صالح نجفی
زندگینامه و معرفی کتاب‌های صالح نجفی
صالح نجفی (Saleh Najafi) از شخصیت‌های برجسته‌ی فرهنگی و هنری ایران است. او در زمینه‌های گوناگونی مثل ادبیات، شعر، هنر، فلسفه و سینما فعالیت داشته است. از حوزه‌هایی که صالح نجفی به آن علاقه‌مند است می‌توان به فلسفه‌ی اروپایی قرن بیستم، فلسفه‌ی فرانسوی، مطالعات سینمایی، مارکسیسم و نقد ایدئولوژی اشاره کرد. از صالح نجفی تاکنون کتاب‌ها و مقالات بسیاری به چاپ رسیده است.
بیوگرافی صالح نجفی
صالح نجفی در سال ۱۳۵۴ در تهران به دنیا آمد و از همان سنین کودکی با دنیای هنر و به‌ویژه سینما آشنا شد. این آشنایی نه‌تنها به دلیل علاقه‌ی شخصی او به هنر، بلکه به‌واسطه‌ی خانواده و به‌ویژه پدرش، محمدعلی نجفی که یکی از کارگردانان و فیلمنامه‌نویسان مشهور سینما در ایران است، شکل گرفت. محمدعلی نجفی با آثارش در عرصه‌ی سینما تأثیر عمیقی بر فرهنگ و هنر ایران گذاشته و این امر باعث شده که صالح از همان ابتدا با دنیای خلاقیت و داستان‌گویی آشنا شود.
علاوه بر پدرش، صالح نجفی برادری به نام آیت نجفی دارد که او نیز در حوزه‌ی سینما فعالیت می‌کند. آیت نجفی به‌عنوان فیلمنامه‌نویس، کارگردان و نمایشنامه‌نویس شناخته می‌شود و این دو برادر با ایده‌ها و خلاقیت‌های نوین خود تلاش می‌کنند تا آثار ماندگاری را خلق کنند و بر روی هنرمندان هم‌عصر خود تأثیر بگذارند. یکی از اولین فعالیت‌های هنری صالح نجفی به سال ۱۳۶۴ برمی‌گردد، یعنی زمانی که او به همراه برادرش آیت نجفی در سریال «بوعلی سینا» حضور یافت. در این سریال، او نقش کودکی بوعلی سینا را ایفا کرد و این تجربه به او کمک کرد تا با مهارت‌های بازیگری، دنیای سینما و چالش‌های دنیای هنر آشنایی بسیار بیشتری پیدا کند. این نقش نه‌تنها نقطه‌ی عطفی در آغاز فعالیت‌های هنری او بود، بلکه به او فرصتی داد تا در فضایی حرفه‌ای‌تر کار خود را در این زمینه ادامه دهد. او از همان ابتدا می‌دانست که مسیر زندگی‌اش به‌سوی سینما و هنر و ادبیات هدایتش می‌کند.
صالح نجفی مدرک لیسانس خود را در رشته‌ی معماری از دانشگاه تهران دریافت کرد. معماری نه‌تنها به‌عنوان یک علم، بلکه به‌عنوان یک هنر، به او این فرصت را داد تا درک عمیق‌تری از زیبایی‌شناسی و تأثیرات آن بر روی زندگی انسان‌ها پیدا کند.
پس از به پایان رساندن تحصیلات کارشناسی، صالح نجفی به تحصیل در رشته‌ی ادبیات فارسی ادامه داد و موفق به دریافت مدرک فوق‌لیسانس خود از دانشگاه تهران شد. خواندن دو رشته‌ی متفاوت در مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد نشان‌دهنده‌ی علایق گسترده‌ی صالح نجفی است. او با خواندن ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی‌ارشد، دانش خود را از متون فارسی بالاتر برد و شاید بتوان گفت دلیل اینکه نقدها و مقالات او همیشه بسیار روان و با قلمی ظریف نوشته می‌شوند این است که او در طی سال‌های مختلف در تمامی این حوزه‌ها دانش کسب کرده و اطلاعات خود را بالا برده است.
