علیرضا قزوه

علیرضا قزوه (Alireza Ghazveh) شاعر و نویسنده‌ی برجسته‌ی ایرانی است و یکی از چهره‌های شاخص شعر انقلاب اسلامی به شمار می‌رود. او در گونه‌های مختلف شعری، از جمله شعر اعتراضی، شعر مذهبی و شعر دفاع مقدس آثار مختلفی به انتشار رسانده است. آثار او تأثیر قابل‌توجهی بر ادبیات معاصر ایران گذاشته و جایگاه ویژه‌ای در این حوزه به خود اختصاص داده‌اند.

بیوگرافی علیرضا قزوه

علیرضا قزوه، شاعر تأثیرگذار، منتقد و پژوهشگر برجسته سال‌های پس از انقلاب، در ۱ بهمن ۱۳۴۲ در گرمسار سمنان متولد شد. پدر و مادر او نیز اهل استان سمنان بودند؛ پدرش در محله کهن‌دژ گرمسار از طایفه قزوه‌ای‌ها به دنیا آمد و مادرش از اهالی صوفی‌آباد گرمسار بود. پدر خانواده که سواد قرآنی داشت، علاقه‌ی خاصی به شعر نشان می‌داد و اشعار باباطاهر را برای فرزندان خود می‌خواند. علیرضا قزوه سومین فرزند از شش فرزند این خانواده است.

وی تحصیلات ابتدایی تا متوسطه‌ی خود را در گرمسار به پایان رساند و در سال ۱۳۶۱ با دیپلم علوم‌تجربی فارغ‌التحصیل شد. در سال ۱۳۶۴ تحصیل در رشته حقوق را در دانشگاه قم آغاز کرد و در سال ۱۳۶۹ مدرک کارشناسی خود را دریافت نمود. سپس برای ادامه تحصیل به رشته زبان و ادبیات فارسی روی آورد و مدرک کارشناسی‌ارشد خود را از دانشگاه آزاد تهران اخذ کرد. در نهایت، در سال ۱۳۹۱ موفق به دریافت مدرک دکترای زبان فارسی از دانشگاه تاجیکستان شد. علیرضا قزوه به‌عنوان یکی از چهره‌های تأثیرگذار ادبیات انقلاب اسلامی، سهم مهمی در گسترش شعر و پژوهش‌های ادبی معاصر ایران داشته است.

علیرضا قزوه و همسرش سعیده حسینجانی به صورت کاملا سنتی و با معرفی دوستان و آشنایان مشترک با هم آشنا شدند و ازدواج کردند. آن ها دو فرزند دارند که دو قلو هستند. خانم حسینجانی پس از ازدواج در رشته‌ی فقه و حقوق ادامه تحصیل داد و مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را دریافت کرد و تحصیلات خود را با دریافت مدرک دکترا از دپارتمان مطالعات اسلامی در کشور هند به پایان رساند. او در سال ۱۳۹۳ به‌عنوان رئیس مرکز ترجمه‌ی حوزه هنری شروع به فعالیت کرد. سعیده حسینجانی همانند همسر خود ذوق شاعری دارد و شعرهایی سروده است.

ورود به دنیای شعر و نویسندگی

علیرضا قزوه در سن ۱۷ سالگی اولین شعرش را سرود و بعد از سه سال در ۲۰ سالگی و در سال ۱۳۶۳ همکاری خود را با مجله امید انقلاب آغاز کرد. شعرهای او تاکنون در انتشارات متفاوتی به چاپ رسیده‌اند و او حتی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۷ به مدت نه سال عهده‌دار صفحه بشنو از نی روزنامه اطلاعات بود. آقای قزوه با روزنامه‌ی جمهوری اسلامی و ماهنامه ادبستان نیز همکاری داشته است.

جوایز و افتخارات علیرضا قزوه

علیرضا قزوه تاکنون جوایز متعددی را از آن خود کرده است، او تنها با یک شعر، با عنوان صبح بنارس، جایزه‌های قلم زرین (یازدهمین دوره) و کتاب فصل (دوره بیست و یکم) را به خود اختصاص داد. او با کتاب کاروان نیزه برنده‌ی جایزه تشویقی بیست و چهارمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی شد. قزوه و حمیدرضا برقعی، با هم، در هفتمین جشنواره بین المللی فجر به عنوان «شاعران مردمی ده سال اخیر» معرفی شدند.

