کتاب فلسفه روشنگری

کتاب فلسفه روشنگری (ب‍ورژوازی‌ م‍س‍ی‍ح‍ی‌ و روش‍ن‍گ‍ری‌)، با عنوان انگلیسی The Philosophy of the Enlightenment: the christian bargess and the Enlightenment، نوشته لوسین گلدمن و با ترجمه شیوا کاویانی، اثری است که به بررسی بنیادهای فکری، اجتماعی و تاریخی جنبش روشنگری در اروپا می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۳۸۷ توسط نشر اختران منتشر شده است و تلاش می‌کند با نگاهی تحلیلی و انتقادی، ساختار ذهنی و فرهنگی عصر روشنگری را واکاوی کند. نویسنده با تکیه‌ بر آثار فیلسوفان برجسته‌ای چون دکارت، اسپینوزا، ولتر، روسو، گوته، هگل و دیگران، به بررسی مفاهیم کلیدی مانند خرد، طبیعت و پیشرفت می‌پردازد و نقش این مفاهیم را در شکل‌گیری اندیشه‌های مدرن و تحولات اجتماعی اروپا برجسته می‌سازد. کتاب فلسفه روشنگری هم به جنبه‌های فلسفی و نظری این جنبش می‌پردازد، هم زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و تاریخی آن را مورد توجه قرار می‌دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب فلسفه روشنگری اثر لوسین گلدمن

کتاب فلسفه روشنگری، نوشته‌ی لوسین گلدمن، اثری تحلیلی درباره‌ی جنبش روشنگری در اروپاست که به‌ویژه بر سده‌ی هجدهم تمرکز دارد. گلدمن در این کتاب، روشنگری را به‌عنوان نقطه‌ی عطفی در تاریخ اندیشه‌ی غرب معرفی کرده و به بررسی ساختار ذهنی و فرهنگی این دوره می‌پردازد. او با تحلیل آثار و اندیشه‌های فیلسوفان برجسته‌ی این عصر مانند ولتر، روسو، دکارت، اسپینوزا و هگل تلاش کرده است تا پیوند میان فلسفه، فرهنگ و تحولات اجتماعی را نشان دهد.

ساختار کتاب فلسفه روشنگری به‌گونه‌ای است که ابتدا مفاهیم بنیادین روشنگری مانند خرد، طبیعت و پیشرفت را معرفی می‌کند و سپس وارد نقدهای دیالکتیکی و اجتماعی می‌شود. لوسین گلدمن با رویکردی جامعه‌شناسانه، تأثیر اقتصاد بازار و رشد طبقه‌ی متوسط را بر شکل‌گیری ارزش‌های فردی و اجتماعی بررسی کرده و محدودیت‌ها و دستاوردهای روشنگری را در بستر تاریخی و اجتماعی آن تحلیل کرده است. این کتاب علاوه‌بر پرداختن به زمینه‌های فلسفی، به نقش روشنگری در شکل‌گیری مدرنیته و نقد سنت‌های دینی و اجتماعی نیز توجه دارد.

خلاصه کتاب فلسفه روشنگری

کتاب فلسفه روشنگری با تمرکز بر سده‌ی هجدهم اروپا، به تحلیل ریشه‌ها و پیامدهای جنبش روشنگری می‌پردازد. لوسین گلدمن در این اثر، سه مفهوم کلیدی خرد، طبیعت و پیشرفت را به‌عنوان محورهای اصلی اندیشه‌ی روشنگری معرفی کرده است. او نشان می‌دهد که چگونه فیلسوفان این دوره با تکیه‌ بر عقلانیت و نقد سنت‌های دینی و اجتماعی، به‌دنبال ایجاد جامعه‌ای مبتنی بر آزادی، برابری و احترام به فرد بودند. نویسنده با بررسی آثار فیلسوفانی چون دکارت، لاک، روسو، ولتر و هگل، روند شکل‌گیری نظریه‌های سیاسی، اجتماعی و اخلاقی را در این عصر ترسیم می‌کند.

