کتاب فلسفه شادی

کتاب فلسفه شادی؛ معنای زندگی نوشتهٔ لورین بسر و ترجمهٔ ناصر مومنی است و نشر لگا آن را منتشر کرده است. این کتاب می‌کوشد تا شادی را از هر زاویهٔ ممکن بررسی کند. رویکرد نویسنده با فلسفه آغاز می‌شود و برای هرچه عمیق‌تر و غنی‌تر کردن فهم کلیِ ما از شادی، به دیگر رشته‌ها ازجمله روان‌شناسی، اقتصاد، علم عصب‌شناسی و سیاست عمومی نقب می‌زند.

درباره کتاب فلسفه شادی

ظهور تحقیق و پژوهش با محوریت شادی در روان‌شناسی و اقتصاد و سیاست عمومی باعث تجدیدحیات و دمیدن نفسی تازه در پرسش‌هایی فلسفی و ماندگار دربارهٔ شادی می‌شود؛ برای مثال شادی چیست؟ آیا می‌توان شادی را اندازه گرفت یا آن را جست‌وجو کرد؟ رابطه و نسبت آن با اخلاقیات چیست؟ لورین بِسر با تحلیل این تحقیق از منظری فلسفی، می‌تواند سهم دیگر رشته‌ها را به هم پیوند دهد و نتیجهٔ آن درکی عمیقاً هم‌ترازشده و مستحکم از شادی بوده که برای افراد نامتخصص هم فهمیدنی است. این کتاب اولین کتابی است که به‌طور کامل چنین موضوعات نظری‌ِ بنیادینی را بررسی می‌کند. موضوعاتی که در تمامی بحث‌های مهم معاصر دربارهٔ شادی ایفای نقش کرده و به‌خصوص در ارائهٔ تحلیل انتقادی از تحقیق تجربی برجسته و حائز اهمیت است. دامنهٔ مطالب کتاب کامل است، بدون آنکه طاقت‌فرسا و خسته‌کننده باشد. ویژگی‌های ساختاری و تربیتی کتاب برای هرکس که برای اولین بار شادی را مطالعه می‌کند، مفید خواهد بود. هر فصل با مروری اساسی آغاز می‌شود و با جمع‌بندی و فهرستی از کتاب‌های پیشنهادی پایان می‌یابد.

این کتاب شادی را از دیدگاهی عمدتاً غربی و معاصر بررسی می‌کند. کتاب به فراسوی فلسفهٔ شادی می‌رود تا پرسش‌های مبرمی را دربارهٔ روان‌شناسی و اقتصاد شادی، نقش آن در سیاست عمومی و برخی از بحث‌هایی را مطرح کند که با مطالعهٔ بینارشته‌ای شادی مواجه می‌شود.

بخش اول کتاب، «نظریه»، نظریه‌های فلسفی مهم دربارهٔ چیستی شادی را می‌کاود. این فصل با ملاحظهٔ تفاوت میان شادی و رفاه و سپس نظریه‌های فلسفی مربوط به لذت‌گرایی و نظریهٔ حالت عاطفی و نظریه‌های رضایتمندی از شادی آغاز می‌شود. فصل اول به‌خصوص برای دانشجویان فلسفه و آن‌هایی که در رشته‌های دیگر مشغول‌اند و کسانی که علاقه‌مند به یادگیری بیشتر دربارهٔ درک و بحث شادی از منظری فلسفی هستند جالب توجه خواهد بود.

