کتاب کهریزک

کتاب الکترونیکی کهریزک نوشتۀ سیده مهشاد مهاجرانی و آرش حیدری است و انتشارات خرد سرخ آن را منتشر کرده است. کتاب کهریزک، به بررسی تاریخچۀ منطقۀ کهریزک پرداخته و دلایلی که باعث شده وضعیت این منطقه اکنون این‌چنین باشد را بررسی کرده است.

درباره کتاب کهریزک

نام کهریزک امروزه بیشتر یادآور چه چیزی است؟ آسایشگاهش؟ محل امحای زباله؟ کارخانهٔ قند تاریخی‌اش؟ کهریزک چطور توانسته همهٔ این‌ها باشد؟ مسئلهٔ نویسندگان این اثر را باید چنین چیزی عنوان کرد. آن‌ها در کتاب کهریزک مواجهۀ مستقیم و بی‌واسطه با تاریخ، سیاست و تغییرات اجتماعی این قسمت از شهر تهران دارند. این‌که کهریزک چه سیر تاریخی‌ای را پشت سر گذاشته تا به وضعیت کنونی رسیده و چه سیاست‌گذاری‌هایی همواره بر سر این منطقه در نزاع با یکدیگر‌‌ند؛ چگونه ماحصل این درگیری‌ها، فرم و شکل منطقه را تغییر داده است و... همه‌وهمه از موضوعاتی است که نویسندگان کتاب به سراغش رفته‌اند و به آن پاسخ می‌دهند. مرور تاریخی و نظری با روایت‌های شفاهی اهالی کهریزک و توصیف فضای متأخر آن با یکدیگر همراه شده‌اند تا از ابعاد گوناگون شرایط امکان چنین فضایی را توضیح دهند؛ بنابراین ما با کتابی جامعه‌شناختی که از رویکردهای مردم‌نگاری نیز بهره می‌گیرد طرف هستیم.

تأسیس کارخانه قند و تبدیل «چمن زمین» به یک منطقه صنعتی، اصلاحات ارضی و مداخلات تیول داران قاجاری خاندان امین‌الدوله در سرنوشت این شهر، تلاش علی امینی (میراث بر این شهر در دوره پهلوی) برای تبدیل آن به باراندازی برای تهران و درنهایت تأسیس آسایشگاه سالمندان در سال ۱۳۵۱، تاریخ مختصری است از آنچه بر کهریزک رفته است. نویسندگان کتاب عقیده دارند سیری که بر این منطقه رفته، آن را به چیزی در نسبت خیلی دور و خیلی نزدیک با تهران و زیست کلان‌شهری قرار داده است. کهریزک نه آن‌قدر نزدیک است که مواجه با آن شگفت‌زده‌مان نکند و نه آن‌قدر دور است که بتوانیم کنارش بگذاریم و به‌عنوان موضوعی بیگانه که ربط چندانی به روزمرگی‌مان ندارد، نگاهش کنیم. کهریزک در چنین نسبتی با ما، عیناً بر زندگی‌مان اثر می‌گذارد و پرده از مناسباتی برمی‌دارد که شاید امروز چندان به چشم مرکزنشینان نیاید؛ اما به‌زودی دامان آن‌ها را نیز خواهد گرفت.

خواندن کتاب کهریزک را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای علاقه‌مندان به مسائل اجتماعی و تاریخ معاصر مناسب است.

بخشی از کتاب کهریزک

«این درک کاذب، حیات زمان‌مند، فضامند و تاریخ‌مند اجتماعی را به عناصرش تجزیه می‌کند و بعد تلاش می‌کند به این عناصر فکر کند و روابطِ مکانیکی بین این عناصر را کشف کند و یا آنها را تغییر دهد. این درک رایج تصور می‌کند چیزی به نام انسان بریده از فضا-زمانِ تاریخی وجود دارد. این انسان دارای ویژگی‌هایی ذاتی است. جمع جبریِ انسان‌ها می‌دهد اجتماع و در نهایت یک اجتماع چیزی نیست جز یک گروهِ انسانی که در یک فضای خاص مستقر شده‌اند و در زمان‌های خاص زندگی می‌کنند. به نظر می‌رسد این فرمول‌بندیِ ساده‌گرایانه همه‌چیز را توضیح می‌دهد. در این فرمول‌بندی ساده‌گرایانه می‌توان از اثر متقابل انسان برفضا حرف زد...»