کتاب ریشه یابی ۱۵۰۰ جانام کهن

کتاب ریشه یابی ۱۵۰۰ جانام کهن نوشتۀ مرتضی مومن زاده است و انتشارات روزنه آن را منتشر کرده است. این کتاب به ریشه‌یابی نام‌های جغرافیایی، از جمله نام شهرها، روستاها، قلعه‌ها، کوه‌ها، دشت‌ها، رودها و بسیاری دیگر از پدیده‌های جغرافیایی می‌پردازد و فهرستی کوتاه از این جانام‌ها را ارائه می‌دهد. 

درباره کتاب ریشه یابی ۱۵۰۰ جانام کهن

فرهنگ غنی سرزمین ایران با پیشینۀ چندهزارساله در نیمی از قارۀ آسیا تا شرق اروپا و شمال آفریقا گسترده شده است و زبان فارسی همچون گوهری بر پیشانی این فرهنگ می‌درخشد، ولی در دو سدۀ اخیر، پاره پاره شدن این پیکرۀ فرهنگی با مرزهای جغرافیایی مختلف، چهل‌تکه‌ای از این پیکره به وجود آورده است. نقش غرورآفرین فرهنگ فارسی از دید فرهنگ‌شناسان و عاشقان این فرهنگ دور نمانده است و یکی از نمود‌های برجستۀ فرهنگ فارسی، نام مکان‌های جغرافیایی است. مثل نام شهرها، روستاها، قلعه‌ها، کوه‌ها و دیگر پدیده‌های جغرافیایی که به اصطلاح به آن‌ها جانام گفته می‌شود.

جانام‌ها پدیده‌هایی دیرپا هستند. مثلا یک رود در مقایسه با تاریخ تمدن بشر می‌تواند عمری بس درازتر داشته باشد. در کتاب ریشه یابی ۱۵۰۰ جانام کهن، ریشه‌یابی تعداد زیادی جانام جمع‌آوری شده است. پهنۀ جغرافیایی این نام‌ها سرزمین ایران امروزی، شرق مدیترانه و شمال آفریقا، آناتولی، آسیای مرکزی، شبه‌قارۀ هند و اروپای شرقی و اروپای مرکزی است. البته به گفته نویسندۀ کتاب، جانام‌های مربوط به سرزمین امروزی ایران، با دقت بیشتری جمع‌آوری شده‌اند و لذا بیشترین تعداد از کل جانام‌ها را تشکیل می‌دهند. تمامی جانام‌ها دارای ریشۀ کهن پیش از اسلام هستند و برد زمانی آن‌ها نیز از آغاز تمدن تا ظهور اسلام است. 

خواندن کتاب ریشه یابی ۱۵۰۰ جانام کهن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم 

این کتاب را به تمامی کسانی که به فرهنگ ایرانی و زبان فارسی و همچنین جغرافیا علاقه‌مند هستند پیشنهاد می‌کنیم. 

درباره مرتضی مومن زاده

مرتضی مومن زاده، در سال ۱۳۲۰ در ساوه متولد شد. بین سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۴ مهندسی استخراج معدن دانشکده فنی دانشگاه تهران را تمام کرد. او دکترای معدن‌شناسی را سال ۱۹۷۶ از دانشگاه هایدلبرگ آلمان با رتبه برتر دریافت کرد. مرتضی مومن زاده نزدیک به یک صد مقاله در زمینه‌های اکتشاف معدن، زمین‌شناسی و باستان‌شناسی معادن به زبان‌های فارسی و انگلیسی نگاشته که در بعضی از آن‌ها نگرش تازه‌ای در دانش زمین مطرح نموده است. مومن زاده پس از بازنشستگی به همراه همکاران خود، گروه آزمایشگاه‌های تجزیۀ مواد معدنی زرآزما را ایجاد نمود که کشور را از ارسال نمونه‌های معدنی برای تجزیه به خارج از کشور بی نیاز ساخته است.

بخشی از کتاب ریشه یابی ۱۵۰۰ جانام کهن

«زبان پارتی یا اشکانی، نام یک زبان کهن است که امروزه متروک گشته و در گذشته در منطقۀ پارت (شمال شرق ایران امروزی) به آن زبان سخن می‌گفتند. زبان پارتی زبان رسمی امپراطوری پارتی‌ها یا اشکانیان (۲۴۸ق‌م تا ۲۲۴م) می‌باشد. این زبان توسط دودمان‌های اشکانیان ارمنستان، اشکانیانِ ایبری و اشکانیان آلبانی قفقاز نیز مورد استفاده بوده است. زبان پارتی روی زبان ارمنی تاثیر فراوانی نهاده و بسیاری از واژه‌های زبان پارتی در زبان ارمنی حفظ شده است. زبان پارتی از نظر دسته‌بندی، یک زبان هندو – اروپایی است که به گروه زبان‌های ایرانی شمال غربی وابسته است، در حالی که زبان پارسی میانه از گروه زبان‌های ایرانی جنوب غربی می‌باشد.»