کتاب مفاهیم نقد فیلم

کتاب مفاهیم نقد فیلم؛ تحلیل نئوفرمالیستی و مقالات دیگر نوشتهٔ مجید اسلامی است و نشر نی آن را منتشر کرده است. این کتاب حال‌وهوای سینمای دهه‌ٔ ۹۰ میلادی را دارد که البته دوران هیجان‌انگیزی از سینمای جهان بود.

درباره کتاب مفاهیم نقد فیلم

مفاهیم نقد فیلم نام صفحاتی بود در ماهنامه‌ٔ فیلم که به مقوله‌ٔ «نئوفرمالیسم» در سینما می‌پرداخت و توسط نگارنده اداره می‌شد. کتاب حاضر (با همان نام) تشکیل شده از دو کتاب. کتاب اول اساساً به «نئوفرالیسم» ربط پیدا می‌کند که بخش اول آن تئوری‌ است (متشکل از مقدمه‌ٔ مفصل کتاب شکستن حفاظ شیشه‌ای کریستین تامپسن و بخش‌هایی از کتاب هنر فیلم نوشته‌ٔ دیوید بوردول / کریستین تامپسن درباره‌ٔ فرم و اصول فرم روایی در سینما) و بخش دوم آن شامل نقدهایی نمونه‌ای‌ است از کتاب هنر فیلم و شکستن حفاظ شیشه‌ای مربوط به چند فیلم شاخص و آشنا. بخش سوم شامل نقد‌هایی تألیفی‌ است که نگارنده در طی سال‌های دهه‌ٔ ۱۳۷۰ به‌شیوه‌ٔ نئوفرمالیست‌ها نوشته. فیلم‌هایی که در کل کتاب به آن‌ها پرداخته می‌شود دارای تنوع خاصی‌ است: از نمونه‌های کلاسیکی چون دلیجان، همشهری کین و قیصر تا فیلم‌های متفاوتی چون خانه‌ دوست کجاست؟ و گوست داگ و چشمان باز بسته.

کتاب دوم، مستقل از مفهوم نئوفرمالیسم، شامل مقالاتی تألیفی و ترجمه است درباره‌ٔ چند فیلم و سینماگر برجسته. از آنتونیونی و تارکوفسکی و کیشلوفسکی تا شانتال آکرمن و لارنس الیویر و آلفرد هیچکاک و اورسن ولز.

خواندن کتاب مفاهیم نقد فیلم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران و منتقدان حوزهٔ سینما و دانشجویان این رشته پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب مفاهیم نقد فیلم

«شمال از شمالغربی: تعلیق یا غافلگیری؛ مسئله این است‬‬‬‬

کارگردان: آلفرد هیچکاک، فیلمنامه: ارنست لمان. فیلمبردار: رابرت برکس. تدوین: جرج توماسینی. موسیقی: برنارد هرمن. بازیگران: کری گرانت، ایوا مری‌سنت، جیمز میسن، لئو ج. کارول، جسی رویس لندیس. محصول متروگلدوین مه‌یر، آمریکا. ۱۹۵۹.‬

آلفرد هیچکاک همیشه اصرار داشت که فیلم‌هایش ماجرایی هستند، نه معمایی. برای او خلق معما کم‌تر اهمیت داشت، تا ایجاد تعلیق و غافلگیری. با این‌که در فیلم‌هایی چون بدنام، وحشت صحنه، و روانی عناصر معمایی مهمی وجود دارد، شمال از شمال‌غربی نمونه خوبیست از این اعتقاد هیچکاک که عناصر معمایی می‌تواند صرفاً بهانه‌ای باشد برای درگیر کردن و جلب توجه هرچه بیش‌تر تماشاگر. وحدت سببی فیلم کمک می‌کند که هیچکاک پیرنگ جذابی خلق کند که بر قواعد سینمای کلاسیک بنا شده. این پیرنگ در روایتی عرضه می‌شود که مدام براساس تعلیق و غافلگیری جلو می‌رود.

شمال از شمال‌غربی مثل بیش‌تر فیلم‌های جاسوسی پیرنگ پیچیده‌ای دارد که دو ماجرای مختلف را پیگیری می‌کند. در یکی، گروهی از جاسوسان، راجر تورن‌هیل ـ‌مدیر یک آژانس تبلیغاتی‌ــ را با جرج کاپلان مأمور مخفی آمریکایی اشتباه می‌گیرند. آن‌ها با این‌که موفق به کشتن او نمی‌شوند، ولی گناه قتلی که مرتکب شده‌اند گردن او می‌افتد. تورن‌هیل، هم باید از دست پلیس بگریزد و هم سعی کند جرج کاپلان واقعی را پیدا کند. متأسفانه جرج کاپلانی وجود ندارد؛ او فقط طعمه‌ایست که سازمان ضدجاسوسی آمریکا از خودش اختراع کرده است. جست‌وجوی تورن‌هیل برای یافتن کاپلان به دومین ماجرای فیلم می‌انجامد که ماجرایی عشقیست: او با ایو کندال که معشوقهٔ رئیس جاسوسان، فیلیپ وان‌دام، است، آشنا و به او علاقه‌مند می‌شود. ماجرای جاسوسی و ماجرای عاشقانه وقتی به هم مربوط می‌شوند که تورن‌هیل می‌فهمد ایو درواقع جاسوس دوجانبه است و مخفیانه برای سازمان ضدجاسوسی کار می‌کند. او دست‌آخر باید دختر را از دست وان‌دام رئیس جاسوسان، که به هویت دختر پی برده و قصد کشتن او را دارد، نجات دهد. در این میان، تورن‌هیل همچنین پرده از عملیات زیرزمینی جاسوسان برمی‌دارد. آن‌ها اسرار محرمانهٔ دولتی را از طریق مجسمه‌های دست‌ساز به خارج قاچاق می‌کنند.»