لوسین گلدمن همچنین به نقدهای واردشده بر روشنگری، از جمله نقدهای دیالکتیکی هگل و گوته، پرداخته و محدودیت‌های این جنبش را در پیوند با زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی بررسی کرده است. او تأکید کرده که رشد اقتصاد بازار و ظهور طبقه‌ی متوسط نقش مهمی در شکل‌گیری ارزش‌های فردگرایانه و لیبرالیسم داشته است. در نهایت، کتاب با طرح پرسش‌هایی درباره‌ی امکان دفاع از ارزش‌های مثبت روشنگری در جامعه‌ی مدرن و چگونگی عبور از محدودیت‌های فردگرایی به پایان می‌رسد.

چرا باید کتاب فلسفه روشنگری را بخوانیم؟

کتاب فلسفه روشنگری اثری است که با رویکردی تحلیلی و انتقادی، به بررسی یکی از مهم‌ترین دوره‌های تحول فکری و اجتماعی غرب می‌پردازد. این کتاب با ارائه‌ی تصویری جامع از مفاهیم بنیادین روشنگری و نقدهای واردشده بر آن، امکان فهم عمیق‌ترِ ریشه‌های مدرنیته و ارزش‌های معاصر را فراهم می‌کند. گلدمن با ترکیب تحلیل فلسفی و جامعه‌شناختی، نشان داده است که چگونه اندیشه‌های روشنگری بر شکل‌گیری ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی امروز تأثیرگذار بوده‌اند. مطالعه‌ی این کتاب به کسانی که به فهم تحولات فکری، نقد سنت‌ها و بررسی نسبت میان عقلانیت و جامعه علاقه‌مند هستند، دیدگاهی چندبعدی و تازه ارائه می‌دهد.

خواندن کتاب فلسفه روشنگری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان به فلسفه، جامعه‌شناسی، تاریخ اندیشه و کسانی که دغدغه‌ی فهم ریشه‌های مدرنیته، نقد سنت‌های دینی و اجتماعی یا بررسی نسبت میان عقلانیت و تحولات اجتماعی را دارند، پیشنهاد می‌شود.

درباره لوسین گلدمن

لوسین گلدمن (متولد ۲۰ ژوئن ۱۹۱۳ در بخارستِ رومانی و درگذشته‌ی ۳ اکتبر ۱۹۷۰ در پاریس) فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی رومانیایی‌تبار بود. او از سال ۱۹۵۹ تا ۱۹۷۰ مدیر مطالعات در مدرسه‌ی عالی مطالعات کاربردی بود و از نظریه‌پردازان تأثیرگذار مارکسیست به شمار می‌رفت.

گلدمن در سال ۱۹۳۴، در دوران جوانی و اقامت در رومانی، به اتهام تروتسکیسم از اتحادیه‌ی جوانان کمونیست، که سازمانی مخفی در آن کشور بود، اخراج شد. او که جامعه‌شناس آفرینش ادبی بود، تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه وین ادامه داد و در آنجا در کلاس‌های ماکس آدلر شرکت کرد.

در سال ۱۹۴۲ به سوئیس رفت و دستیار ژان پیاژه شد و در پژوهش‌های او در حوزه‌ی معرفت‌شناسی تکوینی مشارکت کرد. در سال ۱۹۴۵ به پاریس بازگشت و به مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه پیوست. او پس از آن تأثیر فکری چشمگیری بر محافل دانشگاهی پاریس گذاشت و سرانجام در سال ۱۹۷۰ درگذشت.

زندگی او به‌صورت جزئی و داستان‌پردازانه در رمان سامورایی‌ها اثر ژولیا کریستوا روایت شده است. کریستوا او را شخصاً می‌شناخت و گلدمن سرپرستی دفاع از رساله‌ی دکتری او را بر عهده داشت.