صالح نجفی همچنین به‌عنوان یکی از اعضای هیئت‌علمی مؤسسه‌ی مطالعات سیاسی - اقتصادی پرسش فعالیت می‌کند. این مؤسسه که به‌عنوان یک نهاد غیردولتی و مستقل فعالیت می‌کند، به طور ویژه به برگزاری سمینارها و کلاس‌های آزاد در زمینه‌های مختلف علوم‌انسانی و اجتماعی می‌پردازد و تلاش می‌کند تا فضایی مناسب برای آموزش و تبادل نظر در این حوزه‌ها فراهم آورد. این مؤسسه به‌عنوان اولین و بزرگ‌ترین مؤسسه‌ی تخصصی آموزش علوم‌انسانی و اجتماعی در ایران به شمار می‌رود و دارای سابقه‌ای فراوان در زمینه‌ی تدریس علوم‌انسانی به علاقه‌مندان است. این مؤسسه در کنار برگزاری کلاس‌های آموزشی، به برگزاری رویدادها و نمایشگاه‌های هنری هنرمندان جهان نیز پرداخته است.
در کنار صالح نجفی که یکی از چهره‌های شناخته شده در این مؤسسه است، افراد سرشناس دیگری نیز همچون خشایار دیهیمی، مصطفی ملکیان، حمیدرضا آتش برآب و جواد طباطبایی در این مؤسسه تدریس کرده و علاقه‌مندان به حوزه‌ی علوم‌انسانی و اجتماعی را از دانش ژرف خود بهره‌مند کرده‌اند و با تجربه‌ی خود به غنای محتوای آموزشی این نهاد افزوده‌اند.
عقاید و دیدگاه‌ها
صالح نجفی در عرصه‌های مختلف از جمله فلسفه، سیاست و جامعه‌شناسی، نظریات و دیدگاه‌های خاصی را ارائه داده است. او همچنین در مقالات و گفت‌وگوهای گوناگون به تحلیل عمیق وضعیت اجتماعی و سیاسی ایران پرداخته است.
ساختار حکومت جمهوری اسلامی
نجفی با استناد به نظریات ژاک لکان، روان‌شناس و فیلسوف فرانسوی، حکمرانی جمهوری اسلامی را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده است. او عقیده دارد که نظام حکومتی ما از سه بخش تشکیل شده است: دموکراسی، تئوکراسی و تیموکراسی. به اعتقاد او، تداوم نظام کنونی ناشی از تعامل پیچیده‌ی این سه سطح است. او ادعا می‌کند که این ترکیب باعث شده که نظام سیاسی ایران نه‌تنها به لحاظ ساختاری بلکه به لحاظ اجتماعی نیز در وضعیتی منحصربه‌فرد قرار گیرد که در آن قدرت سیاسی و دینی به شکل هم‌زمان عمل می‌کند. نجفی بر این باور است که ریشه‌ی چالش‌هایی که در جامعه به وجود می‌آیند نیز از همین ساختارها نشئت می‌گیرد.
انتقاد از جناح‌های سیاسی
نجفی انتقادات جدی به تقسیم‌بندی‌های سیاسی چپ و راست دارد و بر این باور است که هر دو جناح در واقع راست‌گرا هستند و جناح چپ به طرز خنده‌داری حتی بیشتر از راست‌گراها به راست گرایش دارد. او تأکید می‌کند که اصلاح‌طلبان نیز در واقع به وضعیت موجود اذعان دارند و تلاش برای اصلاح آن را کافی نمی‌داند. او از روندهای سیاسی موجود رضایت ندارد و آن‌ها را ناکارآمد به شمار می‌آورد. صالح نجفی عقیده دارد که چیزی که جامعه‌ی ایران به آن احتیاج دارد در حقیقت یک رویکرد جدید سیاسی است که بتواند برای کشور امنیت و ثبات اقتصادی بیشتری را به ارمغان بیاورد و وضعیت جامعه را به سمت مطلوب‌تری هدایت کند.
