کتاب زبان داستان

کتاب «زبان داستان: رویکردی شناختی» نوشتهٔ باربارا دنسیگر و با ترجمهٔ شیرین پورابراهیم، توسط نشر نویسه پارسی منتشر شده است. این اثر به بررسی رابطهٔ زبان و روایت ادبی از منظر زبان‌شناسی شناختی می‌پردازد و تلاش می‌کند با تکیه‌بر نظریه‌های آمیختگی مفهومی و دستور ساختی، فرایندهای زبانی و شناختی دخیل در شکل‌گیری معنای ادبی را تحلیل کند. کتاب با مثال‌هایی از رمان‌ها و نمایشنامه‌های نویسندگان مختلف، مفاهیمی چون راوی، دیدگاه، فضاهای ذهنی و نقش ضمایر را در روایت بررسی می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب زبان داستان

«زبان داستان: رویکردی شناختی» اثری در حوزهٔ زبان‌شناسی شناختی و روایت‌شناسی است که به‌صورت ناداستان و با ساختاری تحلیلی و پژوهشی نگاشته شده است. باربارا دنسیگر در این کتاب، با رویکردی میان‌رشته‌ای، به بررسی چگونگی ساخت معنا در متون ادبی می‌پردازد و تلاش می‌کند مرزهای میان زبان و ادبیات را از منظر شناختی بازتعریف کند. ساختار کتاب شامل هشت فصل است که هر یک به جنبه‌ای از فرایند روایت و زبان می‌پردازد؛ از مباحث پایه‌ای دربارهٔ تفاوت زبان و ادبیات و نقش روایت در فرهنگ و ذهن انسان، تا تحلیل‌های تخصصی‌تر دربارهٔ آمیختگی مفهومی، فضاهای ذهنی، نقش راوی، دیدگاه، بازنمایی و فشردگی معنایی، و کاربرد ضمایر و ارجاعات در روایت. دنسیگر با بهره‌گیری از مثال‌هایی از آثار نویسندگانی چون شکسپیر، مارگارت اتوود، فیلیپ راث و دیگران، نظریه‌های خود را به‌صورت عملی و ملموس توضیح داده است. این کتاب نه‌تنها برای زبان‌شناسان و دانشجویان ادبیات، بلکه برای علاقه‌مندان به تحلیل روایت و مطالعات میان‌رشته‌ای نیز قابل استفاده است. قالب کتاب پژوهشی و دانشگاهی است و به‌گونه‌ای طراحی شده که هم به مباحث نظری و هم به نمونه‌های کاربردی بپردازد.

خلاصه کتاب زبان داستان

کتاب «زبان داستان: رویکردی شناختی» به بررسی این پرسش می‌پردازد که چگونه متون ادبی، به‌ویژه داستان‌ها، معنا می‌سازند و چه سازوکارهای زبانی و شناختی در این فرایند نقش دارند. دنسیگر با تکیه‌بر نظریهٔ آمیختگی مفهومی و دستور ساختی، استدلال می‌کند که متون ادبی صرفاً بازتاب‌دهندهٔ واقعیت یا فرهنگ نیستند، بلکه مصنوعات زبانی فعالی هستند که از طریق انتخاب‌های واژگانی و دستوری، معانی پیچیده و چندلایه‌ای را شکل می‌دهند. در بخش‌های آغازین، کتاب به تفاوت‌های میان زبان و ادبیات و مرزهای ظریف آن‌ها می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه حتی ساختارهای سادهٔ زبانی می‌توانند در بافت ادبی، معانی جدید و غیرمنتظره‌ای بیافرینند. دنسیگر سپس به نظریهٔ آمیختگی مفهومی می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چگونه ذهن انسان با ترکیب بسته‌های مفهومی و استفاده از نشانه‌های زبانی، معانی نوظهور و خلاقانه‌ای را در روایت‌ها می‌سازد. در ادامه، نقش راوی، دیدگاه، و فضاهای ذهنی در روایت بررسی می‌شود. کتاب نشان می‌دهد که انتخاب ضمایر، زمان‌های دستوری و ساختارهای نحوی چگونه بر شکل‌گیری دیدگاه روایی و تجربهٔ خواننده تأثیر می‌گذارند. همچنین به نقش ارجاعات، بازنمایی گفتار و تفکر شخصیت‌ها، و چگونگی انتقال احساسات و افکار از طریق زبان پرداخته شده است. در فصل‌های پایانی، دنسیگر به تعامل میان روایت و فرهنگ، نقش روایت در سازماندهی تجربهٔ انسانی، و اهمیت شبکه‌های اجتماعی و حافظهٔ جمعی در شکل‌گیری و انتقال داستان‌ها اشاره می‌کند. کتاب در مجموع، تصویری از روایت به‌عنوان پدیده‌ای زبانی-شناختی ارائه می‌دهد که در آن معنا نه‌تنها از طریق واژه‌ها، بلکه از طریق فرایندهای ذهنی و فرهنگی ساخته می‌شود.