گلدمن معتقد بود مارکسیسم در دوران او با بحرانی عمیق روبه‌رو شده و برای بقا نیازمند نوسازی نظری است. او برداشت سنتی مارکسیستی از پرولتاریا را رد می‌کرد و هم‌زمان با نظریه‌های ضدانسان‌گرایانه و ساختارگرایانه‌ای که در محافل چپ روشنفکری فرانسه رایج بودند، مخالف بود. این موضع انتقادی باعث شد آثار او با وجود تحسین اندیشمندانی چون ژان پیاژه و السدیر مک‌اینتایر که او را هوشمندترین مارکسیست زمانه‌ی خود می‌دانستند، تا حدی به حاشیه رانده شود. گلدمن باور نداشت که آینده‌ی بشر بر اساس قوانین تغییرناپذیر تاریخ رقم می‌خورد، بلکه آن را نوعی شرط‌بندی می‌دانست؛ مشابه شرط پاسکال بر وجود خدا.

او در کتاب خدای پنهان، انقلاب را تعهد فردی به کنشی می‌دانست که هم خطر و امکان شکست را در خود دارد و هم امید به موفقیت و در آن انسان زندگی خود را وسط میدان می‌گذارد.

گلدمن با تکیه بر روش ساختارگرایی تکوینی در تاریخ ادبیات، متون ادبی را محصول ساختارهای ذهنی یک طبقه‌ی اجتماعی معین می‌دانست و بر پیوند هنر با بنیان اجتماعی آن تأکید می‌کرد. او در کتاب درآمدی بر جامعه‌شناسی رمان، بیان می‌کند که قالب رمان بازتاب زندگی روزمره در جامعه‌ی فردگرایی است که از دل تولید برای بازار پدید آمده است. از نظر او در ایدئولوژی یک گروه اجتماعی و ساختار فکری یک اثر ادبی نوعی همسانی ساختاری وجود دارد. گلدمن برای توضیح این رابطه از مفهوم جهان‌بینی استفاده می‌کرد؛ مجموعه‌ای که در سطح ادبی، از طریق آفرینش جهانی خاص از انسان‌ها و اشیا نمود می‌یابد. به این ترتیب، اثر ادبی جهان‌بینی طبقه‌ای را صورت‌بندی می‌کند که نویسنده در آن جای دارد. بر این اساس، ادبیات نقطه‌ی تلاقی حوزه‌ی فردی و جمعی است.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

ک‍ت‍اب‌ حاضر در س‍ال‌ ۱۳۶۶ با همین ع‍ن‍وان‌ ت‍وس‍ط ان‍ت‍ش‍ارات‌ ن‍ق‍ره‌ م‍ن‍ت‍ش‍ر ش‍ده‌ اس‍ت‌.

بخشی از کتاب فلسفه روشنگری

«تاريخ هر ملت در گذر پيوستهٔ خود، گاه در مقطع‌هايی درنگ می‌كند تا نقطهٔ عطفی را بسازد. چنين بود كه در سدهٔ هجدهم نيز توفان برخاست، توفان شك ــ شك منطقی، بر هر آن‌چه تباه‌كننده بود ــ توفانی در درون و بيرون هر فرد. پس، روشنی همه جای آن دياران را فرا گرفت و زنگ بيداری در درون خفتگان بيمار، به صدا درآمد؛ خرد چراغ را برآويخت و در پی آميزش با احساس‌های پرشور و اشتياق به انسان‌دوستی، آتش نهفته در زير خاكستر را برافروخت، آن‌چنان كه تمام علف‌های هرز و ميوه‌های گنديده را كه بوی هرزگی‌شان آشيانِ دموكراسی و تمدن و فلسفهٔ درخشان يونان را پوشانده، عطر باغ‌های شارون را مسموم و در پسِ پشتِ زمانه‌يی غريب گم كرده بود، آرام آرام بسوخت. ارابهٔ زمان سرزمين‌های باير و غريب عصر خفتگان را كه به خوابی ابدی فرو رفته بودند، درنورديد و فروزهٔ پيدايیِ شهر خورشيد را به جهانيان اعلام كرد. آنگاه، خردِ روشن مفهوم راستين خود را يافت؛ هر انسانی كه بيدار شده و بر بی‌دانشی و تباهی خود پی برده بود، استوار بر خود ايستاد تا نقشی هرچند كم يا بيش همچون «روشنگران» و «فيلسوفان» در پيش بردن اين توسن بادپای زمان داشته باشد.»