کتاب زبان علم در پژوهش های ادبی

کتاب زبان علم در پژوهش های ادبی نوشته و پژوهش نعمت الله ایران زاده و سمیه آقابابایی و محمدمهدی زمانی است و نشر خاموش آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب زبان علم در پژوهش های ادبی

ادبیات فارسی از مهم‌ترین جنبه‌های فرهنگ و تاریخ ایران است. با پژوهش علمی دربارهٔ آثار ادبی فارسی می‌توان جنبه‌های مهمی از فرهنگ ایران را به فرهنگ‌ها و ملل دیگر معرفی کرد و آن را شناساند. تبادل افکار علمیِ متخصصان رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی با متخصصان شاخه‌های علمی مختلف، عامهٔ مردم و جهانیان در گرو داشتن زبان علمی است. از میان رشته‌های مختلفی که در دانشگاه‌های ایران آموزش داده می‌شود رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی به دلیل ساختار بومی و قدمت مطالعاتی‌اش بیش از هر رشتهٔ دیگری نیازمند آن است که کاربرد زبان علم در پژوهش و تألیفات دانشگاهی آن مطالعه و احیاناً آسیب‌شناسی شود.

برای دستیابی به زبان علمی، نخستین گام تعیین معیارهای زبان علمی و گام بعدی آسیب‌شناسیِ کاربرد زبان است. کتاب زبان علم در پژوهش های ادبی در پی برداشتن گام‌های مذکور در حوزهٔ کتب دانشگاهی رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی است که اولاً بهترین وسیله برای انتقال فکر و فرهنگ ایرانی به جهانیان خواهد بود و ثانیاً اگر با دیگر پژوهش‌های مشابه در حوزه‌های علوم دیگر قرین شود در تعیین معیارهای زبان علم بسیار موثر خواهد بود. بر این اساس با بررسی متون علمی دانشگاهی رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی می‌توان مشخص کرد که این گزارش‌های ادبی تا چه حد منطبق با ملاک‌های کاربرد زبان علم است و عوامل ضعف و تشتت این گونهٔ علمیِ بومیِ بسیار مهم را شناخت و روشی نظام‌مند برای رفع آنها و تقویت این گونه ایجاد کرد.

نتایج این پژوهش در توانمندسازی زبان فارسی به عنوان زبان علم سودمند است و در نگارش علمی تحقیقات دانشگاهی و نگارش روشمند و استدلالی به کار می‌آید. 

خواندن کتاب زبان علم در پژوهش های ادبی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دانشجویان و پژوهشگران زبان و ادبیات فارسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب زبان علم در پژوهش های ادبی

«زبان فارسی جدا از گونهٔ گفتاری، دارای گونهٔ نوشتاری نیز است. هر زبان طبیعی، از لحاظ نظری می‌تواند دارای گونه‌های متفاوت بی‌نهایتی باشد. برای نمونه گونه‌های زبان فارسی عبارت‌اند از گونه‌های زمانی، گونه‌های جغرافیایی، تحصیلی، جنسی، سنتی و غیره (صفوی، ۱۳۹۱: ۵۷- ۶۳). در کنار این گونه‌ها باید از «زبان خودکار» و «زبان ادب» نام برد. در زبان‌شناسی، زبانی را که سخن‌گویان یک جامعهٔ زبانی به صورت روزمره به کار می‌برند «زبان خودکار» می‌نامند. «زبان ادبی» زبانی برجسته شده است.

بعد از منصور اختیار (اسحاقیان، ۱۳۷۵)، نخستین بررسی زبان‌شناختی دقیق برای تعیین گونه‌های زبان ادبی و ارائهٔ تمایزی صریح میان سه گونهٔ ادبی، یعنی نثر و نظم و شعر، در ادبیات فارسی را حق‌شناس مطرح کرده است (حق شناس، ۱۳۷۱: ۴). از ابتدا تمایز میان این سه گونه، دست کم به هنگام کاربرد اصطلاح، مشخص بوده اما محدودهٔ هر یک از این گونه‌ها به لحاظ علمی مشخص نشده بوده است. شفیعی‌کدکنی و لیچ در بررسی‌های خود به تمایز میان نثر و دو گونهٔ شعر و نظم اشارهٔ صریحی نکرده‌اند، اما حق‌شناس و آبروکرومبی تعریفی صریح از نثر ارائه می‌دهند.»