کتاب درآمدی بر ادبیات آمریکای لاتین

کتاب درآمدی بر ادبیات آمریکای لاتین نوشتهٔ فیلیپ سوان سون و ترجمهٔ سارا کاظمی منش است. انتشارات آوند دانش این کتاب را منتشر کرده است.

درباره کتاب درآمدی بر ادبیات آمریکای لاتین

کتاب درآمدی بر ادبیات آمریکای لاتین تصویری از گرایش‌های ادبی آمریکای لاتین ارائه خواهد کرد که تمرکز عمدهٔ بر متون اسپانیایی قرن نوزدهم به بعد است. در این کتاب، به‌طورخاص به ظهور رمان نوی آمریکای لاتین و دوران بوم در دههٔ ۱۹۶۰ توجه شده که با ظهور نویسندگان بین‌المللی از جمله گابریل گارسیا مارکز و ماریو بارگاس یوسا در بستر تاریخی ـ ادبی، تا بدین لحظه نماد برجسته‌ترین پیشرفت‌های ادبیات آمریکای لاتین بوده‌اند. مباحث این کتاب به شکلی گسترش خواهد یافت تا بتواند ادبیات داستانی اسپانیایی مربوط به ایالات‌متحده (هیسپانیک) را در برگیرد. در نهایت، به‌طور خلاصه کارکردهای ادبیات داستانی آمریکای لاتین در بستر جامعه، بازار و دانشگاه بررسی شده و می‌کوشد مشروعیت پروژه‌هایی را که به مطالعهٔ تفسیری ذات ادبیات داستانی آمریکای لاتین می‌پردازند از نظر بگذراند. 

خواندن کتاب درآمدی بر ادبیات آمریکای لاتین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران نقد ادبی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب درآمدی بر ادبیات آمریکای لاتین

«درک تاریخ ادبیات داستانی آمریکای لاتین در قالب دو بستر گسترده و به‌هم‌وابسته، امکان‌پذیر است: اجتماعی ـ سیاسی و ادبی. این تلاقی به‌ظاهر آشکار در فضای آمریکای لاتین، هرگز بدون مناقشه نبوده است. یک استدلال رایج در توجیه موفقیت رمان نو و دوران بوم آن است که این گونهٔ ادبی، سنت دیرینهٔ روایات تعلیمی را که هدفش آموزش مسائل میهن‌پرستانه یا به‌چالش‌کشیدن چنین اندیشه‌هایی بود، نفی می‌کرد. کنارگذاشتن این سنت، به‌نفع رویکردی بود که ماهیتی ادبی‌تر داشت و در آن، زبان و روایت به‌صورتی تجربی از قید یک بستر اجتماعی محدود و محلی رها می‌شدند. پس از دوران بوم، این رویکرد نیز به نوبهٔ خود به واکنش‌های شدیدی منجر شد که آن را نخبه‌سالارانه، اروپامحورانه و در تضاد با شفافیت فرهنگی می‌دانستند. بدیهی است که در هر دو دیدگاه بارقه‌هایی از حقیقت نهفته است. بسیاری از پیشرفت‌های به‌دست‌آمده در ادبیات آمریکای لاتین، تابعی از یک تاریخچهٔ کاملاً ادبیاند، اما درک این نکته که تاریخ ادبیات در این منطقه همچون کلافی درهم‌پیچیده، با مسائل سیاسی و اجتماعی درآمیخته، حیاتی است. برای مثال در دوران استعمار، اولین کتاب‌ها با هدف کمک به تبلیغ مسیحیت در میان بومیان نوشته شدند و روزانه‌نویسی‌ها، وقایع‌نگاری‌ها و سایر گونه‌های روایی، اغلب مبین اندیشه‌های استعماری اشغالگران بودند. اما حتی در این دوران بدوی هم تنش‌هایی وجود داشت. شاید مشهورترین سند به‌جامانده از این دوران، کتاب راهنمایی برای مسافران بی‌تجربهٔ مسیر بوئنوس‌آیرس تا لیما ۵ (۱۷۷۵ یا ۱۷۷۶) باشد که کونکولوکوروو (با نام اصلی آلونسو کاریو دلا واندرا، ۱۷۷۸ ـ ۱۷۱۵) آن را نوشته است. این روایت سفر که حاوی اشارات و بارقه‌های رمان‌گونه نیز هست، بازتابی از سنت عیاری اسپانیایی است که درعین‌حال برای مسئولان سلطنتی، به‌منزلهٔ یک گزارش رسمی بود. با وجود این، متن بسیار کنایه‌آمیز است و به بی‌توجهی استعمارگران و ذات شریف فعالیت‌ها و ارزش‌های محلی اشاره دارد. با تمام این‌ها، از قرن نوزدهم است که ادبیات سیاسی که روح جمهوری‌خواهان در آن دمیده شده و از حس تازه‌ای از ملیت حمایت می‌کند، خود را نشان می‌دهد.

