کتاب روان شناسی شایعه

کتاب روان شناسی شایعه اثری از نیکلاس دیفونزو و پراشانت بُردیا است که با ترجمه مژگان سپاه‌منصور در دست دارید. این کتاب یک اثر پژوهشی است که درباره یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین معضلات جوامع امروزی، یعنی پخش شایعات و تاثیرات آن بر زندگی مردم صحبت می‌کند. 

درباره کتاب روان شناسی شایعه

شایعه در زندگی تمام ما وجود دارد. بسیاری از شایعات به صورت مستقیم بر روی زندگی شخصی یا روابط اجتماعی ما تاثیر می‌گذارد و بسیاری دیگر نیز ممکن است به صورت مستقیم تاثیرگذار نباشد اما در زندگی نقش دارد. همه ما ممکن است اخبار و شایعاتی را که پیرامون زندگی افراد مشهور ساخته می‌شود، دنبال کنیم. اما شایعات دیگری نیز وجود دارند که مستقیم زندگی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند. زیرا این قدرت را دارند که ما را بترسانند یا درباره خطری خیالی به ما هشدار بدهند.

معمولا قبل یا بعد از یک اتفاق مهم شایعات پیرامون آن شکل می‌گیرند. بسیاری دیگر از شایعات می‌توانند به تغییرات عظیمی منجر شوند. مثلا تعطیلی بعضی از کسب و کارها، مدارس، محل‌کارها و ...

نیکلاس دیفونزو و پراشانت بُردیا در کتاب روان‌ شناسی شایعه به تبيين و بررسی دقيق فرايند انتقال شايعه پرداخته‌اند و بعد از تعریف شایعه، بیان مثال‌های مختلف و گفتگو درباره پیامدهای آن، توجه پژوهشگران را به مساله شایعه و همچنین تاثیرات آن جلب کرده‌اند. 

کتاب روان شناسی شایعه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم 

علاقه‌مندان به مطالعات روان‌شناسی را به خواندن کتاب روان شناسی شایعه دعوت می‌کنیم.

بخشی از کتاب روان شناسی شایعه

آیا شایعات مهمند؟ آیا آنها بر رفتار و فرایندهای ذهنی ما تأثیرگذارند؟ به‌وضوح پاسخ این سؤال مثبت است. ادبیات شناخته‌شده، علمی و تجاری پر از نمونه‌هایی است که اثر شایعات را نشان می‌دهند، یا تأثیرات قوی آنها را تشدید می‌کنند. به عنوان مثال، شایعات طی بلایای طبیعی، پیامدهای متعددی را به وجود آوردند (پراساد، ۱۹۵۳، شیبوتانی ۱۹۶۶). برای مثال، شایعات زلزله چین، رفتارهایی مثل اضطراب و کشتن و خوردن احشام و خرج کردن پس‌اندازها، ذخیره کردن منابع غذایی، سعی برای ترک کردن منطقه، سر کار نرفتن و به تأخیر انداختن فعالیت‌های اساسی کشاورزی، همچنین جستجوی فعالانه اطلاعات (آر. اچ. ترنر۹۲ ۱۹۹۴) و احیای تشریفات مذهبی حمایتی در مکان‌های سنتی را ایجاد کردند. 

پیامدهای مخرب اقتصادی چنین شایعاتی، شامل کاهش منابع غذایی و تورم کوتاه‌مدت بود. همچنین شایعات بر درگیری‌های نژادی تأثیر زیادی داشته‌اند (هورومیتز۹۳ ۲۰۰۱، نوپف۹۴، ۱۹۷۵) و تنش‌های نژادی را تشدید کرده‌اند. (جی. دبلیو. آلپورت و پستمن ۱۹۴۷، ترنر۹۵، فاین۹۶ ۲۰۰۱، ۱۹۹۳ پی. ای. ترنر۹۷ ۱۹۹۳). به عنوان مثال، بر اساس گزارشی، هیئت مشاوره ملی آمریکا در مورد اختلافات شهری، شایعات را به عنوان مسئول شعله‌ور کردن تنش‌های نژادی در بیش از ۶۵% از موارد اعلام کرد. (کرنل۹۸ و دیگران ۱۹۶۸). شایعات پزشکی به خاطر تأثیر آنها بر رفتارهای سلامتی شناخته شده‌اند (گودکین، سولوس۹۹ ۱۹۹۴). 

