کتاب سیر حکمت در اروپا

کتاب سیر حکمت در اروپا، نوشته محمدعلی فروغی، اثری است که به بررسی و تحلیل تاریخ فلسفه‌ی غرب از دوران باستان تا عصر دکارت می‌پردازد. این کتاب توسط انتشارات نگاه منتشر شده است. فروغی در این اثر، نه‌تنها به معرفی فیلسوفان و مکاتب مختلف پرداخته، بلکه تلاش کرده است زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و تاریخی شکل‌گیری اندیشه‌ها را نیز روشن کند. افزون‌بر این، ترجمه‌ی رساله‌ی گفتار در روش دکارت نیز به‌عنوان ضمیمه در پایان کتاب آمده است تا خواننده با یکی از مهم‌ترین متون فلسفی مدرن آشنا شود. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب سیر حکمت در اروپا اثر محمدعلی فروغی

کتاب سیر حکمت در اروپا با گردآوری، ترجمه و نگارش محمدعلی فروغی، تصویری جامع از روند شکل‌گیری و تحول فلسفه‌ی غرب ارائه داده است. این کتاب با نگاهی تحلیلی و تاریخی، سیر اندیشه‌های فلسفی را از تمدن‌های باستانی مشرق‌زمین آغاز می‌کند و سپس به یونان باستان، دوره‌ی پیشاسقراطی، فیثاغوریان، سوفسطاییان، سقراط، افلاطون و ارسطو می‌پردازد.

محمدعلی فروغی در این کتاب، علاوه‌بر معرفی فیلسوفان و مکاتب، به زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی تأثیرگذار بر اندیشه‌ها نیز توجه نشان داده است. ساختار کتاب سیر حکمت در اروپا به‌گونه‌ای است که ابتدا با شرح اجمالی فلسفه‌ی پیشاسقراطی آغاز می‌شود و سپس به‌تفصیل، به سه فیلسوف بزرگ یونان یعنی سقراط، افلاطون و ارسطو می‌پردازد. در پایان نیز ترجمه‌ی رساله‌ی گفتار در روش دکارت آمده است تا پیوندی میان فلسفه‌ی باستان و فلسفه‌ی مدرن برقرار شود. این کتاب هم برای آشنایی با تاریخ فلسفه و هم برای فهم ریشه‌های فکری تمدن غرب اهمیت دارد.

خلاصه کتاب سیر حکمت در اروپا

کتاب سیر حکمت در اروپا با بررسی ریشه‌های فلسفه‌ی غرب، از تمدن‌های باستانی مشرق‌زمین آغاز می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه یونانیان با الهام از مصر، ایران، هند و دیگر تمدن‌ها، پایه‌های فلسفه را بنا نهادند. در بخش نخست، فیلسوفان پیشاسقراطی مانند تالس، انکسیمندروس، هرقلیطوس و فیثاغورس معرفی شده‌اند و دیدگاه‌های آنان درباره‌ی ماده، تغییر، وحدت و کثرت و منشأ جهان بررسی شده است. سپس به فیلسوفانی چون انباذقلس، ذیمقراطس و انکساغورس پرداخته شده که هرکدام نظریات خاصی درباره‌ی عناصر، ترکیب اجسام و نقش عقل در جهان دارند.

در ادامه، محمدعلی فروغی به ظهور سقراط می‌پردازد و نقش او را در تحول فلسفه‌ی اخلاق و معرفت توضیح می‌دهد. سقراط با تأکید بر معرفت نفس و تعریف فضیلت، راه را برای فلسفه‌ی مبتنی‌بر کلیات عقلی هموار کرد. پس از او، افلاطون با نظریه‌ی مُثُل و تمایز میان عالم محسوس و عالم معقول، فلسفه را به‌سوی مسائل الهی و اخلاقی سوق داد. ارسطو نیز با تدوین منطق و تقسیم‌بندی علوم، فلسفه را نظام‌مند ساخت و مفاهیمی چون جوهر، عرض، قوه و فعل و ماده و صورت را مطرح کرد. او همچنین در اخلاق، سیاست و طبیعیات دیدگاه‌هایی ارائه داد که تا قرون متمادی بر اندیشه‌ی غرب تأثیرگذار بود. در پایان کتاب، ترجمه‌ی رساله‌ی گفتار در روش دکارت آمده است که نقطه‌ی عطفی در فلسفه‌ی مدرن به‌ شمار می‌رود و میان سنت فلسفی یونان و اندیشه‌ی جدید پیوند برقرار می‌کند.