شعری از علیرضا قزوه با نام بهار در آسانسور به کوشش هادی محمدزاده ترجمه شده و این ترجمه برنده‌ی جایزه بین‌المللی نگاه ویژه‌ی هنری از انجمن شاعران جهان آمریکا شده است.

علیرضا قزوه پس از دریافت جایزه‌ی بیست و یکمین دوره‌ی شعر فصل، برای شعر صبح بنارس، جایزه خود را به مرحوم محسن پزشکیان تقدیم کرد و در این باره گفت: «امروز شنیدم کتاب صبح بنارس که شعرهای پنج سال آخر من در هند بود و از سوی انتشارات شهرستان ادب منتشر شده بود، جایزه بیست و یکمین دوره‌ی کتاب فصل را در بخش شعر به خود اختصاص داده‌است. ارزش مادی و معنوی این جایزه را تقدیم می‌کنم به زنده یاد محسن پزشکیان، شاعری که در عین شایستگی هرگز فرصت شناخته شدن نیافت. شاعری اهل مبارزه و اعتراض که از زندانیان زمان شاه بود و در اوایل انقلاب برای دیدار سید روح‌الله خمینی به قم می‌رفت که در تصادفی با فرزند کوچکش به دیار باقی شتافتند.»

فعالیت‌های اجرایی

آقای قزوه تاکنون مسئولیت‌های دولتی و اجرایی متنوعی داشته است که غالبا در حوزه‌ی امور فرهنگی بوده‌اند. از این فعالیت‌ها می‌توان به ریاست دفتر شعر، موسیقی و سرود سازمان صداوسیما، مسئول دفتر شعر و موسیقی وزارت ارشاد، وابسته فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان و رئیس مرکز تحقیقات فارسی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در دهلی نو اشاره کرد.

مروری بر آثار و اشعار علیرضا قزوه

علیرضا قزوه بیشتر شعرهای خود را در قالب غزل سروده و مضامین مذهبی، انقلابی و دفاع مقدس در آثارش به چشم می‌خورد. او با استفاده از زبان شاعرانه، به نقد و اعتراض نسبت به سیاه‌کاری‌های دوران جنگ پرداخته است. بااین‌حال، قزوه تنها به غزل محدود نبوده و در قالب شعر نو نیز آثار ارزشمندی خلق کرده است. او علاوه‌بر شعر، در نویسندگی نیز فعالیت داشته و سبک نوشته‌هایش اغلب به سوی سورئالیسم و خیال‌پردازی گرایش دارد. این ویژگی‌ها در آثار نثری او به‌خوبی نمایان است و نشان‌دهنده‌ی توانمندی‌اش در پرداختن به ابعاد مختلف هنری است. علیرضا قزوه بیشتر به زبان فارسی می‌نویسد و می‌سراید، اما برخی از آثارش به چندین زبان زنده دنیا ترجمه شده‌اند. این ترجمه‌ها موجب شده‌اند تا پیام و نگاه هنری او فراتر از مرزهای ایران رفته و مخاطبان بین‌المللی نیز با آثار او آشنا شوند.

به گفته‌ی برخی منابع، آقای قزوه در آثارش از سید حسن حسینی، قیصر امین‌پور، علی معلم دامغانی و محمدرضا عبدالملکیان تاثیر گرفته است. علیرضا قزوه با شعر مولا ویلا نداشت وارد عرصه‌ی ادبیات و نقد شد.

کتاب از نخلستان تا خیابان

او در این مجموعه شعر درباره‌ی موضوعات مختلفی همچون شهدا، مردم و نقد مسائل اجتماعی در سبک‌های مختلفی شعر سروده است. علیرضا قزوه در این کتاب با غزل‌هایش از جنگ و دلتنگی برای شهدا گفته، با دو بیتی و رباعی‌ها به سراغ غم و آرزو و دلتنگی رفته و با شعرهای نو مسائل اجتماعی را نقد کرده است. این مجموعه شعر در سال ۱۳۹۲ و به همت انتشارات سوره مهر چاپ و توزیع شد.