به عنوان مثال شایعه استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری موجب نقایص بدنی در جنین می‌شود، موجب کاهش استفاده از آن در بین زنان مصری شد (بارسلونا، ابوالعطا۱۰۰ ۱۹۶۸). نمونه دوم: شایعات دروغینی بر این مبنا که: مقامات هنگ‌کنگ یک منطقه آلوده‌شده به سندرم تنفسی بسیار حاد را شناسایی کرده اند، موجب وحشت‌زدگی، ترس و اضطراب همگانی در آنجا گردید (تینیجر ارستد۱۰۱ ۲۰۰۳). شایعات حتی ممکن است بر سرعت افزایش جمعیت تأثیر بگذارند. برای مثال شایعاتی بر این اساس که امنیت اجتماعی در خطر است، موجب می‌شود شهروندان بچه‌های کم‌تری داشته باشند (مایجدم، لیرز، ون‌گروزن،۱۰۲ ۲۰۰۲).

به بیان پراساد (۱۹۳۵)، تأثیر شایعه، حتی اگر خود شایعات باورکردنی نباشند، رخ می‌دهد. مانند اینکه افراد ممکن است شایعات منتشرشده را بعد از زلزله مصیبت‌بار هند در سال ۱۹۳۴ باور نکنند. اما تأثیر آنها هنوز بر افکار انسان‌ها باقی است. به عنوان مثال، مسافرت‌ها به شهر پاتنا در هند به دلیل یک شایعه مبنی بر اینکه مه بسیار شدیدی در آن روز پانتا را فرا خواهد گرفت، لغو شدند. واضح‌تر اینکه مردم می‌خواهند که سالم و در امنیت بمانند، تا اینکه آسیب ببینند. حتی با اینکه وقوع پیامدهای پیش‌بینی‌شده در شایعات خیلی بعید بود، ولی تأثیرات فوق‌العاده منفی داشتند. همچنین در مورد دیگری از این دست شایعات، نتیجه‌ای مشابه را در زمینه شایعهٔ یک رویداد در سال ۱۹۹۳ مشاهده کردیم: «حقه چراغ‌های جلوی ماشین». این شایعه به وسیله یک آگهی شبیه یک «یادداشت سلامتی و ایمنی» منتشر و مانند یک ویروس مسری در سراسر ایالات متحده پخش شد (مکسون، ۲۰۰۴)، 

نمایه ۱ ـ ۲ تکثیر یک فکس را که به صندوق پستی فارغ‌التحصیلان ما در دانشگاه تمپل ارسال شده، نشان می‌دهد. یک فرد خوش‌نیت توسط محتوای این فکس نگران شده و آن را برای همه در ساختمان روان‌شناسی ارسال کرده است. این فکس تصریح می‌کرد که افراد چراغ‌های ماشینشان را بر هر کسی نیندازند، زیرا عواقب مرگ‌باری ممکن است روی دهد.

این فکس تأکید می‌کرد که موتورسواران هنگام شب، چراغ‌هایشان را بر رانندگان ماشین‌هایی می‌اندازند که با چراغ‌های خاموش در حال مسافرت هستند و به این طریق به آنها یادآور می‌شوند که چراغ‌هایشان را روشن کنند. اما این عمل دوستانه، موجب نتیجه عکس می‌شود. زیرا موجب کشته شدن آنها می‌شود. زمانی که ما با پلیس برای بررسی این شایعه تماس گرفتیم، یک افسر خسته بیان کرد: ما طی دو هفته تماس‌های تلفنی در این باره داشته‌ایم، اما هیچ اتفاقی رخ نداده است. این یک شوخی است. بعد از مصاحبه با ۲۶ نفر در دپارتمان روان‌شناسی، ما پی بردیم که در واقع همه آنها، از روشن کردن چراغ به‌نحوی امتناع کرده‌اند، حتی بعد از مطلع شدن از ماهیت دروغین فکس. چرا؟