کتاب اسطوره سیمرغ

کتاب اسطوره سیمرغ نوشته‌ی لیلا رحمانی اثری پژوهشی در حوزه‌ی اسطوره‌شناسی و فرهنگ ایران است که توسط انتشارات گیوا منتشر شده است. این کتاب با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، به بررسی جایگاه و نقش سیمرغ در متون کهن ایرانی، به‌ویژه اوستا و شاهنامه، می‌پردازد و تلاش می‌کند ریشه‌ها، تحولات و معانی نمادین این پرنده‌ی اسطوره‌ای را در بستر تاریخ، دین و ادبیات ایران واکاوی کند. نویسنده با بهره‌گیری از منابع متنوع و نقل‌قول‌های مستقیم از متون اصلی، تصویری جامع از سیمرغ و پیوند آن با مفاهیم آفرینش، جاودانگی، خرد و قدرت ارائه داده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اسطوره سیمرغ

کتاب اسطوره سیمرغ به قلم لیلا رحمانی، اثری پژوهشی و تحلیلی درباره‌ی یکی از مهم‌ترین نمادهای اسطوره‌ای فرهنگ ایرانی است. این کتاب با نگاهی جامع، سیمرغ را نه‌تنها در شاهنامه فردوسی، بلکه در متون اوستایی، پهلوی و آثار عرفانی و ادبیات فارسی بررسی کرده است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که ابتدا به چیستی اسطوره و جایگاه آن در فرهنگ‌ها می‌پردازد و سپس با تمرکز بر سیمرغ، سیر تحول این نماد را از دوران باستان تا دوره‌های اسلامی دنبال می‌کند. نویسنده با استناد به منابع کهن و تحلیل روایت‌های مختلف، تلاش کرده است تا لایه‌های معنایی و کارکردهای سیمرغ را در اسطوره، دین، حماسه و عرفان ایرانی روشن سازد. کتاب به‌ویژه به تفاوت‌های چهره‌ی سیمرغ در متون مختلف و نقش آن در شکل‌گیری هویت فرهنگی و ادبی ایران پرداخته است.

خلاصه کتاب اسطوره سیمرغ

کتاب اسطوره سیمرغ اثری غیرداستانی است و به تحلیل و تفسیر جایگاه سیمرغ در اسطوره‌ها و متون کهن ایرانی می‌پردازد. در آغاز، نویسنده به تعریف اسطوره و اهمیت آن در فرهنگ‌ها اشاره کرده و توضیح داده است که اسطوره‌ها نه‌تنها روایت‌هایی خیالی، بلکه بازتابی از باورها، آرمان‌ها و هویت جمعی ملت‌ها هستند. سپس با بررسی منابع مختلف، از اوستا و متون پهلوی تا شاهنامه و آثار عرفانی، سیر تحول سیمرغ را دنبال کرده است. در بخش‌های مربوط به اوستا، سیمرغ با نام مرغ سئن معرفی شده؛ پرنده‌ای فراخ‌بال که آشیانه‌اش بر درختی در دریای فراخکرت است و نقش مهمی در پراکندن تخم گیاهان و حفظ چرخه‌ی زندگی دارد. نویسنده با اشاره به ویژگی‌های درمان‌بخش و فرابشری سیمرغ، پیوند آن را با مفاهیم جاودانگی، خرد و قدرت در اسطوره‌های ایرانی برجسته کرده است. در ادامه، کتاب به روایت‌های شاهنامه می‌پردازد و نقش سیمرغ را در داستان زال و رستم، همچنین در هفت‌خوان اسفندیار بررسی می‌کند. سیمرغ در شاهنامه هم چهره‌ای یزدانی و هم اهریمنی دارد و در بزنگاه‌های مهم، به پهلوانان ایرانی یاری می‌رساند یا در برابرشان قرار می‌گیرد. نویسنده تفاوت‌های معنایی و کارکردی سیمرغ را در این روایت‌ها تحلیل کرده و نشان داده است که چگونه این پرنده‌ی اسطوره‌ای به نمادی چندلایه در فرهنگ ایرانی بدل شده است. در بخش‌های پایانی، کتاب به تأثیر سیمرغ بر ادبیات، هنر و عرفان ایرانی پرداخته و نشان داده است که این نماد چگونه از اسطوره به عرصه‌های مختلف فرهنگی راه یافته و همچنان الهام‌بخش مانده است.

