کتاب مقدمه‌ای بر مستندسازی و گزارش‌نویسی در علوم انسانی (مددکاری اجتماعی)

چگونگی رشد صفات ظاهری جنسی، چگونگی آشنایی با مسایل جنسی، چگونگی وضعیت تحصیلی در دبیرستان (در صورت داشتن تحصیلات بالاتر باید روشن گردد) وضعیت ازدواج، سن ازدواج، آیا ازدواج با توافق بوده یا تحت فشار خانواده صورت گرفته است؟ به همین ترتیب تا زمان مراجعه به مددکار اجتماعی تاریخچه زندگی فرد گرفته می‌شود. در ضمن حوادث مهم زندگی که پیش آمده باید قید گردد. از دست دادن افراد نزدیک مانند والدین، یا سایر بستگان، بهتر است با ذکر سن مددجو در زمان حادثه قید شود بنابراین گرفتن تاریخچه زندگی یکی از الگوهای مطالعه برای کسب اطلاعات می‌باشد که برای رسیدن به مشکل و پی بردن به ماهیت آن بسیار لازم است. مشاهده، از دیگر الگوهای مطالعه برای رسیدن به هدف، مشاهده می‌باشد که در قسمت مشاهده در مورد آن بحث کرده‌ایم. آن جایی که همه دیوار می‌بینند، مددکاران اجتماعی درهایی می‌بینند که سعی می‌کنند به مردم یاد بدهند چگونه آن‌ها را بگشایند.

شود که طبیعی طی شده است یا خیر؟ محل زایمان در کجا بوده؟ باید قید گردد. (بیمارستان یا منزل) (خوشبختانه امروزه کلیه زایمان‌ها در مراکز پزشکی صورت می‌گیرند). نوع زایمان به صورتی که بوده (طبیعی، سزارین، فور سپس) قید شود، وزن کودک به هنگام تولد، چگونگی گریه کردن، چگونگی تغذیه که آیا از شیر مادر بوده یا شیر خشک؟ مدت استفاده از شیر مادر؟ چگونگی واکسیناسیون؟ وضعیت بیماریهای کودکی، رشد دندانها، وضعیت راه رفتن، عادات کودک مانند مکیدن شصت، وضعیت رفتاری به هنگام کودکی، چگونگی ایجاد ارتباط با سایر کودکان، در صورت داشتن بیماریهای عفونی مهم، قید شود، وضعیت عاطفی در طفولیت، چگونگی روابط والدین، چندمین فرزند خانواده است؟ چگونگی لباس پوشیدن به هنگام کودکی، آیا لباس مناسب جنسیت می‌پوشیده یا خیر؟ ناخن جویدن، و به طورکلی عادات دیگری که در گذشته داشته باید قید شود. آموزشهای قبل از دبستان، وضعیت تحصیلی، روابط او در دبستان، وضعیت درسی، روابط با معلمین. چگونکی رشد جسمانی، چگونگی رشد از نظر بلوغ

دانشجویان لازمست بدانند که برای گرفتن تاریخچه زندگی (FAMILY HISTORY) گاهی لازم است از زمان قبل از حاملگی و پیش‌تر از آن اطلاعاتی گرفت. وضعیت مادر قبل از بارداری از نظر سلامت جسمی و روحی، پیش‌بینی‌های لازم جهت حاملگی، آیا حاملگی با آمادگی صورت گرفته یا ناخواسته بوده؟ آیا در دوران حاملگی دارو مصرف می‌کرده؟ (در اینصورت باید نوع دارو قید شود). اگر چنانچه در طول حاملگی مورد اشعه قرار گرفته است قید گردد. (در چند ماهگی اشعه گرفته است). صدمات و ضربات دوران حاملگی قید شود. در صورتی که حاملگی ناخواسته بوده بهتر است روشن شود اقداماتی که برای سقط انجام شده چگونه بوده است؟ طول مدت حاملگی مشخص

