کتاب رویکردشناسی و ارزیابی مطالعات روانشناسی اسلامی

کتاب «رویکردشناسی و ارزیابی مطالعات روانشناسی اسلامی» اثری پژوهشی از «فهیمه فداکار داورانی» و «معصومه اسمعیلی» است که نشر رشد فرهنگ آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی جریان‌ها و رویکردهای مختلف در حوزه روان‌شناسی اسلامی می‌پردازد و تلاش دارد با دسته‌بندی و تحلیل مطالعات انجام‌شده، تصویری روشن از وضعیت این حوزه ارائه دهد. اثر حاضر برای علاقه‌مندان به روان‌شناسی، علوم انسانی و مطالعات میان‌رشته‌ای دین و روان‌شناسی، منبعی تحلیلی و مرجع‌گونه به‌شمار می‌آید. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب رویکردشناسی و ارزیابی مطالعات روانشناسی اسلامی

«رویکردشناسی و ارزیابی مطالعات روانشناسی اسلامی» اثری در حوزه ناداستان و پژوهش دانشگاهی است که به تحلیل جریان‌ها و رویکردهای موجود در مطالعات روان‌شناسی اسلامی می‌پردازد. نویسندگان، با رویکردی تحلیلی و انتقادی، ابتدا به تاریخچه و زمینه‌های شکل‌گیری روان‌شناسی اسلامی در ایران و جهان اشاره کرده‌اند و سپس به بررسی چیستی، چرایی و چگونگی این مطالعات پرداخته‌اند. ساختار کتاب به گونه‌ای است که ابتدا مفاهیم پایه و پیشینه تاریخی را مرور می‌کند و سپس به دسته‌بندی رویکردها و ارزیابی آن‌ها می‌پردازد. اثر حاضر با تکیه‌بر منابع متعدد و تحلیل جریان‌های فکری، تلاش دارد تصویری جامع از وضعیت فعلی و چالش‌های پیش‌روی روان‌شناسی اسلامی ارائه دهد. این کتاب برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به حوزه‌های روان‌شناسی، علوم انسانی و مطالعات دینی، منبعی قابل‌توجه به‌شمار می‌آید و می‌تواند به فهم بهتر روندها و رویکردهای این حوزه کمک کند.

خلاصه کتاب رویکردشناسی و ارزیابی مطالعات روانشناسی اسلامی

کتاب حاضر به بررسی و تحلیل جریان‌ها و رویکردهای مختلف در مطالعات روان‌شناسی اسلامی می‌پردازد. نویسندگان با مرور پیشینه تاریخی روان‌شناسی اسلامی، ابتدا به تفاوت میان روان‌شناسی دین و روان‌شناسی دینی اشاره کرده‌اند و سپس به این پرسش پرداخته‌اند که چرا و چگونه روان‌شناسی اسلامی به‌عنوان یک حوزه مستقل شکل گرفته است. در این مسیر، سه محور اصلی مورد توجه قرار گرفته است: چیستی (ماهیت روان‌شناسی اسلامی)، چرایی (ضرورت و انگیزه‌های پرداختن به این حوزه) و چگونگی (روش‌های پژوهش و استخراج مفاهیم روان‌شناسی از منابع دینی). در بخش چیستی، نویسندگان به اختلاف‌نظرها درباره موضوع روان‌شناسی اسلامی پرداخته‌اند؛ برخی آن را معادل روح‌شناسی، برخی فطرت و برخی دیگر نفس یا رفتار می‌دانند. در بخش چرایی، سه رویکرد اصلی شناسایی شده است: رویکرد فرهنگی که بر بومی‌سازی روان‌شناسی برای جامعه مسلمان تأکید دارد؛ رویکرد اثبات‌گرایانه که به دنبال اثبات کارآمدی آموزه‌های دینی در سلامت روان است؛ و رویکرد استخراجی که بر استخراج مفاهیم روان‌شناسی از متون دینی تمرکز دارد. در بخش چگونگی، کتاب به روش‌های مختلف پژوهش در روان‌شناسی اسلامی می‌پردازد؛ از تجربه و عقل گرفته تا وحی و تفسیر متون مقدس. نویسندگان به چالش‌های روش‌شناسی، تفاوت‌های بنیادین با روان‌شناسی غربی و ضرورت تعریف دقیق موضوع و روش اشاره کرده‌اند. در نهایت، کتاب با ارزیابی انتقادی جریان‌های موجود، نقاط قوت و ضعف هر رویکرد را بررسی می‌کند و بر اهمیت انسجام و توسعه نظریه‌های بومی در این حوزه تأکید دارد.

چرا باید کتاب رویکردشناسی و ارزیابی مطالعات روانشناسی اسلامی را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و نظام‌مند، جریان‌ها و رویکردهای متنوع در مطالعات روان‌شناسی اسلامی را دسته‌بندی و ارزیابی کرده است. مطالعهٔ آن به مخاطب کمک می‌کند تا با پیشینه، چالش‌ها و مسیرهای مختلف این حوزه آشنا شود و تفاوت‌های بنیادین میان روان‌شناسی اسلامی و روان‌شناسی غربی را بهتر درک کند. همچنین، اثر حاضر با بررسی انتقادی روش‌ها و مبانی نظری، زمینه‌ای برای پژوهش‌های آینده و توسعه نظریه‌های بومی فراهم می‌آورد. برای کسانی که دغدغهٔ فهم عمیق‌تر نسبت میان دین و روان‌شناسی را دارند، این کتاب می‌تواند راهگشا باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران روان‌شناسی، علوم تربیتی، مطالعات دینی و علاقه‌مندان به مباحث میان‌رشته‌ای توصیه می‌شود. همچنین برای کسانی که به دنبال شناخت جریان‌های فکری و رویکردهای بومی در روان‌شناسی اسلامی هستند یا دغدغهٔ بومی‌سازی علوم انسانی را دارند، این اثر مفید خواهد بود.

بخشی از کتاب رویکردشناسی و ارزیابی مطالعات روانشناسی اسلامی

«در پژوهش‌های اخیر، جریان‌شناسی در حوزه‌های علوم انسانی را اساساً به مثابه یک روش در نظر می‌گیرند. با این تعریف، جریان حتما باید به یک نهاد اجتماعی تبدیل شود و شامل یک جمعیت باشد. البته این بدان معنی نیست که همه جمعیت یک جریان آگاهانه از آن جریان حمایت می‌کنند. به عبارتی گاهی ممکن است جمعیت زیادی به طور ناخودآگاه به یک جریان کمک کنند. ولی به هر حال آن‌ها هم جزء جمعیت حساب می‌شوند؛ اما جمعیت می‌تواند پنهان یا آشکار باشد؛ فعال یا منفعل باشد. در ایران با عنوان‌های مختلفی کار جریان‌شناسی در فضاهای علمی صورت گرفته است؛ از جمله در حوزه‌ی علوم دینی به عنوان حوزه‌ی مرتبط با موضوع مورد نظر ما، روان‌شناسی به عنوان یکی از حوزه‌های مهم در علوم انسانی از سال‌ها پیش خصوصاً سه دهه اخیر محل تأمل محققان برای پژوهش در حوزه روان‌شناسی اسلامی بوده است. آبشخور فکری این محققان به دلیل تکثر نظری که در حوزه‌ی علم اسلامی وجود دارد با یکدیگر متفاوت است و آن‌ها را از وجوه مختلفی می‌توان تقسیم‌بندی کرد. هرچند در این جریان‌ها افراد شاخص‌تری وجود دارند ولی جریان‌شناسی این پژوهش از حیث متفکران نخواهد بود.»