کتاب تاریخ فیلم تجربی

ویراست دوم کتاب تاریخ فیلم تجربی نوشتهٔ ای. ال. ریس و ترجمهٔ روناک رنجی به‌وسیلهٔ نشر جیکا و در سال ۱۴۰۰ چاپ شده است. این اثر از فیلم‌های آوانگارد رسمی تا شیوهٔ بریتانیایی معاصر و موضوعِ «مهاجرت قاب از فیلم به ویدئو» را در بر گرفته است.

درباره کتاب تاریخ فیلم تجربی

ویراست دوم کتاب تاریخ فیلم تجربی که با مقدمه‌ای به قلم «محمدرضا اصلانی» آغاز شده، یک راهنمای تئوری و عملی و تشویقی برای جوانان فیلم‌ساز دانسته شده است. یک هدف از ارائهٔ این کتاب، یادآوری عنصر خلاقیت در هنر سینما است. محمدرضا اصلانی، سینمای تجربی را پایگاه خلاقیت و پایگاه فهم سینمای نویی دانسته که ایرانیان هم می‌توانند آن را بنیان بگذارند. او معتقد است که سینمای تجربی، به کشف ظرفیت وجودی سینما می‌پردازد، فراسوی ژانرهای متعین سینما می‌رود و برآمده از هنرها و نظریه‌های جهانی است. کتاب حاضر به قلم ای. ال. ریس و با ترجمهٔ روناک رنجی، پس از مقدمه‌ای که در آن به جایگاه آوانگارد پرداخته، دو بخش را در بر گرفته است؛ «آوانگارد رسمی» و «بریتانیا؛ ۱۹۶۶ تا ۱۹۹۸». بخش پایانی این کتاب با عنوان «نتیجه‌گیری؛ در گالری و روی آنتن» به موضوع «مهاجرت قاب از فیلم به ویدئو» پرداخته است.

این کتاب شما را با خاستگاه‌های تصویر متحرک، فیلم انتزاعی، فیلم مطلق، آوانگارد فرانسوی و نیز ساختارگرایان انگلیسی، جنبش ویدئو، ارتباط میان هنر و سیاست، موج‌های شورشی، سینمای ژست‌های کوچک، هنرهای الکترونیک، خاستگاه‌های آوانگارد و... آشنا می‌کند. نویسنده گفته است که این کتاب برای به چالش‌کشیدن برتری و اقتدار تصویرنگاری پندارگرا در فضای سینمایی، عمدتاً به فیلم و هنر ویدئویی می‌پردازد که به‌نحوی متفاوتْ تجربی‌اند. ای. ال. ریس هدف از نگارش این کتاب را عرضۀ روایتی مختصر و تاریخی دربارۀ فیلم و ویدئوی تجربی اعلام کرده است. فرض این کتاب که بر فیلم‌ها و ویدئوهای هنرمندان تمرکز دارد، این است که فیلم و ویدئوی هنرمندان، فرم متمایزی از کاربست فرهنگی است که دررابطه‌با سینمای جریان اصلیْ دارای استقلال خاص خود است. کتـاب حاضر، فیلم و ویدئوی تجربی را به‌مثابۀ جایگزینی برای ژانرهای اصلی و اغلب در تقابل با آن‌ها در نظر گرفته است.

گفته می‌شود که فیلم آوانگارد، تقریباً تعریف‌ناپذیر و پیوسته در حال تغییر و بازتعریف است. ای. ال. ریس در کتاب تاریخ فیلم تجربی، نوسان فیلم آوانگارد میان سینما و هنر مدرن (و پیامد پست‌مدرن آن) را بررسی کرده و با نگاهی نو به فیلم آوانگارد پرداخته است. به‌نظر او فیلم‌هایی که در سبک آوانگارد ساخته شده، به‌مثابۀ فرمی مستقل از شیوۀ هنری است که منطق درونی و گفتمان زیبایی‌شناختی خاص خود را دارد. نویسنده در این ویراستِ بازنگری و به‌روزرسانی‌شده، فیلم و ویدیوی تجربی را به خوانندگان علاقه‌مند به سینما در سطحی گسترده‌تر معرفی کرده و راهنمایی برای مشتاقان فیلم آوانگارد و رسانه‌های هنری نو فراهم کرده است. این پژوهش گسترده، فیلم آوانگارد را با پیوندهای بی‌شمار به هنرهای دیداری و شنیداری در میانۀ سینما و گالری ارتباط می‌دهد. ویراست جدید این کتاب، دربردارندۀ مروری بر دانش‌پژوهی موجود در زمینۀ تاریخ فیلم آوانگارد و فهرستی روزآمد از متون و فیلم‌هایی است که باید در این زمینه خوانده و دیده شود؛ کتاب حاضر همچنین مقدمه و فصل پایانی تازه‌ای دارد که به ارزیابی طلیعۀ پخش ویدئو در گالری پس از سال ۲۰۰۰ و توصیف آثار جدیدترین نسل فیلم‌سازان تجربی پرداخته است. این ویراست جدید، حاوی شمار فراوانی از تصاویر آثار هنری مورد بحث نیز هست.

کتاب تاریخ فیلم تجربی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به دوستداران هنر و حرفهٔ سینما و به افرادی که می‌خواهند درمورد تاریخ فیلم تجربی بدانند، پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب تاریخ فیلم تجربی

«این تغییرات مادی زمینه‌ساز زوال تدریجی نقطۀ دید ثابت در هنراند، همان نظام تصویری که رنسانس با استفاده از علم پرسپکتیو آغازگر آن بود. در اواخر قرن هجدهم، قطعیت دید پرسپکتیومحورو در هنر، تحت تأثیر سبک باروک، در حال کمرنگ‌شدن بود. دلا کروا و ترنر رنگ را از مبنای طبیعی‌اش رها کردند و به جای ثابت و محدودکردن فضا آن را گسترش دادند. امپرسیونیسم و سزان نقطۀ دید (چشم هنرمند) را تصدیق می‌کردند، اما با گنجاندن گذر زمان در آن بی‌ثباتش کردند همان گونه که در یا برهم‌گذاری‌های سطوح و زاویه‌های سزان مشهود است. پیروان نقاشی‌های سریالی مونه از رن در دیدگاه قطعه‌قطعه‌شدۀ، فضایی آزاد و نئوسمبولیستی ابداع کردند که بعداً آن‌ها، از جمله فووها و معاصر با خود ناتورالیسم تبدیل شد. پیش از موندریان و کلهِ کوبیسم آشکارا به متضاد چشم فراگیر اولین فیلم‌های آوانگارد، هنرمندان انتزاعی نقاشی‌هایی بدون نقطۀ دید مرکزی یا به‌شکلی بسیار رادیکال که هنرمندی فیگوراتیوتر و مرکززدایی شده را به‌مثابۀ ضدیت با نگاه خیرۀ ثابت خلق می‌کردند. ماتیس ابداع کرد که در آن فیگور پدیدارشناختی‌تر بود، به همین ترتیب روشی برای نقاشی سراسر یکدست سطح به‌نحوی موجز بیان می‌کند به نیروی بزرگتر و زمینه یکدست شده و چنان که نورمن برایسون به‌مثابۀ کلیت افزوده می‌شوند.»