چرا باید کتاب سیر حکمت در اروپا را بخوانیم؟

کتاب سیر حکمت در اروپا اثری است که با زبانی روشن و ساختاری منظم، تاریخ اندیشه‌ی فلسفی غرب را از آغاز تا عصر دکارت به‌ تصویر کشیده است. این کتاب با ارائه‌ی خلاصه‌ای از دیدگاه‌ها و زندگی فیلسوفان بزرگ، امکان مقایسه‌ی مکاتب مختلف و درک سیر تحول اندیشه‌ها را فراهم کرده است. همچنین توجه به زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی هر دوره فهم عمیق‌تری از فلسفه و نقش آن در تمدن غرب به‌ دست می‌دهد. ضمیمه‌شدن ترجمه‌ی گفتار در روش دکارت نیز فرصتی برای آشنایی با یکی از متون بنیادین فلسفه‌ی مدرن ایجاد می‌کند. مطالعه‌ی این کتاب برای کسانی که به‌دنبال شناخت ریشه‌های فکری و فلسفی تمدن غرب هستند، بسیار سودمند خواهد بود.

خواندن کتاب سیر حکمت در اروپا را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان و علاقه‌مندان به فلسفه، تاریخ اندیشه، علوم انسانی و کسانی که به‌دنبال درک ریشه‌های فکری تمدن غرب هستند، پیشنهاد می‌شود. همچنین به کسانی که می‌خواهند با سیر تطور فلسفه از یونان باستان تا عصر دکارت آشنا شوند، توصیه می‌شود.

درباره محمدعلی فروغی

محمدعلی فروغی (اوایل مرداد ۱۲۵۶ ـ ۵ یا ۶ آذر ۱۳۲۱)، مشهور به ذکاءالملک، سیاست‌مدار، نویسنده، دیپلمات و فراماسون بود. او در سه دوره به‌عنوان نخست‌وزیر ایران فعالیت کرد و از چهره‌های اثرگذار سیاست و فرهنگ ایران در دوره‌ی گذار از قاجار به پهلوی به‌ شمار می‌رفت. او همچنین عضو هیئت اعزامی ایران به کنفرانس صلح پاریس (۱۹۱۹) و جامعه‌ی ملل بود. فروغی نویسنده‌ی آثار متعددی در زمینه‌ی تاریخ ایران باستان بود و از بنیان‌گذاران فرهنگستان ایران محسوب می‌شد.

فروغی از چهره‌های کلیدی در شکل‌گیری نهادهای فرهنگی و علمی ایران بود. او نقشی مؤثر در تأسیس دانشگاه تهران ایفا کرد و به‌عنوان بنیان‌گذار و نخستین رئیس فرهنگستان ایران شناخته شد. افزون‌بر این، در ایجاد انجمن آثار ملی نیز سهمی مهم داشت و با جدیت در جهت نهادینه‌سازی حفاظت، پاسداشت و صیانت از میراث تاریخی ایران تلاش می‌کرد.

فروغی در تهران و در خانواده‌ای بازرگان‌پیشه و اصالتاً اهل اصفهان به دنیا آمد. نیای او، میرزا ابوتراب، نماینده‌ی اصفهان در دشت مغان در مراسم تاج‌گذاری نادرشاه بود. پدربزرگش، محمدمهدی ارباب اصفهانی، از بازرگانان بسیار بانفوذ اصفهان بود و با تاریخ و جغرافیا آشنا بود. پدرش، محمدحسین فروغی، مترجم رسمی دربار به زبان‌های عربی و فرانسوی بود و درعین‌حال شاعری شناخته‌شده محسوب می‌شد.

محمدعلی فروغی تحصیلات خود را در دارالفنون تهران، که از مراکز آموزشی ممتاز آن دوره بود، آغاز کرد. در سال ۱۲۸۶ خورشیدی، پس از درگذشت پدرش، لقب ذکاءالملک را به ارث برد. در همان سال به ریاست مدرسه‌ی علوم سیاسی تهران منصوب شد. دو سال بعد، در ۱۲۸۸، وارد عرصه‌ی سیاست شد و به‌عنوان نماینده‌ی تهران به مجلس شورای ملی راه یافت. او در ادامه به ریاست مجلس رسید و سپس در کابینه‌های مختلف، سِمت وزارت را بر عهده گرفت. فروغی در مجموع سه بار نخست‌وزیر ایران شد و یک بار نیز در دوره‌ای که رضاخان برای به‌ دست‌گرفتن تاج‌وتخت از مقام نخست‌وزیری کناره‌گیری کرده بود، به‌عنوان نخست‌وزیر موقت ایفای نقش کرد.