فلسفه
او بیشتر به فلسفه‌ی اروپایی قرن بیستم و به‌ویژه مکتب فرانکفورت علاقه‌مند است. این مکتب با تمرکز بر نقد جامعه، فرهنگ و نظریه‌های اجتماعی، به بررسی مسائل پیچیده‌ای؛ مانند قدرت، آزادی و هویت پرداخته و تأثیر عمیقی بر تفکر معاصر گذاشته است. او نه‌تنها به مطالعه‌ی آثار این فیلسوفان می‌پردازد، بلکه با دقت و علاقه‌مندی خاصی نظریات آن‌ها را تحلیل و تفسیر می‌کند. او تاکنون آثار بسیاری را از فیلسوفان بزرگ جهان ترجمه کرده است که همین امر نشان‌دهنده‌ی علاقه‌ی بسیار او به حوزه‌ی فلسفه است.
مروری بر کتاب‌ها و آثار صالح نجفی
کتاب‌های صالح نجفی را به‌طورکلی می‌توان دو دسته‌ی فلسفه و سینما تقسیم کرد. هر یک از این دسته‌ها نه‌تنها نمایانگر تخصص و تسلط او بر موضوعات مختلف است، بلکه عمق تفکر و دقت نظر او را در تحلیل مسائل پیچیده نیز نشان می‌دهد. او در آثار خود با زبانی روان و نگاهی دقیق به تحلیل مسائل مختلف می‌پردازد و آن‌ها را از جنبه‌های گوناگون مورد بررسی قرار می‌دهد. این ویژگی‌ها موجب شده‌اند که کتاب‌های او همواره موردتوجه علاقه‌مندان به فلسفه، سینما و هنر قرار گیرند و خوانندگان را به جست‌وجو در دنیای پیچیده؛ اما زیبای این موضوعات ترغیب کنند.
او همچنین ترجمه‌ی آثار بسیاری از نویسندگان و فیلسوفان بزرگ مثل آلن بدیو، ریچارد رورتی و اسلاوی ژیژک را برعهده داشته است.
آثار سینمایی صالح نجفی
«فیلم به‌مثابه فلسفه» مجموعه‌ای ده‌جلدی از صالح نجفی است. این مجموعه اولین‌بار در سال ۱۳۹۷ به انتشار رسید. صالح نجفی در هر کتاب از این مجموعه، فیلم‌ها را از دیدگاهی فلسفی و تخصصی مورد نقدوتحلیل قرار می‌دهد و پیامی که پشت آن‌ها قرار دارد را موشکافی می‌کند. هدف او از نوشتن این آثار این بوده که نشان دهد سینما می‌تواند به ما در شناخت دنیای اطرافمان کمک کند. برخی از فیلم‌هایی که در این مجموعه مورد بررسی قرار گرفته‌اند عبارت‌اند از: کازابلانکا، همشهری کین، پرسونا، راشومون، آنی هال، کپی برابر اصل، ماگنولیا، حرکت اشتباه.
در مقدمه‌ی این کتاب، صالح نجفی به اهمیت تأمل در سینما اشاره می‌کند و می‌گوید که این تأمل به‌نوعی تأمل در همه چیز است. او معتقد است که هر فیلم می‌تواند به‌عنوان آینه‌ای عمل کند که ما را به تفکر درباره‌ی مفاهیم عمیق انسانی و فلسفی وادار می‌کند. با مطالعه‌ی این مجموعه، مخاطب نه‌تنها با تحلیل‌های دقیق و روشن مواجه می‌شود، بلکه تشویق می‌شود تا خود نیز درباره‌ی مفاهیم فلسفی موجود در سینما بیشتر فکر کند و با دقت بیشتری به تماشای فیلم‌ها بپردازد.
مجموعه‌ی «فیلم به‌مثابه فلسفه» نه‌تنها یک کتاب بسیار مفید برای علاقه‌مندان به سینما به‌حساب می‌آید، بلکه برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تری از زندگی و جهان پیرامون خود هستند نیز می‌تواند بسیار کاربردی باشد. این آثار به‌نوعی پل ارتباطی بین هنر و فلسفه ایجاد می‌کنند و نشان می‌دهند که چگونه می‌توان از طریق سینما، زندگی را بهتر درک و تجربه کرد.
