کتاب معراج‌السعاده

کتاب معراج السعاده نوشته‌ی ملا احمد نراقی است. معراج السعاده کتابی است درباره اخلاق اسلامی به زبان فارسی. گفته می‌شود که این کتاب تلخیص فارسی کتاب جامع السعادات، نوشته ملا مهدی نراقی، پدر نویسنده است؛ هرچند که این دو کتاب در روش و شیوه نگارش با هم تفاوت دارند. زبان این کتاب ساده است و برای مردم عادی نوشته شده است.

درباره کتاب معراج السعاده

معراج السعاده کتابی در اخلاق اسلامی از ملا احمد فاضل نراقی است. از معراج السعاده نسخه‌ها و چاپ‌های متفاوتی وجود دارد. این کتاب جهت فهم مردم عادی ساده‌نویسی شده و مطالب زیادی نیز بر آن افزوده شده است. از مرحوم ملا احمد نراقی آثار بسیاری به یادگار مانده که قسمت عمده آن‌ها بارها چاپ و منتشر شده است. تصنیفات و تألیفات مرحوم نراقی در مصادر مختلف تا قریب ۲۳ عنوان معرفی شده و بر اساس دستخط مرحوم نراقی تألیفات آن مرحوم تا سال ۱۲۲۸ هجری قمری یعنی زمان کتابت آن به ۱۸ جلد می‌رسد.

در کتاب معراج السعاده برای درمان رذایل اخلاقی قاعده‌ای کلی برای ما ارائه شده است: هر یک از رذایل با انجام کارهای ضد آن درمان می‌شود. طبق این کتاب، هر فضیلت حدود خاصی دارد که به آن اعتدال می‌گویند و افراط و تفریط از آن، رذیلت است. شیخ عباس قمی این کتاب را با نام المقامات العلیة فی موجبات السعادة الابدیة خلاصه کرده است. همان‌طور که محمد حسن قزوینی نیز همین جامع السعادات را به عربی خلاصه نموده و نام آن را کشف الغطاء عن وجوه مراسم الاهتداء نامیده است.

استعداد و توانایی ملا احمد نراقی در این بود که با شجاعت بی‌نظیر و با یک بینش تازه حکومتی وارد عرصه اجتهاد شد و به آن انسجام و استحکام بخشید. او با تلاش فقیهانه، مقوله «ولایت فقیه» را از لابلای متون فقهی، اصولی و کلامی استنباط کرد و بیرون کشید و آن را برای اولین بار به شکل یک اصل، مبنا، پایه و قاعده، درآورده و به جامعه اسلامی تحویل داد.

چرا باید کتاب معراج السعاده را مطالعه کنیم؟

کتاب معراج السعاده یکی از برترین کتاب‌های اخلاق اسلامی است. بسیاری از بزرگان از این کتاب به‌عنوان مرجع استفاده می‌کنند. در کتاب معراج السعاده آموزه‌های زیادی درباره دوری از رذایل برای ما آورده شده است.

خواندن این کتاب را به چه کسی پیشنهاد می کنیم؟

نحوه نگارش این کتاب به‌گونه‌ای است که هر فرد مشتاقی می‌تواند آن را بخواند و درک کند. این کتاب هم‌چنین برای کسانی مناسب است که قصد دارند اطلاعات خود را درمورد اخلاق در دین اسلام بالا ببرند.

درباره ملا احمد نراقی

ملا احمد نراقی در سال ۱۱۸۵ در شهر نراق از توابع شهرستان کاشان به دنیا آمد. او فرزند ملا مهدی نراقی از عالمان شیعه در قرن سیزدهم هجری بود و به فاضل نراقی معروف بود. او دوران نوجوانی و بیشتر دروس متوسط و عالى را در کاشان در محضر پدرش مرحوم ملاّ مهدى نراقى فرا گرفت. زمانی که تنها ۲۰ سال داشت همراه پدرش به شهر نجف اشرف هجرت کرد و در آنجا مدّتى از عالم بزرگوار وحید بهبهانى بهره برد. بعد از فوت استادِ کلّ وحید بهبهانى او همراه پدر خود به نراق بازگشت. او شروع به تدریس معالم کرد.

ملا احمد نراقی بعد از کسب درجه اجتهاد به تدریس، بحث، تألیف و تصنیف پرداخت. چهارسال یعد از فوت وحید بهبهانى پدرش ملاّ مهدى را هم از دست داد. ملا احمد بعد از وفات پدرش در سال ۱۲۰۹ ق به کاشان برگشت و به جای پدرش مرجعیت عامه به او منتقل شد. او را رئیس علی الاطلاق می‌گفتند. فاضل نراقی، تألیفات متعددی در علوم مختلف اسلامی دارد که مستند الشیعة، عوائد الایام و کتاب اخلاقی معراج السعاده معروف‌ترین آنها هستند. او در حمله روس‌ها به ایران و اشغال مناطقی از آن، سرپرستی مردم در تظاهرات را برعهده داشت.

از ملا احمد نراقی دو فرزند به‌جای مانده است: اولی ملامحمد ملقّب به «عبدالصاحب» و معروف به «حجة‌الاسلام» که صاحب تألیفاتی نیز بوده است و دومین فرزند او نصیرالدین است که شرحی بر کتاب الکافی نوشته است.

فهرست کتاب معراج السعاده

این کتاب، شامل پنج باب به این شرح است:

باب 1: با عنوان مقدمات نافعه و دارای ده فصل در موضوعات گوناگون است.

باب 2: به بیان قوای نفس نفسانی، سبب انحراف از اخلاق پسندیده و نیز پیدایش اخلاق نکوهیده پرداخته است.

باب 3: به حفظ تعادل اخلاق پسندیده، مقدمات تزکیه نفس و تشخیص امراض نفسانی و معالجه آنها می پردازد.

باب 4: در این فصل، طی پنج مقام، به طور مفصل به انواع اخلاق و روش دستیابی به فضایل و نیز معالجه رذایل می پردازد.

باب 5: طی هفت مقصد، اسرار و آداب عبادت بیان شده است.

تکه هایی از کتاب معراج السعاده

چونکه دانستی که: هر کسی مرکب است از نفس و بدن، پس بدان که حقیقت آدمی و آنچه به سبب آن بر سایر حیوانات ترجیح دارد همان «نفس» است که از جنس ملائکه مقدسه است. و «بدن» امری است عاریت، و حکم مرکب از برای نفس دارد، که بدان مرکب سوار شده و از عالم اصلی و موطن حقیقی به این دنیا آمده، تا از برای خود تجارتی کند و سودی اندوزد، و خود را به انواع کمالات بیاراید، و اکتساب صفات حمیده و اخالق پسندیده نماید، و باز مراجعت به وطن خود نماید. یا هر بدنی حکم شهری را دارد آفرینش، که پادشاه کشور هستی که حضرت آفریدگار است، هر بدنی را «اقطاع» روحی که از زادگاه عالم تجرد است مقرر فرموده تا از منافع و مداخل آن شهر تهیه خود را دیده، و مسافرت به عالم قدس کند و سزاوار خلوتخانه انس گردد. و در این بدن شریک است با سایر حیوانات، زیرا که هر حیوانی را نیز بدنی است محسوس و مشاهد، مرکب از دست، پا، چشم، گوش، سر، سینه و سایراعضاء. به این سبب بر هیچ حیوانی فضیلتی ندارد، و آنچه باعث فضلیت آدمی بر سایر حیوانات می‌شود آن جزء دیگر است، که «نفس ناطقه» باشد که حیوانات دیگر را این جزء نیست.