بخش دوم کتاب، «چه‌چیزی باعث خوشحالی ما می‌شود؟»، تمرکز بینارشته‌ای بیشتری دارد و انواع چیزهایی را بررسی می‌کند که با شادی مرتبط است. بخش‌های خاصی نسبت میان شادی و فضیلت، ثروت و روابط را مدنظر قرار داده و استدلال‌های فلسفی و تحقیق تجربی در زمینهٔ این نسبت‌ها را بررسی می‌کند. دیگر بخش‌ها معطوف این است که آیا (و چرا) حالت‌های عاطفی خاصی با شادی همراه است، آیا شادی چیزی است که می‌توان آن را دنبال کرد یا نه. در نهایت اینکه چنانچه شادی ناشی از موقعیتی اصیل باشد یا نه امری حائز اهمیت محسوب می‌شود یا خیر. فصل دوم برای آن‌هایی که علاقه‌مند به یادگیری بیشتر دربارهٔ چگونگی و زمان و چرایی ایجاد شادی در سطح فردی هستند سودمند خواهد بود. مباحث بینارشته‌ای ذکرشده برای همهٔ پس‌زمینه‌ها مناسب است. آن دسته از خوانندگانی که منحصراً به مطالعهٔ علمیِ شادی علاقمه‌مند هستند، چه بسا پیش از مطالعهٔ فصل دوم فصل دوازدهم را، یعنی «علم شادی» که چالش‌های موجود در پژوهش علمیِ شادی را می‌کاود، فایده‌رسان ببینند.

بخش سوم، «محتوای شادی»، تأثیری که مطالعهٔ شادی در زمینه‌های روان‌شناسی و اقتصاد و سیاست عمومی داشته و همچنین دشواری‌های انجام تحقیق تجربی دربارهٔ شادی را بررسی می‌کند. خواهیم دید که تأثیر تحقیقات شادی در این زمینه‌ها چشمگیر است، ولیکن همچنین بر نوپا بودنِ این رشتهٔ تحقیقی نیز صحّه گذاشته می‌شود. فصل سوم برای آن‌هایی که در این رشته‌ها کار می‌کنند و به‌طور کلی‌تر برای آن‌هایی که به تواناییِ تحقیقات شادی برای تغییر نحوهٔ تفکرمان دربارهٔ خودمان، تصمیماتِ اقتصادی‌مان و اولویت‌هایی که به سیاست عمومی می‌دهیم علاقه‌مندند، جالب توجه خواهد بود.

با اتمام کتاب شما نه‌فقط به‌سبب دیدگاه‌های فلسفی مربوط به شادی بلکه به‌سبب بحث‌های مهمی که از کاری بینارشته‌ای دربارهٔ شادی ناشی می‌شود، احساس خوبی خواهید داشت.

خواندن کتاب فلسفه شادی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزه‌های فلسفه، روان‌شناسی، اقتصاد، علم عصب‌شناسی، جامعه‌شناسی و سیاست پیشنهاد می‌کنیم.

درباره لورین بِسر

لورین بِسر استاد فلسفه در کالج میدل‌بوری است. او در حوزهٔ روان‌شناسی اخلاقی و رفاه، و اخلاقِ فضیلت‌مدار دارای آثار مهمی است، از جمله کتاب اخلاق ائودایمونی: فلسفه و روان‌شناسی خوب زیستن (۲۰۱۴). او همچنین از ویراستاران کتاب راهنمای اخلاق فضیلت‌مدار راتلج (۲۰۱۵) است.

بخشی از کتاب فلسفه شادی

«دیدگاه‌های مبتنی بر رضایت از زندگی در حوزهٔ شادی معتقد است که شادی، رضایتمندبودن از کل زندگی فرد است. این حالت رضایت از زندگی رویکردی عمیق‌تر و جامع‌تر به فهم شادی ارائه می‌کند که در نظریه‌های تحقق میل و نظریه‌های لذت‌گرایانه از شادی می‌یابیم؛ در حالی که این نظریه‌ها می‌تواند تحلیل‌هایی قانع‌کننده‌تر از احساس شادی (به‌وسیلهٔ تحقق میل فرد یا احساس لذت) تدارک بیینند، مدافعان نظریه‌های رضایت از زندگی می‌گویند که شادی حالتی پایدار است که تقلیل‌پذیر به احساس شادی نیست. مانند نظریهٔ حالت عاطفی، نظریهٔ رضایت از زندگی به‌دنبال توضیح معنای «شاد بودن» است. بدین صورت که می‌تواند بدون اینکه کسی ضرورتاً احساس شادی آنی کند، بتواند شاد باشد و برعکس چنان‌که در مثال سیمون شرح آن رفت می‌توان احساس شادی کرد بدون آنکه شاد بود. سیمون می‌تواند به‌خاطرِ تحقق خواسته‌اش احساس شادی کند، ولی می‌تواند به طریقی دیگر از زندگی‌اش بسیار ناراضی باشد و چه بسا شاد نباشد.

