کتاب درآمدی بر زیبایی شناسی خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی

درآمدی بر زیبایی شناسی خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی؛ از آغاز تا ظهور اسلام پژوهشی به قلم مصطفی خلیلی‌فر است که در انتشارات آرمان رشد به چاپ رسیده است.

درباره کتاب درآمدی بر زیبایی شناسی خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی؛ از آغاز تا ظهور اسلام

 زیبایی‌شناسی مد نظر نویسنده در این کتاب زیبایی‌شناسی سرودها و آوازهای باستانی ایران است.

نویسنده آغاز را عصرِ اسطوره‌ ای و عهدِ «کیومرث» قرارداده و از آن پس، برخی آثار و نشانه ‌های برجای ‌مانده از روزگارِ مهریان و مغان و زرتشتیان را به ترتیب در دوره‌‌های هخامنشیان و اشکانیان و ساسانیان مورد بررسی قرار داده است و تلاش کرده تا جلوه‌‌هایی از سرواد و سرود را در «گات‌‌ها» و «یشت ‌ها» و همچنین در «یادگار زریران» و «درخت آسوریک» و «سرودهای مانویان» بیابد و نمونه‌‌هایی از آن را پیش روی مخاطب قرار داده است. همچنین- ذیلِ مدخلِ «در عهدِ ساسانیان و متونِ پهلوی»- به طورِ مبسوط در این ‌باره سخن گفته است! چراکه در آن عصر- به گواهیِ تاریخ- شعر و موسیقیِ ایران، رونق و رواجی داشته و امثالِ «گیرشمن» هنرِ ساسانی را آخرین جلوه هنر شرقیِ قدیم دانسته‌اند و باورشان این است که قدمت آن به چهار هزار سال می‌رسد.

 خواندن کتاب درآمدی بر زیبایی شناسی خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی؛ از آغاز تا ظهور اسلام را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 این کتاب می‌‌تواند برای چند گروه از مخاطبان مفید باشد: الف- برای ادب‌ جویان و هنرپژوهانی که می‌‌خواهند از ادبیات و هنرِ خنیایی- در ایرانِ باستان- آگاهی داشته باشند. ب- برای اتنوموزیکولوژیست‌هایی که اُسلوبِ موسیقیِ کلامی اقوام را از آغازین مراحلِ شکل‌گیریِ آن می‌کاوند؛ و پژوهشگرانی که می‌خواهند با زیبایی ‌شناسیِ منظومه‌های آیینیِ کهن- از مهریان تا مانویان- بیشتر آشنا شوند...!

 بخشی از کتاب درآمدی بر زیبایی شناسی خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی؛ از آغاز تا ظهور اسلام

هدفِ اصلی این پژوهش «زیبایی‌شناسی خنیاها و سرودهای باستانی» است؛ امّا هدفِ فرعی این پژوهش، پاسخ دادن به این فرضیه است که می‌گوید: (موسیقی کلامی ایران، یعنی موسیقی ایرانی پیوندخورده به شعرِ فارسی، «محدود» و «محزون» است). نگارنده بر این باور است که با تکیه بر زیبایی‌شناسی و تحلیل نمونه‌های برتر، می‌توان استدلال کرد که چنین فرضیه‌هایی از پشتوانه علمی و فلسفی کافی برخوردار نیستند؛ بنابراین کوشیده است تا بر پایه زیبایی‌شناسی «خنیا»، «ترانه»، «سرواد» و «سرود» نمونه‌هایی را- از راه نقدِ کاربردی- موردِ بررسی قرار دهد و ثابت کند که موسیقی آوازی و کلامی ایران- درست مانندِ موسیقی آوازی و کلامی دیگر کشورهای جهان- به همان نسبت که می‌تواند غمگین باشد، می‌تواند شاد هم باشد! نیز به همان نسبت که می‌تواند محدود باشد، می‌تواند گسترده هم باشد! نگارنده می‌کوشد تا- با تحلیلِ نمونه‌ها- نشان بدهد که غمگین یا شاد بودنِ «شعرِ ترانه» و «غزلِ آواز»؛ و همچنین «وزنِ شعر» و «نوعِ ریتم»، هرکدام می‌توانند تا حدودی در میزانِ غم و شادی متن‌های آهنگین و منظومه‌های غنایی و رنگین، اثرگذار باشند. او علاوه‌بر این‌ها معلوم کرده است که: این قبیل تأثیرات، اختصاص به موسیقی کلامی ایران ندارد؛ البتّه بررسی شعرِ موسیقی و کاربردهای مناسبِ آن در شکل‌های گوناگون؛ و همچنین شناختن و شناساندنِ بلاغت و موسیقی این گونه‌های شعری نیز بخشی دیگر از اهدافِ پژوهش است؛ امّا یکی از بخش‌های دیگرِ آن هم می‌تواند رسانیدنِ مخاطب باشد به شناختِ روشن و معرفتِ عمیق از موضوعِ مطروحه. به‌عبارت‌دیگر می‌توان گفت: هدف این پژوهش- به گونه بنیادین- این است که مخاطبانِ خود را به فرازهایی از زیبایی‌شناسی برتر بکشاند؛ یعنی گستره‌های روشن و باشکوهی که بزرگ‌ترین شاعرانِ اهلِ موسیقی و یا بهترین موسیقی‌دان‌های اهلِ شعر- ایرانی و غیرِ ایرانی- در آن سیر و سیاحتی داشته‌اند...!