کتاب غفلت تئوریک خطرناک

در کتاب غفلت تئوریک خطرناک، دکتر شهریار زرشناس، نگاهی دارد به چند کتاب نامناسب سازمان سمت در حوزه ادبیات. 

درباره کتاب غفلت تئوریک خطرناک

انقلاب اسلامی از نخستین روزهای پس از ظهور و پیروزی مورد تهاجم گسترده و چندجانبه‌ای قرار گرفت. یکی از صور مقابله و توطئه‌چینی و تهاجم دشمن علیه انقلاب و نظام اسلامی، تهاجم فرهنگی بود. تدریجاً و به دنبال ناکامی دشمن در قلمرو تجاوز نظامی و کودتا و حرکت‌های مسلحانه تروریستی و تجزیه‌طلبانه، تهاجم فرهنگی به محور اصلای استراتژیِ تقابلیِ استکبار در مقابله با انقلاب و نظام اسلامی بدل گردید. از اواخر دهه ۱۳۶۰ جریان تهاجم فرهنگی علیه اسلام و نظام و انقلاب صورتِ سازمان یافته و برنامه‌ریزی شده‌ای یافت و به یک حرکت خزنده برانداز تمام‌عیار بدل گردید.

حرکت تهاجم فرهنگی دشمن سه عرصه بسیار وسیع و کلی و گسترده را در بر می‌گرفت:

۱. حرکتِ با برنامه و منسجم در خصوص نشر آراء و افکار سکولاریستی (با محوریت ایدئولوژی‌های لیبرالی و نئولیبرالی) به منظور مبارزه با هویت دینی و ویژگی‌های آرمان‌گرایانه و انقلابیِ مردم.

۲- عرصه دیگر فعالیت تهاجم فرهنگیِ دشمن بیش‌تر معطوف به رفتار و افعال و آداب و عاداتِ رفتاری مردمان (به ویژه جوانان) بوده است و وجه تئوریک چندانی ندارد و جامعه هدفِ اصلیِ آن عمدتاً عوام مردم هستند. در این عرصه، مجریان تهاجم فرهنگی به دنبال رواجِ بی‌بند و باری و رفتارهای غلطی چون: اختلاط غیرشرعی زنان و مردان، بدحجابی، سبک‌سری و ابتذال و نظایر آن هستند.

۳. عرصه دیگر تهاجم فرهنگیِ دشمن، «محور فرهنگی - آکادمیک» بوده است. در این محور عملیاتی، دشمنان اسلام و انقلاب با تکیه کردن بر مشهوراتِ مدرنیستی مطروحه در «علوم انسانی» مدرن و جهان‌بینی آن، از فرصت و امکانِ تدریس متون و دروس علوم انسانی دانشگاهی (دروسی در رشته‌ها و مباحث اقتصاد، علم سیاست، حقوق، ادبیات، تاریخ و...) در مسیر ترویج اهداف خود استفاده کرده و می‌کنند. جوهر علوم انسانی مدرن، سکولاریسم اومانیستی است.

بعد از انقلاب فرهنگی، مسأله مهم بازنگری در منابع و کتب درسی علوم انسانی دانشگاه‌ها مطرح گردید و به منظور پیشبرد این امر «سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها» (سمت) تأسیس شد. 

دف «سمت»، هدفی مبارک و ارزشمند است و به روشنی درباره آن تصریح گردیده است. در واقع سمت به دنبال آن است که کتب و منابع درسی دانشگاهی در رشته‌های علوم انسانی را بازنگری و بازنویسی نماید تا این منابع در عین «علمی و معتبر و مستند» بودن، مبتنی بر «در نظر گرفتن دیدگاه اسلامی در مبانی و مسائل این علوم» باشند. بنابراین محصولات تولیدی سمت (کتب منتشره توسط آن به ویژه کتب تألیفی منتشره) باید فارغ و رها از آلودگی به پیرایه‌ها و مضامینِ سکولاریستی، مدرنیستی - روشنفکرانه و فارغ از هر نوع تبلیغ ایدئولوژی‌ها و مضامین اومانیستی باشند.

 اما شهریار زرشناس معتقد است برخی کتب سمت در حوزه‌های «زبان و ادبیات فارسی»، «تاریخ»، «علوم سیاسی»، «بین‌الملل»، و «هنر» به لحاظ محتوا و سمت و سو و جهت فکری حاکم بر آن‌ها متأسفانه مبتنی بر اهداف سمت نبوده و ضمن فاصله گرفتن از اهداف ارزشمند سابق‌الذکر، با کمال تأسف مروّج رویکردهای لیبرالیستی و آراء اومانیستی و دیدگاه‌های غلط غرب‌زده در حوزه مباحث تاریخی، علوم سیاسی و ادبی‌اند. نکته نگران کننده این است که تعداد عناوین آثار این‌گونه (به ویژه در رشته‌های علوم سیاسی، ادبیات، تاریخ، بین‌الملل) متأسفانه پُرشمار است و انتشار آثاری با درون‌مایه‌های مروج مدرنیسم و یا از نویسندگان روشنفکر و سکولار - لیبرالیست، گویی در برخی گروه‌های سمت، حالت جریان مستمر پیدا کرده است و دیگر نمی‌توان ظهور و بروز آن‌ها را محصول یک اشتباه و یا سهو و خطایِ فردی و از این قبیل دانست. به نظر می‌رسد در گروه‌های آموزشی «زبان و ادب فا رسی»، «علوم سیاسی»، «تاریخ»، «بین‌الملل» نگرش و جریان فکری‌ای حاکم است که حساسیت چندانی نسبت به مرزبندی با روشنفکری سکولار، لیبرالیسم و آراء مروج ناسیونالیسم باستان‌گرا و نظایر این‌ها ندارد. 

زرشناس در این پژوهش بررسی خود را محدود به کتاب‌هایی از حوزه زبان و ادبیطات فارسی سمت کرده است. این بررسی یک پژوهش مقدماتی و در حد یک اعلام خطر و «هشدار» است، از انبوه آثار و تولیدات گروه‌های سابق‌الذکر صرفاً به بررسی چند نمونه به مصداق «مُشت نشانه خروار» بسنده شده است.

خواندن کتاب غفلت تئوریک خطرناک را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 پزوهشگران حوزه جامعه‌شناسی و علوم سیاسی مخاطبان این کتاب‌اند