کتاب بوروکراسی

کتاب الکترونیکی «بوروکراسی» نوشتهٔ جواد نصیری مستان آباد در انتشارات پشتیبان چاپ شده است. مهم‌ترین اصل در بوروکراسی از نظر ماکس وبر عقلانیت در عمل است.

درباره کتاب بوروکراسی

برخلاف تصور مردم و در زبان عامه بوروکراسی، کاغذبازی، دوباره‌کاری یا تأخیر در امور نیست، بلکه برای جلوگیری از هرج‌ومرج و حفظ ساختار، نظم و ثبات ایجاد شده است. واژه بوروکراسی نخستین بار در قرن هیجدهم توسط اقتصاددان فرانسوی به نام «وینست دی گارنی» مطرح شد، اما در سال (۱۹۱۰ میلادی) جامعه‌شناس آلمانی «ماکس وبر» موضوع و بحث بوروکراسی را عنوان و تشریح کرد. به‌طور کلی، وبر نظریه بوروکراسی را تئوری عمومی نامیده و معتقد بود که اصول و مبانی این تئوری در تمام سازمان‌ها و مکان‌های مختلف کاربرد دارد.

کتاب بوروکراسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به علوم سیاسی و مسائل مربوط به کسب‌وکار پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب بوروکراسی

«دیدگاه سلزنیک

سلزنیک، معتقد است که مشکلات در سازمان‌های بوروکراتیک با تأکید مقامات بالا بر اعمال کنترل آغاز می‌شود و برای اعمال کنترل، نظامی مبتنی بر تفویض اختیار استقرار می‌یابد. برخلاف مرتن که در آن بر مقررات به‌عنوان عامل کنترل مورد تأکید قرار می‌گیرد در مدل سلزنیک، تفویض اختیار احتیاج به اعمال کنترل را برآورد می‌کند. از نظر سلزنیک وقتی دستیابی به اهداف دشوار است بهترین راه تفویض اختیار است البته در این تفویض باید از روش‌های ناکارآمد تفویض پرهیز کرد یا آن‌ها را کاهش داد و پیشنهاد سلزنیک، تعیین اهداف قابل اجرا و نهادینه کردن اهداف سازمان در دوایر سازمان است. به‌طور کلی، تفویض اختیار مستلزم پذیرش سیاست‌ها و اهداف کلی سازمان و نیز افزایش آموزش‌های تخصصی است، در غیر این صورت تفویض اختیار موجب تضاد در بین دوایر می‌شود.

از دیدگاه سلزنیک، وبر مجذوب جنبه‌های رسمی سازمان شده و به الگوها و روابط غیررسمی در سازمان توجه نکرده است. سلزنیک معتقد است که سازمان نه از تعدادی پست، بلکه از افراد تشکیل شده است که شاید اهدافشان هم با اهداف رسمی سازگار نباشد، او سازمان را تجلی نظام‌مند اعمال بخردانه می‌داند که نمی‌تواند کاملاً با خرد و معقول عمل کند چون تحت‌فشار عوامل محیطی قرار دارد. یکی از نظرات سلزنیک، جذب نیروهای مخالف برای سازگاری با محیط بود که این عمل فرآیند جذب عوامل جدید و وارد کردن آن‌ها به ساختار سیاست‌گذاری یا رهبری سازمان است تا سازمان بتواند در برابر تغییرات محیطی به ثبات برسد و قابل پیش‌بینی باشد. جذب نیروهای مخالف، بازتاب تنش بین اختیار رسمی و قدرت اجتماعی است و ممکن است این جذب و پذیرش به دلیل الزامات محیطی یا فشارهای مراکز قدرت بیرون سازمان، اجباری باشد یا سازمان‌ها آن را انتخاب کنند (فرهنگی و همکاران، ۱۳۸۴).

دیدگاه گلدنر

نظرات گلدنر، مشابه دیدگاه‌های الگوی مرتن و سلزنیک است، اما بیشتر خواستار نشان دادن این است که قانون‌گذاری یا تدوین مقررات عمومی سازمان سبب بقای گروه کاری می‌شود؛ بنابراین، اعمال مورد نظر ابتدا باید از طریق رعایت ضوابط و مقررات عمومی سازمان انجام گیرد و این مقررات با تعریف رفتار غیرقابل قبول، شناخت کارکنان را از حداقل رفتار قابل قبول افزایش می‌دهد. همچنین بیان می‌کند که اگر اعضای سازمان از دستورات مافوق سرپیچی کنند بحث اختیار و اقتدار مخدوش خواهد شد و تئوری بوروکراسی مفهومی نخواهد داشت.»