ی‌کند تا دانشجویان رشته‌های روانشناسی و مددکاری اجتماعی، به‌چشم اندازی مشترک دست یابند. البته روایت‌گویی باید الزاماً ریشه در واقعیت داشته باشد، روایت‌ها اغلب پرشور، سرگرم‌کننده و جذاب هستند و بهتر به ذهن سپرده می‌شوند و مهم‌تر به چشم می‌آیند و احتمالاً بیشتر راهنما و هدایت‌گر افراد خواهند بود. روایت‌گویی در پزشکی، مددکاری اجتماعی، روانشناسی، به‌عنوان طرح کیس کاربرد دارد. بشر از قصه‌ها و حکایت‌ها، بیشتر و بهتر می‌آموزد و گاهی تا آخر عمر در ذهن باقی می‌ماند. چرا غالباً انسان به جای آن‌که مدل واژه‌ای بیندیشد، قصه‌ای فکر می‌کند و در مستندسازی و انتقال دانش نیز در اکثر موارد، چنانچه دانش از طریق داستان‌های قانع‌کننده که به شکلی زیبا، جذاب و رسمی بیان شوند، دانش، بهتر و مؤثرتر منتقل می‌شود. (یادآوری مهم: این که در گزارش‌نویسی نباید از روایت و حکایت استفاده کرد)

به‌وجود آوردن استنباط مشترک از مفاهیم به‌کار گرفته شده، در خوانندگان گزارش که منطبق با واقعیت باشد. در غیر این صورت اهمیت و کارکرد اقدامات صورت گرفته، برای خواننده یا شنونده آشکار نخواهد شد. ۹- از پیچیده‌نویسی خودداری کنید. یکی از انحرافاتی که معمولاً گریبانگیر نویسندگان دانش می‌شود، پیچیده‌نویسی است. هر چه متن و نوشته ساده‌تر و به دور از هرگونه پیچیده ‌نویسی باشد، میزان علاقه‌مندی در خوانندگان دانش را افزایش می‌دهد و موجبات استفاده از گزارش تهیه شده را فراهم می‌آورد. باید توجه داشت که به‌کارگیری جملات و کلمات نامفهوم سبب خواهد شد که دانش به سختی انتقال یابد. ۱۰- روایت‌گویی و تجربه نشان داده است که روایت‌گویی، فردی‌ترین راه برای انتقال دانش و مستندسازی است. بیشتر دانشی که درون گروه‌های کاری وجود دارد، برگرفته از روایت‌های سازمانی است که بین افراد گروه، رد و بدل می‌شود. روایت‌گویی در مورد کیس‌ها، کمک

وقت‌گیری آن‌ها نشود. ۴- جـزئیات پیشـنهادات، تصـمیمات، کیفیت و اقدامات خود را به‌صورت بسیار دقیق و آگاه‌کننده در پرونده ضبط نمایید. ۵- از جملات پندگونه و نصیحت‌‌وار، ملتمسانه، تهیدید‌کننده، تحریک‌کننده احساسات و عاطفه‌گونه، منتقدانه و اعمال نظرات شخصی، جداً خودداری گردد. ۶- ارائه و ثبت واقعیات و اعتمادسازی در گزارشات و ارائه پیشنهادات به‌عنوان کارشناس می‌تواند در کاهش و بهبود بخشیدن مشکلات مؤثر واقع شود. ۷- از به‌کار بردن اسامی کارشناسان در ثبت پرونده خودداری شود، مگر آن‌که طبق دستور رئیس تیم لازم تشخیص دهد که نام افراد خاص در پرونده بیان گردد. (قوه قضائیه) زیرا در صورت موفقیت کار به افرادی که نام آن‌ها برده می‌شود، اعتراضی نداشته باشند ولی اگر چنانچه نتیجه کار مطلوب نباشد و با شکست روبه‌رو شود امکان دارد که افراد تمایلی به فاش ساختن نام آن‌ها نداشته باشند. ۸- به‌وجود آوردن استنباط مشترک از مفاهیم به‌کار گرفته شده، در خوانندگان گزارش که منطبق با

: نکات و جزئیات مهم در خصوص گزارش نویسی و مستندسازی مطالب زیر جهت استفاده دانشجویان و کارشناسان حرفه‌های مددکاری اجتماعی، روانشناسی مشاورین جوان در نظر گرفته شده است. ۱- نگران شروع گزارش نویسی نباشید. از همان جایی که اولین بار به ذهنتان می‌رسد شروع کنید. چندین مرتبه بازخوانی کنید و سپس بازنگری و در صورت لزوم قبل از مستندسازی با چند نفر خبره و کارشناس مشورت کنید. (چون سال‌ها در پرونده مددجویان باقی می‌ماند). ۲- در صورت نیاز به استفاده از تصاویر از مواردی تصویربرداری نمایید که برای مستندسازی در پرونده به حل مشکل کمک نماید. (استفاده از پله برای یک معلول در طبقات بالای محل سکونت). ۳- از کلی‌گویی پرهیز شود. فقط به بیان مطالبی پرداخته شود که برای تصمیم‌گیری تیم مورد نظر قابل استفاده باشد و سریع‌تر به اصـل مشـکل آگاهی پیدا کنند و سبـب کسالت و احساس

