کتاب راه‌های نگریستن

جان برگر( -۱۹۲۶)، منتقد بریتانیایی است. برگر به خاطر نگاه مارکسیستی انسان‌دوستانه و زاویه دید ویژه‌اش به هنر معاصر شهرت دارد. کتاب «راه‌های نگریستن» در ادامه مجموعه‌ای تلویزیونی به همین نام که برای شبکه بی‌بی‌سی ساخته شده بود به چاپ رسید. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «سال‌هاست توهمِ بی‌طرفی ‌در ‌هنر، بسیاری را وسوسه کرده است. مورخ هنری که تصور می‌کند بدونِ آلوده شدن، در حال گذر از باتلاق ایدئولوژی‌های جامعه‌ خویش است در واقع آلوده‌ ایدئولوژی خطرناک‌تری به نام "بی‌طرفی" شده است. زیرا برخلاف ظاهرِ گاه نه‌چندان دل‌انگیز دیگر ایدئولوژی‌ها، این یکی تروتمیز به بدن می‌چسبد و این توهم را می‌سازد که مورخ، بی‌طرفانه به اثر هنری نگاه می‌کند. همیشه و در هر وضعیت، اتخاذ موضع خنثی به نفع یک طرفِ ستیز تمام خواهد شد؛ که آن‌طرف معمولاً حاکم نام دارد. تنها زخم کاری بر هیولای نهادِ قدرت، شرکت در امر مشترک و همگانی و اتخاذ موضعی مشخص است. بی‌موضع بودن تنها راه را بر ورود فاشیسم باز می‌کند. هیچ‌گاه تأثیر نهاد قدرت بر اثر هنری (یا بالعکس) از میان نرفته است. به زبانی دیگر، هماره سیاست در اثر هنری نقش ایفا کرده است؛ چه در گذشته که نهاد‌هایی چون کلیسا و دربار و چه امروز که موزه‌ها، دلالان و گالری‌ها این وظیفه، یا بهتر بگوییم این تجارت، را به‌دست گرفته‌اند. هر مورخ یا منتقد هنری که ادعای بی‌طرفی کند به نفع حاکم کنار کشیده است».