چرا باید کتاب اسطوره سیمرغ را بخوانیم؟

کتاب اسطوره سیمرغ با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، امکان آشنایی عمیق با یکی از مهم‌ترین نمادهای فرهنگ ایرانی را فراهم کرده است. این اثر نه‌تنها به بررسی روایت‌های مختلف درباره سیمرغ می‌پردازد، بلکه با تحلیل ریشه‌ها و تحولات معنایی آن، به درک بهتر پیوند اسطوره با هویت، دین، ادبیات و هنر ایران کمک می‌کند. مطالعه‌ی این کتاب فرصتی است برای شناخت لایه‌های پنهان فرهنگ و اسطوره‌های ایرانی و درک نقش آن‌ها در شکل‌گیری اندیشه و جهان‌بینی ایرانیان. همچنین، کتاب با ارائه‌ی نقل‌قول‌های مستقیم از متون کهن و تحلیل تطبیقی، زمینه‌ای برای پژوهش بیشتر در حوزه اسطوره‌شناسی و ادبیات فراهم آورده است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان اسطوره‌شناسی، پژوهشگران ادبیات فارسی، دانشجویان رشته‌های تاریخ و فرهنگ ایران، و کسانی که به دنبال شناخت ریشه‌های نمادها و مفاهیم فرهنگی هستند پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که دغدغه‌ی فهم پیوند اسطوره با هویت و هنر ایرانی دارند، این اثر مناسب است.

بخشی از کتاب اسطوره سیمرغ

«سیمرغ، در اوستا مِرِغوسَئِنَ Meregho saêna یعنی مرغ سَئِنَ نام دارد. از مرغ سَئِنَ در فقرهٔ ۴۱ از بهرام یشت و فقرهٔ ۱۷ از رشن یشت یادشده که از مجموع مطالب این دو مورد چنین برمی‌آید که مرغ سَئِنَ، مرغی فراخ بال است چنانکه در پرواز خود پهنای کوه را فرو می‌گیرد و لانهٔ او بر درختی در دریای ووروکش قرار دارد و این درختی درمان‌بخش است و تخم همهٔ گیاهها در آن نهاده شده است. ووروکش یا فراخکرت را چنانکه تاکنون چند بار دیده‌ایم می‌توان همان دریای مازندران دانست و از درختی که در آن دریاست در متون پهلوی و پازند با تفضیل بیشتری سخن رفته است و در کتاب مینوگ خرد چنین آمده است که آشیان سین مُورو sinmurv بر درخت «هرویسپ تخمه» (گونه‌گون تخم) است که آن را جد بیش (ضد گزند) می‌خوانند و هرگاه سین مُورو از آن برخیزد هزار شاخه از آن درخت بروید و چون بر آن نشیند، هزار شاخه از آن بشکند و تخم‌هایش پراکنده گردد. کلمهٔ اوستایی مِرِغوسَئِنَ در زبان پهلوی به «سین مُورو» مبدل شده. مُورو در زبان پهلوی معادل مِرِغو در اوستا و مرغ در زبان فارسی است و به همین سبب، سین مورو پهلوی در زبان فارسی به سی (مخفف سین) مرغ مبدل شده. وجود درخت هرویسپ تخمه یا درخت سئن که همهٔ داروها و گیاهها از آن پدید می‌آید، لابد در ایجاد این فکر که سیمرغ پزشک چیره‌دستی بود و دوبار (برای رودابه و رستم) داروهای مؤثر به زال داد، دخالتی دارد و همچنین است حدیث بردن رستم به کنار دریا برای گرفتن چوب گز که یقیناً با آشیان داشتن او بر درختی که در دریای ووروکش بود، مربوط است."