکرارشونده: نیمکت، گل گرفتن در مو، تاب مو و لبخند بی‌صدا. اگرچه این بار فضای کمتر روان‌آشفتگی دارد، اما رمزآلود بودن حضور این دختر تکرار می‌شود. ساختار کتاب با روایت موازی دو راوی، ایجاد تعلیق و علاقه‌مندی خواننده به معنی وجود این دختر عجیب را تقویت می‌کند. چهرۀ این دختر شخصیت خاصی دارد: هم‌ذات‌پنداری با غم‌ها، تجربه‌های معنوی و احساس تنهایی. همچنین موتیف روستایی و کوهستانی بودن آمیخته با فقدان و حادثه (زلزله، از دست دادن خانواده، انزوای روستایی) از تضادِ محیط و درون مایه بهره‌برداری می‌کند. در این داستان‌ها چند ویژگی برجسته دیده می‌شود:

مرز بین واقعیت و خیال: راوی سردرگم است که آیا دختر خیالی است یا شبح یادگاری از گذشته؟

فقدان حافظه و تاثیر ضربه روحی: حادثۀ غیرقابل بازسازی حافظه ذهن را خالی کرده و راوی پیوسته در جست‌وجوی هویت و معنی است.

تنهایی و سکوت روستا: محیط پیرامون سکوت باغ‌ها و کوچه‌ها، اشاره‌ای به انزوا و فقدان ارتباط اجتماعی دارند.

موتیف تکرار عوامل تصویری: نیمکت، طلوع/غروب آفتاب، گل و موهای طلایی پیکره‌هایی یکپارچه در زیربنای داستان خلق می‌کنند.

رمزآلودگی هویت دختر: گویی راوی‌ها با بارهای روانی مشترک (تنهایی، فقدان و حس گمشده) مواجه هستند و حضور دختر ناشناخته به نوعی روح مشترک آن‌هاست.

زبان داستان ساده است اما بار معنایی روان‌شناختی دارد؛ با روایت اول شخص، خواننده همواره احساس همدلی با راوی‌ها دارد و این تردید در مرزها را تجربه می‌کند. همچنین نشانه‌هایی از رئالیسم جادویی نیز در بافت داستان‌ها دیده می‌شود: اگرچه روستا، حیاط، باغ، پیرمرد و زلزله واقعی‌اند، اما حضور فردی شبح‌گون با خلقیاتی ماورایی به فضای غیرواقعی اشاره دارد. روایت اول با این پرسش ذهنی آغاز می‌شود: تفاوت خواب و واقعیت چیست؟، راوی در پی پاسخ است اما آن را در زندگی واقعی نمی‌یابد بلکه فقط تجربه‌ای موقتی و بی‌نتیجه دارد. روایت دوم نفس آرام‌تری دارد اما هم‌چنان همان موتیف‌ها و رموز را می‌پرسد. کتاب مرده شور با طراحی روایی خاص، فضاسازی روستایی و دغدغه‌های روانی راوی، مناسب دوستداران داستان‌های لایه‌دار و رمزآلود است.

کتاب مرده شور را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای علاقه‌مندان به داستان‌های کوتاه روان‌شناسانه، رمزآلود، با فضایی عینی-تصویری، و کسانی که به متن‌هایی با تمرکز بر فقدان، تنهایی و حافظه علاقه‌مندند، مناسب است.

بخشی از کتاب مرده شور

«همین که به خواب رفتم دیدم پیرمرد ساعت‌ساز و آن دختر موطلایی دست همدیگر را گرفته‌اند و باهم در باغ زردآلو قدم می‌زنند. چه منظره جالبی! و چقدر عجیب! تاکنون آن پیرمرد را در کنار دختر ندیده بودم! بعد دخترک شکوفه گلی چید و به موی خود آویخت. پیرمرد درحالیکه لبخندی به لب داشت دختر را تماشا می‌کرد. بعد رفتند و روی نیمکت چوبی در باغ نشستند! آیا من تاکنون آن نمیکت را دیده بودم؟! نمی‌دانم! دخترک سرش را روی پای پیرمرد گذاشته بود و پیرمرد موهای طلایی او را نوازش می‌کرد. بعد دختر بلند شد. انگار چیزی در گوش پیرمرد زمزمه کرد. گونه پیرمرد را بوسید. گلی دیگر چید و بو کشید. پروانه‌ای در حال عبور بود. آن دختر به سمت پروانه دوید. ایستاد و پروانه روی دستش نشست. عطر دختر موطلایی بسیار خوشبو و همه جا را پر کرده بود. با آن چشمان درخشان و مشکی! با آن چهره کشیده! درحالیکه لبخندی می‌زد روسری از سرش افتاد. موهای بلند خود را تابی داد، کمی چرخید و با دستان ظریف خود، موهایش را روی شانه راست انداخت. چه نیمرخ زیبایی! بعد رفت و پشت درختان باغ ناپدید شد. پیرمرد در سکوت مات و مبهوت همانجا نشسته بود و او را تماشا می‌کرد.»