کتاب اندیشه های سیاسی و اقتصادی هایک

کتاب اندیشه های سیاسی و اقتصادی هایک نوشتهٔ ایمون باتلر و ترجمهٔ فریدون تفضلی است و نشر نی آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب اندیشه های سیاسی و اقتصادی هایک

فریدریش اوگوست فون هایک یکی از متفکران لیبرال و نامدار اقتصادی در قرن بیستم میلادی است. هایک همراه با لودویگ فون میزس، اقتصاددان برجسته اتریشی، رهبری مکتب اتریشی در تاریخ عقاید اقتصادی را در دهه ۱۹۳۰ میلادی به عهده داشتند. در ۱۹۷۴ میلادی هایک جایزه نوبل را در اقتصاد به‌طور مشترک با گونار میردال، اقتصاددان برجسته سوئدی، دریافت کرد. هایک نویسنده و تحلیل‌گری توانا، نه تنها در اقتصاد بلکه در علوم و فلسفه سیاسی، روان‌شناسی و معرفت‌شناسی است.

در کتاب اندیشه های سیاسی و اقتصادی هایک، دکتر ایمون باتلر با بیانی فصیح، بینشی باز و عالمانه به ابعاد مختلف افکار و اندیشه‌های سیاسی و اقتصادی هایک نگاه می‌کند و هریک را به‌طور مبسوط مورد تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار می‌دهد. بُعد اول و بسیار مهم مربوط به اصل جامعه آزاد است که در قالب جهان‌بینی هایک بر آزادی فردی تکیه می‌کند. بر طبق نظر هایک، آزادی فردی در وضعیتی وجود دارد که در آن، فرد تابع زور و اراده خودسرانه فرد دیگری نباشد. جامعه آزاد که هدف هایک است، جامعه‌ای است که از طریق فعالیت‌های آزاد مردان و زنان ایجاد می‌شود، بی‌آن‌که آگاهانه برای آن برنامه‌ریزی کنند و ضمناً در آن اطاعت افراد از اراده دیگران و توسل به زور به حداقل می‌رسد. براساس نظر هایک، هر تلاشی در جهت اداره جامعه از طریق محاسبه اقتصادی و اجتماعی و استفاده از برنامه‌ریزی‌های آگاهانه، به استبداد منجر می‌شود.

بُعد دوم افکار و اندیشه‌های هایک به نقش بازار در جامعه اقتصادی مربوط است. در اواخر دهه ۱۹۳۰ و اوایل دهه ۱۹۴۰، تحقیقات هایک بر جست‌وجو و کسب اطلاعات در فرایندهای بازاری تمرکز یافت. هایک معتقد است که بازار به‌مثابه نهادی اجتماعی، سیستم ارتباطی است که شبکه بزرگ جهانی اطلاعات را فراهم می‌کند و ضمناً سازوکار قیمت از طریق آن وظایف خود را انجام می‌دهد. سازوکار قیمت یک نوع سازمان اقتصادی است که در آن هر یک از مصرف‌کنندگان و بنگاه‌های تولیدی از طریق بازارها به یکدیگر کنش و واکنش نشان می‌دهند تا به سه مسئله مهم اقتصادی پاسخ دهند: ۱) چه باید تولید شود؟ ۲) چگونه باید تولید شود؟ و ۳) برای چه کسی باید تولید شود؟ براساس نظر هایک، سیستم ارتباطی که ما آن را بازار می‌نامیم سازوکار کاراتری برای مرتب‌کردن اطلاعات پراکنده است تا سیستم‌های دیگر که بشر به‌طور ارادی طراحی کرده است.

در ابعاد دیگر، دکتر باتلر همچنین به اهمیت اساسی قانون و حکومت قانون در اندیشه هایک و محدودیت‌هایی توجه می‌کند که باید بر قانونگذاران اِعمال شود و هریک را به‌تفصیل شرح می‌دهد و ارزیابی می‌کند. او همچنین انتقادات هایک از سوسیالیسم و عدالت اجتماعی و مواضع دیگر او را در مورد پاره‌ای از مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که همگی به یک سیستم منسجم کلی اندیشه‌های لیبرال منجر می‌شود، مختصراً شرح می‌دهد و ارزیابی می‌کند.

خواندن کتاب اندیشه های سیاسی و اقتصادی هایک را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزه‌های علوم سیاسی، جامعه‌شناسی و اقتصاد پیشنهاد می‌‌کنیم.

درباره ایمون باتلر

ایمون باتلر درجه فوق لیسانس و دکتری خود را از دانشگاه سنت اندروز اسکاتلند دریافت کرده است. وی قبلاً با کنگره امریکا همکاری تحقیقاتی داشته و سال‌ها به‌عنوان استاد فلسفه در کالج هیلزدیل در ایالت میشیگان در آمریکا تدریس کرده است. در زمان حاضر، دکتر باتلر ریاست مؤسسه تحقیقاتی آدام اسمیت را که بنیادی تحقیقاتی است و برای هدف سیاست‌گذاری دولتی در انگلستان و ایالات متحده امریکا تأسیس شده است، به عهده دارد. وی آثار زیاد دیگری نیز در اقتصاد و علوم سیاسی و از جمله اندیشه‌های اقتصادی میلتون فریدمن انتشار داده و مؤلف مشترک کتاب چهل قرن کنترل دستمزدها و قیمت‌ها است.

بخشی از کتاب اندیشه های سیاسی و اقتصادی هایک

«اگر قرار باشد چگونگی عملکرد جامعه را درک کنیم، باید تلاش کنیم تا ماهیت کلی و محدوده نادانی خودمان را در مورد آن تعیین کنیم.

هایک در همه آثار خود، به باوری عمومی ولی اشتباه در مورد نحوه عملکرد نهادهای اجتماعی اشاره می‌کند. به بیان ساده، براساس این باور، از آن‌جا که انسان خودش نهادهای جامعه و تمدن (مانند قانون، قواعد اخلاقی و نهادهای اجتماعی) را به‌وجود آورده است، باید قادر باشد تا با اراده خود آن‌ها را طوری تغییر دهد که خواست‌ها و امیالش را ارضا کند.

در وهله نخست، این باور به‌نظر بسیار منطقی و نسبتاً امیدوارکننده می‌رسد. بر این اساس اگر بخواهیم جامعه بهتری بسازیم، می‌توانیم قوانین موجود، ارزش‌ها و نهادهای خود را کنار بگذاریم و آن‌ها را با معادل‌هایی جایگزین کنیم که وضعیت مطلوب‌تری از امور را به بار آورند. به‌طور خلاصه، چون ما نهادهای خودمان را به وجود آورده‌ایم، می‌توانیم آن‌ها را تغییر دهیم. اما هایک معتقد است که این نظر مبتنی بر عدم درک عمیق از مبانی حقیقی زندگی و نهادهای اجتماعی است و بنابراین بازسازی جامعه که به‌نظر امکان‌پذیر می‌رسد، خطرناک‌ترین خطا خواهد بود و در واقع مانند پی‌ریزی بنا روی ریگ روان یا کشتی به خشکی راندن خواهد بود.»