کتاب سرای سلیمان خان؛ خاطرات حاج حسین فتحی پیشکسوت بسیج اصناف بازار

«سرای سلیمان خان» خاطرات حاج حسین فتحی پیشکسوت بسیج اصناف بازار تهران است. حاج حسین مردی سخت کوش و بسیار تواناست که در سرای سلیمان خان بازار حجره‌ای دارد و با خطی خوش بخشی از روزگار پرالتهاب خود و سرزمینش را ثبت کرده است. «پدر در اوایل زمستان سال هزار و سیصد و بیست از دنیا رفت و مادر را با پنج بچه که بزرگ‌ترین آن‌ها من ـ ده‌ساله ـ بودم، تنها گذاشت. در خانه‌ای که صاحب نیمی از آن بودیم با مشکلات ناشی از قحطی و بی‌کسی به سختی روزگار می‌گذراندیم. من که حالا خودم را پسر بزرگ خانواده و تنها یاور مادر می‌دیدم به فکر افتادم تا با کار کردن و کسب درآمد وظیفه خود را در قبال مادرم انجام دهم. آن روزها یکی از اصلی‌ترین خدمات قهوه‌خانه‌ها به مشتری، تریاک و چای بود و از همهٔ قهوه‌خانه‌های شهر بساط منقل و وافور مهیا. مردها دور هم جمع می‌شدند و وافور را دست به دست می‌کردند و تریاک می‌کشیدند. قهوه‌چی‌ها هم از این راه درآمدی داشتند و با واریز مبلغی به حساب دولت، روزانه سهمیه‌ای خاص از تریاک دولتی داشتند ولی اکثر اوقات کمبود خود را از راه قاچاق تهیه می‌کردند. فروشنده، مشتری و ماموران مبارزه با قاچاق دست‌شان در یک کاسه بود و از این راه درآمدی به هم می‌زدند و راضی بودند. من که نمی‌فهمیدم خرید و فروش تریاک قاچاق است، می‌خواستم از راه فروش تریاک پولی به دست آورم ولی مادرم به شدت مخالفت کرد برای همین به سیگار فروشی روی آوردم. روز اول جند بسته سیگار خریدم و توی شهر چرخیدم تا آن‌ها را بفروشم. روز اول تا شب کار کردم و پول نا چیزی درآوردم.»