در سال ۱۲۹۱ ریاست دیوان عالی کشور (دیوان تمیز) به فروغی سپرده شد. با وجود جایگاه بالایش، در سال ۱۳۱۴ از مقام نخست‌وزیری برکنار شد، اما مدتی بعد دوباره به صحنه‌ی قدرت بازگشت و در آغاز سلطنت محمدرضاشاه پهلوی بار دیگر به نخست‌وزیری رسید.

نقش فروغی در این دوره بسیار تعیین‌کننده بود؛ او از اصلی‌ترین چهره‌هایی بود که انتقال قدرت از رضاشاه به محمدرضاشاه را پس از اشغال ایران توسط نیروهای متفقین در جریان جنگ جهانی دوم مدیریت کرد و در ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ زمینه‌ی اعلام رسمی پادشاهی محمدرضاشاه را فراهم کرد.

فروغی آثار متعددی در زمینه‌های تاریخ، فلسفه، سیاست و آموزش نگاشت که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به این کتاب‌ها اشاره کرد: تاریخ مختصر دولت قدیم روم، حقوق اساسی آداب مشروطیت دوَل، اندیشه‌های دورودراز، سیر حکمت در اروپا، پیام من به فرهنگستان، آیین سخنوری و منتخب شاهنامه‌ی فردوسی. او همچنین تصحیح‌های علمی مهمی از آثار سعدی، حافظ، مولوی، خیام و فردوسی انجام داد که در میان آن‌ها، کلیات سعدی از مشهورترین و معتبرترین تصحیح‌ها به‌ شمار می‌رود.

مهم‌ترین سهم محمدعلی فروغی در حوزه‌ی فلسفه کتاب سیر حکمت در اروپاست. او در این اثر، تاریخ فلسفه‌ی غرب را از حکیمان یونان باستان در سده‌ی هفتم پیش از میلاد آغاز می‌کند و تا فیلسوفانی چون آنری برگسون در قرن بیستم ادامه می‌دهد. این اثر یکی از نخستین و جامع‌ترین معرفی‌های فلسفه‌ی غرب به زبان فارسی است.

محمدعلی فروغی در ۶۷سالگی در تهران درگذشت و در گورستان ابن‌بابویه به خاک سپرده شد. فرزند او، محسن فروغی، از معماران برجسته‌ی ایران بود که تحصیلات خود را در فرانسه به پایان رساند و طراحی مجموعه‌ی کاخ نیاوران در شمال تهران را بر عهده داشت.

فروغی از معدود چهره‌هایی است که هم در سیاست و هم در فرهنگ و اندیشه‌ی ایرانِ معاصر نقشی بنیادین ایفا کرد و تأثیر او در نهادسازی فرهنگی و انتقال اندیشه‌ی فلسفی غرب به زبان فارسی همچنان پابرجاست.

بخشی از کتاب سیر حکمت در اروپا

«نخست می‌بینیم یونانیان، مانند ملل دیگر باستان، دربارهٔ زمین و آسمان و ماه و خورشید و ستارگان و آب و هوا و غیر آن تصوراتی دارند که معتقدات دینی آنهاست و مبتنی بر این است که موجودات عالم و آثار طبیعت، شخصیت دارند و خداوندان می‌باشند و بعضی شایستهٔ پرستش و برخی درخور پرهیزند. به‌مرور زمان در ذهن آن مردم رتبهٔ خداوندی از عین موجودات برداشته شد و برای هریک رب‌النوعی فرض کردند که صفات و حالات و حوایج و نفسانیات بشر را شدیدتر و قوی‌تر دارا می‌باشند و مردمان دنیا بازیچهٔ هواوهوس آنهایند و عبادات و آداب دینی برای جلب رأفت و دفع شر ایشان است. آن عقاید، که درواقع اساطیر است، تا زمانی که دین مسیح در اروپا عمومیت نیافته بود شیوع داشت و عوام، بلکه بسیاری از خواص، به‌مقتضای آنها عملیات دینی و دنیوی و عبادات و معاملات خود را جاری می‌ساختند و آگاهی بر آنها از منظومه‌ها و نوشته‌های شعرا و نویسندگان یونان مخصوصاً اومیروس و هیسیودوس به‌خوبی برمی‌آید.»