کتاب تحلیل جامعه‌شناختی حقوق زن در دوره ساسانی

«تحلیل جامعه‌شناختی حقوق زن در دوره ساسانی» پژوهشی به قلم مژگان وثوق بنایی (-۱۳۶۴) است که موضوع آن زن و جایگاه اجتماعی و حقوقی او در عصر ساسانی است. در هنگام فرمانروایی ساسانیان، زن ایرانی از ارج و پایداشت والایی برخوردار بود. تحصیل و کار برای زنان آزاد بوده است. «گردیه خواهرِ بهرام چوبین» به سپهسالاری و نیز فرمانروایی قلمرو ری رسید. دو بانو آزرمدخت و پوراندخت بر تخت شاهنشاهی ایران زمین نشستند. در داستان‌ها، بارها می‌بینیم که شاه ساسانی به گونه‌ای ناشناس در خانه شبان یا کشاورز مهمان بوده و از میان همین مردم، دختری به زنی گرفته و بعدها فرزندی که از همان دختر شبان یا کشاورز به دنیا آمده بود، به پادشاهی ایران برگزیده می‌شد. قباد با دختر یکی از دهقانان اهواز زناشویی می‌کند و کسرا (انوشیروان) زاده می‌شود. بر اساس کتاب مذهبی اوستا، از نظر حقوقی زن با مرد برابر می‌باشد و تفاوتی بین این دو وجود ندارد. هر جا که در اوستا نام مرد می‌آید، نام زن نیز در ادامه آورده می‌شود و هر جا که مرد ستایش می‌شود، زن نیز ستایش می‌گردد. از نظر قوانین حقوقی، پدر خانواده نمی‌توانست دختر خود را مجبور نماید از کسی سرپرستی و پرستاری نماید؛ هنگام ازدواج نظر دختر را جویا می‌شدند و پدر و سرپرست خانواده حق نداشت دختر را به زور شوهر دهد ولی دختر بر خلاف میل پدر می‌توانست ازدواج نماید. در صورت فوت شوهر، مادر یا کدبانو به سرپرستی خانواده می‌رسید و ارث دریافت می‌داشت. دختران و زنان می‌توانستند به کارهای اقتصادی بپردازند و در صورت لزوم مستقلاً و بدون نیاز به قیم و سرپرست در دادگاه شرکت کرده و حق شهادت دادن داشتند.