چندین خطوط فکری بلندآوازه در فلسفه و روان‌شناسی پشتیبانِ نظریهٔ رضایت از زندگی هستند. اولی را قبلاً دیده‌ایم، یعنی نگرانی از این بابت که گرچه تمایلات و احساسات منابع مهم احساس شادی هستند، اما برسازندهٔ شادی نیستند، زیرا می‌توان مواردی را تصور کرد که در آن افراد می‌تواند در نتیجه امیال و احساسات خود احساس خوشبختی کنند، اما در واقع چنین نباشند. نظریهٔ رضایت از زندگی اهمیت امیال و عواطف را به‌عنوان منابع شادی حفظ می‌کند، بدون آنکه منجر به فروپاشی آن‌ها در خود شادی شود.

خط دوم استدلالی که نظریه‌های رضایت از زندگی پیرامون شادی را تقویت می‌کند، به توانایی آن‌ها برای توضیح شادی بر اساس ارزیابیِ خود سوژه از حالت روانی‌اش اشاره می‌کند. از نظر نظریه‌پردازان رضایت از زندگی، مهم‌ترین چیز این است که سوژه از زندگی‌اش رضایت داشته باشد و همین حالت رضایت برسازندهٔ شادی است. با وضع شادی در درون ارزیابیِ خود سوژه از زندگی‌اش، نظریه‌پردازان رضایت از زندگی ذهنیتی را حفظ می‌کنند که ما عموماً با شادی مرتبط می‌دانیم. چنین کاری به‌ویژه برای پروژهٔ فهم شادی مهم است، جایی که وظیفهٔ ما عوضِ تجویز نوع خاصی از زندگی به‌عنوان زندگی خوب، توصیف حالت ذهنی شادی است. در حالی که دومی شامل ارزیابی آن چیزی است که برای فرد بهترین است (و لذا بیشتر به‌عنوان تحلیلی از رفاه تفسیر می‌شود)، اولی ایجاد تبیینی توصیفی از حالت شادی را آن‌گونه که افراد آن را تجربه می‌کنند در بر می‌گیرد. بسیاری معتقدند که توجه به ذهنیتِ شادی برای این پروژه تا جایی ضروری است که باعث تداوم تلاش‌هایی برای توصیف می‌شود. این امر به‌ویژه در مطالعهٔ علمی شادی مهم است، جایی که نظریه‌های مربوط به رضایت از زندگی مقبولیتی روزافزون می‌یابند.

اد دینر، روان‌شناسی که کار او بر شادی تحقیقات علمیِ بسیاری را برانگیخته، نظریهٔ رضایت از زندگی را با توسل به تکیه بر فرد به‌عنوان قاضی نهایی درمورد شاد بودن یا نبودن او به پیش می‌برد. وی استدلال می‌کند که این نشانهٔ حوزهٔ رفاه ذهنی [شادی] است که بر قضاوت‌های خود فرد تمرکز دارد نه بر برخی ملاک‌هایی که از نظر محقق با اهمیت لحاظ شود. برای مثال، اگرچه می‌تواند سلامت و انرژی و نمونه‌هایی از این قبیل مطلوب باشد، هرکسی می‌تواند ارزش‌هایی متفاوت را برای آن‌ها قائل باشد. به این دلیل است که برای دستیابی به میزان رضایت کلی از زندگی، به‌جای جمع‌بندی رضایتشان از حوزه‌هایی خاص، باید ارزیابی کلی فرد از زندگی‌اش را بپرسیم.

نظریه‌های رضایت از زندگی با این جنس تعهد به تعریف شادی بر اساس قضاوت فرد از چگونگی جریان زندگی‌اش تعریف می‌شود.»