کتاب اکتاویو پاز

کتاب اکتاویو پاز؛ صدایی از آن خود نوشتهٔ نیک کیستر و ترجمهٔ لیلا مینایی است و نشر نی آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب اکتاویو پاز

اکتاویو پاز، شاعر و نویسنده و روشنفکر مکزیکی و برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات، از تأثیرگذارترین جستارنویسان قرن بیستم و از بزرگ‌ترین شاعران اسپانیایی‌زبانِ همهٔ دوران‌ها به شمار می‌آید و آثار پرشمارش به زبان‌های مختلف ترجمه و خوانده شده است. او که در مکزیک از پدری مکزیکی و مادری اسپانیایی زاده شد، از کودکی با زبان و ادبیات فرانسه مأنوس بود و در سال‌های جوانی نیز به مطالعهٔ وسیع آثار ادبی دنیای انگلیسی‌زبان پرداخت. بعدها، به سبب موقعیت شغلی‌اش (دیپلمات بودن)، برخی زبان‌ها و فرهنگ‌های شرقی را نیز شناخت: هم مدتی در ژاپن زندگی کرد و هم از نزدیک با هند و فرهنگ غنی آن آشنا شد ــ کشوری پهناور که تنوع زبانی و قومی‌اش خود با تنوع یک قاره برابری می‌کرد. این آشنایی با زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف همراه با نگاه نکته‌بین و عمیق و کنجکاوی سیری‌ناپذیر و نیز ذوق نوشتن و سرودن، او را به شاعر و نویسنده‌ای بزرگ بدل کرد که دل‌مشغولی‌های فکری‌اش دربارهٔ انسان و جهان پیرامون گویی مرزی نمی‌شناخت.

شعر دغدغهٔ اصلی پاز در سراسر عمر بود. نوآوری‌های او در شعر، و جست‌وجوی همواره‌اش در پی یافتن زبان شعریِ تازه، دریچه‌هایی نو به روی امکان‌های زبانی شعر گشود و گوشه‌های تاریک و در سایه ماندهٔ زبان را به صحنهٔ روشن آگاهی کشاند. دغدغهٔ دیگر پاز تنهاییِ انسان بود و زندگی‌ای که می‌بایست در چنگ او باشد اما «همچون ماسه از میان انگشتان آدمی فرومی‌ریزد و لحظه‌ها در ذهن او تبخیر می‌شود و به هوا می‌رود» و چنین است که انسان با تقسیم‌کردن زمان به دیروز و امروز و فردا از کشف «لحظه» غافل می‌شود. مرگ دلمشغولی دیگر پاز بود. در نگاه او، مرگ هر انسان همچون زندگی‌اش یگانه است و متفاوت از مرگ دیگری و در عین حال روشنگر نوع زندگی او. می‌گفت ما باید همان‌طور بمیریم که زندگی کرده‌ایم و برای مرگمان هم معنایی داشته باشیم، چنان‌که برای زندگی‌مان داریم، و زیرکانه می‌افزود: «بگو چگونه می‌میری تا بگویم کیستی». پاز را در چند جمله نمی‌توان خلاصه کرد. هر اثرش دنیایی است متفاوت. گاه خواندن شعرش از رنج تنهایی می‌کاهد و گاه تأمل در جستارهایش اندیشه‌های نو به ذهن خواننده ارزانی می‌کند.

کتاب اکتاویو پاز نگاهی است به دنیای پرغوغای درونی پاز و زندگی پرفراز و نشیب بیرونی او. خواننده، با مطالعهٔ این کتاب، هم درمی‌یابد علت اهمیت یافتن پاز در مقام شاعر و نویسنده در تاریخ ادبیات جهان چیست و هم به نقش او در مقام روشنفکر مطرح زمانه‌اش واقف می‌شود. 

نیک کِیستِر (متولد ۱۹۴۶)، نویسندهٔ اثر، پژوهشگر و مترجمی بریتانیایی است که مطالعات گسترده‌اش در زمینهٔ فرهنگ و ادبیات کشورهای امریکای لاتین، به‌ویژه مکزیک، عاملی تعیین‌کننده بوده است تا بتواند از فضایی که پاز در آن بزرگ شده و تأثیر انکارناشدنی در آیندهٔ فکری او داشته است تصویری روشن به‌دست دهد. نویسنده توانسته است روایتی پرکشش از زندگی شخصی و اجتماعی پاز در اختیار ما قرار دهد؛ از دوستی‌ها و عداوت‌های اطرافیان پاز بگوید، از تأثیر رخدادهای روز دنیا بر آثارش، و از عشق‌ها و رنج‌هایش.