مجموعه‌ی «عشق در سینما» مجموعه‌ی ده‌جلدی دیگری است که از سوی صالح نجفی در سال ۱۳۹۸ به انتشار رسید. او در کتاب‌های این مجموعه، موضوع عشق را در فیلم‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد. این مجموعه شامل مقالات و تحلیل‌های گوناگون می‌شود و محور اصلی آن‌ها نمایش عشق و روابط انسانی در سینما است. صالح نجفی در این مجموعه نیز نگاهی فلسفی و روان‌شناختی به سینما و به‌خصوص به موضوع عشق دارد. او سعی دارد سینما را به‌عنوان آینه‌ای از جامعه نشان دهد و تأثیر آن را بر بیننده به تصویر بکشد. برخی از فیلم‌هایی که در این مجموعه مورد بررسی قرار گرفته‌اند عبارت‌اند از: عاشقان مصلوب، هیروشیما عشق من، بوسه‌های دزدکی، پل‌های مدیسن کانتی، در حال‌وهوای عشق، در ستایش عشق، خانه‌ی خاکی و مثل یک عاشق.
آثار فلسفی صالح نجفی
کتاب «هوموساکر» از جورجو آگامبن و با ترجمه‌ی صالح نجفی و مراد فرهادپور در سال ۱۴۰۲ به انتشار رسید. این کتاب به بررسی مفهوم هوموساکر، زندگی سیاسی و اجتماعی انسان‌ها و وضعیت آن‌ها در شرایط بحرانی می‌پردازد. این کتاب نقد و تحلیلی است بر ساختارهای قدرت و حکومت.
کتاب «یا این یا آن» نوشته‌ی سورن کیرکگور و با ترجمه‌ی صالح نجفی در سال ۱۳۹۸ به انتشار رسید. این کتاب که در دو جلد به چاپ رسیده است، به بررسی تقابل میان زندگی زیبایی‌شناختی و زندگی اخلاقی می‌پردازد. کیرکگور در این کتاب نمی‌گوید که کدام سبک زندگی بهتر است و صرفاً آن‌ها را تحلیل می‌کند و قضاوت را بر عهده‌ی خواننده می‌گذارد.
کتاب «مرض تا به موت» کتاب دیگری از سورن کیرکگور است که صالح نجفی ترجمه کرده است. این کتاب نخستین‌بار در سال ۱۴۰۲ به انتشار رسید. کیرکگور در این کتاب به بررسی موضوعاتی مهم مثل وجود، مرگ و معنای زندگی می‌پردازد و چالش‌های زندگی را با دیدی فلسفی مورد تحلیل قرار می‌دهد.
کتاب شکسپیر و فلسفه: جستارهایی درباره‌ی هملت
کتاب شکسپیر و فلسفه، ویراسته‌ی ساخی زمیر و ترجمه‌ی صالح نجفی، به بررسی ابعاد مختلف شاهکار شکسپیر، هملت، از دیدگاه‌های فلسفی، ادبی، تاریخی، سیاسی، اجتماعی و روان‌شناسی می‌پردازد. این اثر که شامل مجموعه‌ای از مقالات است، نه‌تنها به هملت بلکه به دیگر آثار شکسپیر نیز پرداخته و در پی آن است که پرسش‌های پیچیده‌ای را مطرح کند. هملت، به‌عنوان شخصیتی پیچیده و عمیق، همواره موضوعی جذاب برای تحلیل‌های فلسفی بوده است و فلاسفه و متفکران مختلف هر کدام نظرهای متفاوتی در موردش داده‌اند، اما در یک نکته هم‌نظرند: همه در تلاش‌اند تا شیوه‌ی تفکر هملت را توضیح دهند.
مفهوم اضطراب
کتاب مفهوم اضطراب نوشته‌ی سورن کیرکگور به بررسی اضطراب به‌عنوان جزء ضروری وضعیت بشری می‌پردازد. کیرکگور معتقد است اضطراب از توانایی انسان برای تأمل در خود و هستی‌اش ناشی می‌شود و می‌تواند به «فعلیت آزادی» و تحقق امکان‌های وجودی انسان منجر شود. او مفاهیمی چون گناه اول، بی‌گناهی و هبوط را در ارتباط با اضطراب بررسی می‌کند و روان‌شناسی را ابزاری برای درک و مقابله با آن معرفی می‌کند. کیرکگور پیشنهاد می‌کند تنها با مواجهه آگاهانه با اضطراب می‌توان از آن عبور کرد و به آزادی دست‌یافت. این کتاب به ترکیب فلسفه، روان‌شناسی و الهیات پرداخته و به تحلیل عمیق و پیچیده‌ی اضطراب در زندگی انسان می‌پردازد.