چرا باید کتاب زبان داستان را بخوانیم؟

این کتاب برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تری از فرایندهای معنایی و شناختی در روایت‌های ادبی هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید. «زبان داستان: رویکردی شناختی» با ترکیب نظریه‌های زبان‌شناسی شناختی و مثال‌های متنوع از متون ادبی، به خواننده امکان می‌دهد تا سازوکارهای پنهان در پسِ ساخت معنا و روایت را کشف کند. مطالعهٔ این اثر به فهم بهتر نقش زبان در شکل‌گیری تجربهٔ ادبی، تحلیل روایت‌ها و حتی خلق داستان‌های جدید کمک می‌کند. همچنین کتاب به‌واسطهٔ پرداختن به موضوعاتی چون آمیختگی مفهومی، فضاهای ذهنی و نقش راوی، افق‌های تازه‌ای را برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به مطالعات میان‌رشته‌ای می‌گشاید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران زبان‌شناسی، ادبیات فارسی و عربی، مطالعات روایت، و علاقه‌مندان به تحلیل متون ادبی پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که دغدغهٔ فهم سازوکارهای معنایی و شناختی در داستان‌گویی دارند یا به دنبال رویکردی نو در تحلیل روایت هستند، مناسب است.

بخشی از کتاب زبان داستان

«رابطة زبان و ادبیات موضوع بحث‌برانگیزی است. از یک سو، می‌توان آن را صرفاً رابطة مادة خام و محصول نهایی توصیف‌کرد؛ یعنی زبان مبنایی برای پیدایش کارهای خلاق و منحصر به فرد ادبیات فراهم می‌کند. از طرف دیگر، به محض آنکه به معنی می‌نگریم خطوط حائل [میان زبان و ادبیات] کمرنگ می‌شود. یعنی تعریف مرز قاطعی که بتواند معنی آثار ادبی و سایر متون را از هم متمایز کند دشوار است. یکی از روش‌های ناچیزانگاشتن پیوندهای محرز میان زبان و ادبیات این است که ادعا کنیم داستان در مقایسه با بافت روزمره، حاوی دانش بسیار وسیع‌تر و از لحاظ فرهنگی، به مراتب ویژه‌تری است. اما این ادعا اغراق‌آمیز است. نمی‌توان پیگیر مسأله‌ای عادی، مثلاً تغییر آب و هوا، بود اما هیچ دانش قبلی از این موضوع نداشت. اصطلاحاتی نظیر افزایش دمای زمین یا کربن خنثی تنها در بافت چنین مباحثی و علم مرتبط با آن معنی می‌دهد. همچنین، درست نیست بگوییم ادبیات فقط به خاطر توصیف نکردن حقایق و رخدادهای واقعی با زبان فرق دارد. ساختارهای زبانی مثل جملات شرطی نیز همین کار را می‌کنند. این ساختارها سناریوهای تخیلی را ترکیب‌بندی می‌کنند و پیامدهای آن سناریوهای تخیلی را می‌جویند. مرز حائل میان زبان و ادبیات یا بسیار ظریف است، طوریکه نمی‌توان آن را دید، یا بسته به فرضیات، بسیار متغیر است.»