مدنیت و بربریت

از نظر محتوا، مبدأ متون داستانی آمریکای لاتین (و سایر حوزه‌های ادبی، هنری و اندیشه‌ای) بدون شک فاکوندو۶ (۱۸۴۵)، نوشتهٔ آرخنتین دومینگو فاستینو سارمینتو (۱۸۸۸ ـ ۱۸۱۱) است. کتاب سارمینتو درواقع «رمان» نیست، بلکه ترکیبی عجیب‌وغریب و غیرعادی از اختلاط داستان، تاریخ و مقاله است که اهمیت آن بیش از آنکه ناشی از ویژگی‌های ادبی نهادینه‌اش باشد، به محتوای ایدئولوژیک آن مربوط است. این اثر زاییدهٔ شرایط سیاسی و تغییرات تاریخی، به‌ویژه فرصت‌ها، چالش‌ها، تهدیدها و نگرانی‌هایی است که استقلال با خود به‌همراه دارد. جنگ‌های استقلال در آغاز قرن نوزدهم (کمابیش بین سال‌های ۱۸۱۰ و ۱۸۲۵ که درنتیجهٔ این جنگ‌ها، در سال ۱۸۲۸ استقلال در اکثر مناطق به بار نشست)۷ حاکی از وجود عطشی برای رهایی از سرکوب استعمار و قدرت مطلقهٔ حکمرانان اسپانیایی بود. اما نخبه‌سالاران اروپایی دو رگه یا چند رگهٔ سفیدپوست۸ که به‌دنبال چیرگی یک طبقهٔ حکمران آمریکایی‌الاصل بر عرصه‌های تجاری، مالی و مملکتی بودند، به‌شدت از جنگ پشتیبانی می‌کردند.

بنابراین استقلال، مفهومی مشکل‌ساز بود. با وجود گفتمان (غالباً اصیل) آزادی و آرمان‌گرایی سیاسی، استقلال عملاً بیشتر برای اقلیت‌ها اهمیت داشت تا توده‌های مردمی که به‌لحاظ نژادی مختلط بودند. این توده‌ها افرادی بودند که پس از استقلال، همچنان زیر یوغ دستگاه افراطی حاکم، بیشترین مصیبت‌ها را تحمل می‌کردند؛ مصیبت‌هایی چون سلسله مراتب اجتماعی، نظام دهقانی شبه‌فئودالی، تمایز نژادی و ـ در برخی مناطق ـ حتی برده‌داری. درنتیجه، استقلال همواره با خود ناآرامی و بی‌ثباتی به همراه می‌آورد و دغدغهٔ اصلی اندیشمندانِ به‌اصطلاح آزادی‌خواه در دوران پس از استقلال این بود که چگونه می‌توان براساس یک الگو ـ مثلاً بریتانیایی، فرانسوی یا شمال آمریکایی ـ در ملت‌های نوظهوری که اختلاف و کشمکش، حکایتِ هر روزه‌شان بود به ثبات، پیشرفت و نوسازی دست یافت. رشد مطبوعات به پاگرفتن گفتمان جمهوری‌خواهی و آغاز شناخت تازه‌ای از هویت ملی کمک می‌کرد. اما اکنون متن‌های ادبی یا شبه‌ادبی به‌طرز فزاینده‌ای در پی پرورش هویت‌ها و ارزش‌های ملی‌گرایانه‌ای بودند که طبقهٔ تحصیل‌کرده (نویسنده یا مخاطب) قصد داشت در ملت‌های نوپایی که با آن‌ها در ارتباط بود، پیاده کند. به‌بیان دیگر، «ادبیات» برای رسیدن به شرایطی بهتر، به نیروی مهمی در ملت‌پروری یا شکل‌دادن به آنچه بندیکت اندرسن در عبارت معروف خود جوامع موهوم خواند، تبدیل شد. جوامع موهوم اکنون در نقد فرهنگی آمریکای لاتین اصطلاحی بسیار برجسته است و به‌نوعی آرمان یا نظام اجتماعی ملی و پیشرو اطلاق می‌شود که زمانی نویسندگان و روشنفکران آرزوی آن را داشتند.»