موسی و یکتاپرستی
کتاب موسی و یکتاپرستی نوشته‌ی زیگموند فروید، تحلیلی روان‌شناسانه و اسطوره‌شناسانه از سرگذشت موسی و شکل‌گیری دین یهود است. فروید نظریه‌ای جنجالی مطرح می‌کند که موسی یک مصری بوده و یکتاپرستی را به قوم یهود معرفی کرده است. او این ایده را برای بررسی ارتباط یهودیت و مسیحیت بسط می‌دهد. این کتاب با رویکرد متفاوت به شخصیت موسی، دیدگاه‌های تازه‌ای درباره‌ی ریشه‌های دینی و تاریخی یهودیت ارائه می‌کند و از آثار بحث‌برانگیز فروید محسوب می‌شود.
تکرار
کتاب تکرار اثر سورن کیرکگور که با نام مستعار کنستانتین کنستانتیوس در سال ۱۸۴۳ منتشرشده، به بررسی امکان‌پذیری تکرار و رابطه‌ی آن با ایمان و اخلاق می‌پردازد. داستان درباره‌ی مرد جوانی است که نامزدی‌اش ناتمام می‌ماند، مسئله‌ای که بازتاب تجربه‌ی شخصی کیرکگور است. نویسنده تکرار را حرکتی فلسفی می‌داند که در آن یادآوری به تکرار تبدیل می‌شود. این اثر همراه با «ترس‌ولرز» منتشر شد و به یکی از موضوعات محوری کیرکگور، یعنی تعامل ایمان و اخلاق، می‌پردازد.
حوزه‌های عدالت
کتاب حوزه‌های عدالت نوشته‌ی مایکل والزر، فیلسوف سیاسی برجسته، به تحلیل چگونگی توزیع «کالاهای» اجتماعی مانند ثروت، قدرت، افتخار، تحصیل و حتی عشق در جامعه می‌پردازد. والزر در این اثر از کثرت‌گرایی و برابری دفاع می‌کند و نشان می‌دهد که هر حوزه‌ی اجتماعی باید معیارهای خاص خود را برای عدالت داشته باشد. این کتاب از آثار مهم در حوزه‌ی فلسفه‌ی سیاسی است و دیدگاه‌های تازه‌ای درباره‌ی عدالت اجتماعی ارائه می‌دهد.
کانت و مارکس
کتاب دگرسنجی: کانت و مارکس نوشته‌ی کوجین کاراتانی با رویکردی نوآورانه به فلسفه‌های کانت و مارکس می‌پردازد. کاراتانی مفهوم «دگرسنجی» را برای تحلیل دیالکتیکی این دو متفکر به کار می‌گیرد. او ریشه‌های اخلاقی سوسیالیسم در اندیشه‌ی کانت و نقد سرمایه‌داری مارکس را از منظر کانتی بررسی می‌کند. کتاب به رابطه‌ی متافیزیک و پراکسیس می‌پردازد و نشان می‌دهد که هر دو فیلسوف به کاربرد عملی ایده‌های خود توجه داشتند. کاراتانی با این روش، دیدگاه‌های تازه‌ای درباره‌ی فلسفه و اخلاق ارائه می‌دهد.
یا این یا آن
کتاب یا این یا آن نوشته‌ی سورن کی‌یرکگور، نخستین اثر مهم این فیلسوف دانمارکی است که به الهیات، اگزیستانسیالیسم و مراحل مختلف زندگی می‌پردازد. اثر در دو جلد با محوریت دو شخصیت اصلی نوشته شده است: A که زندگی زیبایی‌شناختی را دنبال می‌کند و قاضی ویلهم که به زندگی اخلاقی پایبند است. این کتاب تعارض بین زیبایی‌شناسی و اخلاقیات را بررسی کرده و نظریه‌ای درباره‌ی هستی انسانی ارائه می‌دهد.
