کتاب شاخص هرش و شاخص های مکمل آن

کتاب الکترونیکی «شاخص هرش و شاخص های مکمل آن» نوشتهٔ منصوره دمرچی لو در انتشارات اساطیر پارسی به چاپ رسیده است. این کتاب را می‌توانید از طاقچه دریافت کنید. در مقولهٔ علم‌سنجی در سال‌های اخیر شاخص هرش بیش از سایر شاخص‌ها مورد توجه جامعه علمی قرار گرفت چرا که بنظر می‌رسید این شاخص، علاوه بر کمیت تالیفات، کیفیت تولیدات علمی یک محقق/ موسسه/ کشور را نیز دربر می‌گیرد و به این ترتیب نتیجه ارزشیابی‌ها با استفاده از شاخص هرش دقیق‌تر و قابل استنادتر خواهد بود.

از آن‌جا که در کشور ما نیز در سال‌های اخیر شاهد کاربرد قابل توجه این شاخص در ارزشیابی‌های اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و موسسات بوده‌ایم. بعضا استفاده و تاکید بر روی این شاخص آنقدر زیاد است که به‌نظر می‌رسد دست‌اندرکاران متوجه اشکالات موجود در استفادهٔ صرف از این شاخص نیستند. هدف از نگارش این کتاب این بوده که ضمن معرفی شاخص هرش و نحوهٔ محاسبهٔ آن؛ اشکالات موجود در این شاخص را بیان کرده و با معرفی سایر مشتقات شاخص هرش، نگاه دقیق و واقع‌بینانه‌تری نسبت به کاربرد این شاخص در ارزشیابی‌های آتی ارائه دهیم.

درباره شاخص هرش و شاخص های مکمل آن

ارزشیابی کمی علوم در ارتباط با مقایسه برونی و درونی فعالیت‌های علمی که منجر به باروری و توسعه می‌شود، می‌تواند کمک بزرگی برای مسوولان برنامه‌ریزی‌ها باشد تا بتوانند با هزینه کمتر، بیشترین استفاده را از منابع مالی و انسانی ببرند و در بهینه‌سازی ساختار اقتصادی – اجتماعی کشور موثر باشند. زیرا یکی از اهداف اصلی علم‌سنجی اندازه‌گیری و تعیین معیارهای جنبه‌های مختلف مدیریتی و سازمانی علوم است. 

پس از سال ۲۰۰۵ که جورج هرش شاخص h را پیشنهاد داد، مطالعات زیادی در این خصوص انجام شد و پژوهشگران دیگری به‌منظور رفع اشکالات آن شاخص‌های دیگری را با استفاده از شاخص h پیشنهاد دادند که در واقع می‌توان گفت مکمل شاخص هرش بودند. در حال حاضر این شاخص در کنار سایر شاخص‌های مشتق شده از آن، در ارزشیابی‌های مجامع علمی کاربرد زیادی دارد.

کتاب شاخص هرش و شاخص های مکمل آن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

به کسانی که مایل هستند درباره شاخص‌های علم سنجی اطلاعات بیشتری کسب کنند پیشنهاد می‌کنیم این کتاب را بخوانند.

بخشی از کتاب شاخص هرش و شاخص های مکمل آن

یکی از رایج‌ترین روش‌های ارزیابی فعالیت‌های علمی، مطالعات علم‌سنجی است. در این مطالعات اندازه‌گیری کمی از تولیدات علمی به عمل می‌آید که می‌تواند تا حدودی مشخص نماید که میزان پژوهشهای هر کشور، هر نهاد، هر رشته علمی و هر فرد چه تعداد است؟ محققان در چه زمینه‌هایی پژوهش می‌کنند؟ چه مسائلی مورد غفلت واقع شده است؟ و میزان اثرگذاری پژوهش‌های انجام‌شده چه میزان است؟

سن گوپتا (۱۳۷۲) معتقد است اولین کسانی که واژه علم‌سنجی را ابداع کردند، دو دانشمند روس دوبروف و کآرنوا بودند. مطابق تعریف آنان، علم‌سنجی اندازه‌گیری فرایند انفورماتیک است و انفورماتیک عبارت است از: اصول علمی که به بررسی ساختار و ویژگیهای اطلاعات علمی می‌پردازد و قوانین فرایندهای این ارتباطات را نیز مورد بحث قرار می‌دهد. مطابق نظر گوپتا، هدف علم‌سنجی ارزشیابی کمّی آخرین پیشرفت هر مطلب علمی بنیادی و عوامل موثر در گسترش مستمر فعالیتهای تحقیقات در آن زمینه خاص پس از جنگ جهانی است.