کتاب این همه یوسف

این همه یوسف شعری است در قالب مثنوی که به شهید دفاع مقدس یوسف کلاهدوز و سی تن از دیگر شهدا تقدیم شده است و اولین‌بار در سال ۱۳۷۶ به چاپ رسید. انتشارات سوره مهر این اثر را چاپ کرده است.

کتاب قطار اندیمشک

علیرضا قزوه در کتاب قطار اندیمشک با سبک‌های مختلفی همچون شعر سپید، غزل و دوبیتی دست به اعتراض زده است. اعتراض به کشورهایی که اجازه‌ی شروع و ادامه جنگ را دادند و اعتراض به فراموشی یاد شهدا. اما شعرهای مقاومتی و با مفهوم ایثار، رشادت و دلاوری هم در آن به چشم می‌خورد. نشر سوره مهر این مجموعه شعر را در سال ۱۳۹۳ منتشر کرد.

کتاب یاشام بویدا دنیز

دکتر علیرضا قزوه، مصطفی علی پور و محمّدجواد آسمان در این کتاب شعرهای معاصر و قابل ترجمه ایران را جمع‌آوری کرده و سعی بر این داشتند تا شعرها نماینده‌ی مناسبی از آثار یک شاعر باشند. این مجموعه از آثار نیما شروع می‌شود و به اشعار شاعران جدیدتر ختم می‌شود. وحید طلعت هشتاد شعر موجود در این کتاب را به ترکی ترجمه کرده و انتشارات سوره مهر آن را به چاپ رسانده است.

کتاب موعدنا عند هذه القصیده

این مجموعه به همت مصطفی علی‌پور، علیرضا قزوه و محمدجواد آسمان گردآوری شده است. مضمون آن مجموعه‌ای از اشعار معاصر ایرانی که از زمان نیما یوشیج تاکنون را شامل می‌شود در برگرفته است. این اشعار را موسی بیدج به عربی ترجمه کرده و نشر سوره آن را چاپ کرده است.

کتاب قطار مهاراجه

قطارمهاراجه سفرنامه، مجموعه خاطرات و یا شرح‌حالی است از تجربه‌ی سفر و حضور علیرضا قزوه در هند به‌عنوان رایزن فرهنگی. او در این اثر با زبانی طنز و با نثری روان خواننده را همراه خود به کشور هند می‌برد، همسفرش می‌شود، با وسایل نقلیه‌ی عمومی همراه او تردد می‌کند و به مکان‌های مختلف سر می‌زند. انتشارات سوره مهر در سال ۱۳۹۴ قطار مهاراجه را به چاپ رسانده است.

کتاب برادر انگلستان

این کتاب رمانی است اثر علیرضا قزوه با درون‌مایه‌ای بسیار جالب. خواننده‌های این کتاب وارد خواب پسری می‌شوند و همراه با او به سال‌های پس از کودتای ۲۸ مرداد سفر می‌کنند. در قسمت‌های مختلفی از کتاب، اعضای خانواده‌ی او از قطار پیاده می‌شوند تا به سال‌های پس از انقلاب می‌رسند. کتاب برادر انگلستان برای اولین بار در سال ۱۳۹۶ به چاپ رسید.

نظرات اهل ادب درباره علیرضا قزوه

محمدعلی بهمنی: «علیرضا قزوه انسان متفاوتی است؛ هم کارها‌، هم خلقیات و هم معرفتش متفاوت است و من خودم را خیلی مدیون او می‌دانم.»

مصطفی علیپور: «علیرضا قزوه در غزل صاحب‌‌سبک است و می‌توان گفت صاحب شخصیت غزلی است؛ با این حال در اشعاری که در قالب‌های دیگر هم می‌نویسد، می‌توان دیدگاه و روحیات او را مشاهده کرد. او درک صوفیانه‌ای از ادبیات دارد و شعر او درویشی یا به عبارت دیگر قلندری است.»

عبدالرحیم سعیدی راد: «فکر می‌کنم اگر علیرضا قزوه بنشیند و بنویسد و کارهای اجرایی را کنار بگذارد، تأثیراتش به‌مراتب از بیدل و صائب بیشتر است.»