خواندن کتاب اکتاویو پاز را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران شعر اکتاویو پاز پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب اکتاویو پاز

«اکتاویو پاز در سی‌ویکم مارس ۱۹۱۴ در مکزیکوسیتی متولد شد. دوران خوش اروپا به آخرین بهار خود رسیده بود و کمی بعد، با آغاز جنگ جهانی اول در همان سال، پایانی اندوه‌بار می‌یافت. مکزیک که از ۱۹۱۰ شور انقلاب در آن برپا شده و در ۱۹۱۱ به برکناری پورفیریو دیاس، دیکتاتور دیرینه، منجر شده بود، هنوز عرصهٔ جدال جناح‌های مختلف بر سر تصاحب قدرت بود. یک ماه بعد از تولد اکتاویو پاز لوسانو، شهر بندری براکروس را سربازان امریکایی به توپ بستند و از آشوب به‌پاشده بهره بردند و آن را به اشغال خود درآوردند. یک سال پیش از آن، مرکز شهر مکزیکوسیتی کانون جدال معروف به «ده روز اندوه‌بار» بود که در آن گروه‌های رقیب، در حد فاصل کاخ ریاست جمهوری و نزدیکی‌های دژ سیودادِلا، همدیگر را زیر آتش گرفته و به گلوله بسته بودند. حدود پانصد غیرنظامی کشته شدند و رئیس‌جمهور، فرانسیسکو مادِرو، دستگیر و سپس کشته شد. در جنگ قدرتی که پس از ۱۹۱۴ درگرفت، چاپخانه‌ای در قلب بخش قدیمی شهر مکزیکوسیتی به تاراج رفت که ایرِنِئو پاز (۱۸۳۵-۱۹۲۴)، پدربزرگ اکتاویو، مالک و گرداننده‌اش بود. پیرمرد که دیگر در آستانهٔ هشتادسالگی بود دست خانواده را گرفت و از مرکز مکزیکوسیتی به حومهٔ آرام و امن میکسکواک کوچ کرد ــ شهری کوچک و دور از پایتخت که قدمتش به دوران پیش از کلمب می‌رسید.

این پدربزرگ نقشی بسیار مهم و تأثیرگذار در زندگی اکتاویو داشت. پدربزرگ، همچنان که نوه‌اش بزرگ می‌شد، او را با تلاش‌های استقلال‌خواهانهٔ مکزیک در قرن نوزدهم آشنا کرد که خودِ پدربزرگ سهمی مهم در آن داشت و همین عامل آشنایی پاز با تاریخ مکزیک شد. ایرِنِئو پاز حقوق‌دان و روزنامه‌نگاری بود طرفدار جنبش‌های آزادی‌خواهانهٔ دههٔ ۱۸۵۰ به‌رهبری بِنیتو خوئارس، «سرخپوست ساپوتک از اواکساکا»، که اولین جمهوری مبتنی بر قانون اساسی را در مکزیک حاکم کرد. ایرِنِئو پاز همچنین برای مبارزه با ماکسیمیلیان، دوک اعظم اتریش، که فرانسوی‌ها در دههٔ ۱۸۶۰ می‌خواستند او را امپراتور مکزیک کنند، در ارتش جنگید و به درجهٔ سرهنگی رسید. او، به‌رغم اینکه ملی‌گرایی پروپاقرص بود، از دههٔ ۱۸۸۰ از اقدامات رئیس‌جمهور مکزیک، پورفیریو دیاس، برای مدرن‌سازی مکزیک و درگشودن به روی جهان حمایت کرد. پاز عضو کنگرهٔ فدرال شد و به نگارش رمان‌های تاریخی و نمایشنامه‌های متعدد، خاطرات خود و نیز زندگینامهٔ پورفیریو دیاس پرداخت. او، در مقام رمان‌نویس، از پیشگامان جنبش «ایندیخِنیستا» بود، که پیروانش می‌کوشیدند برای اولین بار شخصیت‌های داستان‌شان بومیان مکزیک باشند. آگاهی از وجود «دیگری»، آن صدای خفه‌شده و به حاشیه رانده‌شدهٔ نخستین ساکنان مکزیک، اکتاویو را از همان کودکی مجذوب خود کرد.»