۱۵- اسناد لوازم مورد استفاده برای میزان عمر دستگاه‌ها در بایگانی موجود است؟ ۱۶- آیا پیش‌بینی‌های لازم برای تعویض لوازم فرسوده به عمل آمده یا فقط به هنگام خرابی به فکر می‌افتند؟ (حالا باید چکار کنیم؟) ۱۷- آیا برنامه‌ای برای استفاده از تکنولوژی‌های برتر برای سازمان وجود دارد؟ ۱۸- از سیستم بایگانی کلاسیک بهره‌برداری می‌شود، یا از تکنولوژی‌های به‌روز شده استفاده می‌کنند؟

مستندسازی کنند و دلایل آن‌ها را تجزیه و تحلیل و بررسی کنند. ۹- آیا برای شکست‌ها، با کارشناسان مشورت کرده‌اند؟ ۱۰- آیا برای شکست‌ها، از مکانیزم‌های دفاعی مانند دلیل‌تراشی و فرافکنی استفاده کرده‌اند و برای آن‌ها دلایل غیرعلمی آورده‌اند و یا علت‌ها را به دیگران نسبت داده‌اند؟ ۱۱- در صورت داشتن موفقیت، آیا تمایل به ادامه همان راه را داشته‌اند و یا تمایل به نوآوری در سیستم‌ها داشته‌اند و برای بالاتر بردن کیفیت کار از آموزش‌های جدید استفاده کرده‌اند؟ ۱۲- آیا در اسناد موجود در سازمان، بودجه‌ای برای آموزش کارکنان و نوآوری در نظر گرفته شده است؟ ۱۳- آیا بودجه‌ای را که در نظر گرفته‌اند براساس مطالعات آماری صورت گرفته و برای اجرای پروژه‌های جدید کفایت می‌کند؟ ۱۴- آیا فرمان اجرای پروژه براساس مطالعه بوده یا به‌صورت حدس و گمان؟

: چه مواردی را باید مستندسازی نمود؟ ۱- شکست‌ها و بررسی علل آن‌ها. ۲- توسط چه کسانی برنامه‌ریزی شده و به موفقیت نرسیده‌اند؟ ۳- آیا براساس داشتن آمار و اطلاعات، برنامه‌ریزی کرده‌اند و موفقیت حاصل نشده؟ یا براساس تصورات واهی و شخصی جهت برنامه‌ریزی اقدام نموده‌اند؟ ۴- چه مقدار اطلاعات از گذشته داشته‌اند و به‌کار گرفته‌اند و یا نسبت به آن‌ها بی‌اعتنا بوده و خواسته‌اند به خودمتکی باشند و دچار غرور و خودخواهی شده‌اند؟ ۵- در صورت داشتن اطلاعات از گذشته برنامه‌ریزی صورت گرفته؟ و یا براساس اطلاعات و آمار جدید علمی بوده یا خیر؟ ۶- چه مقدار در کارها از نوآوری استفاده کرده‌اند و چقدر به آن اعتقاد داشته‌اند؟ ۷- چه مقدار گذشته‌گرایی کرده‌اند و نخواسته‌اند که به علم روز توجه کنند؟ ۸- آیا قدرت آن را داشته‌اند که شکست‌ها را

را به ذهن برگردانید و به دقت و به‌طور دلخواه آن را بررسی کرد. زیرا آنچه امروز در ذهن کاملاً واضح و روشن است، می‌تواند فردا به‌طور کامل محو گردد. پس می‌توان به درستی چنین نتیجه گرفت که: (بهترین روش و زمان برای حفظ یک اندیشه، ثبت فوری در هنگام بروز آن است تا هرگز فراموش نشود) از این‌‌رو بهتر است، هنگامی که فکرها و یا بخش‌هایی از یک فکر، به ذهن می‌رسد، در همان لحظه نوشته و ثبت شود. بسیاری از اندیشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که بیست و پنج درصد (۲۵%) از اطلاعاتی که فرد مطالعه می‌کند یا می‌شنود و برایش ارزش متوسطی دارد. در طول ۲۴ ساعت اول و ۸۵% آن در عرض یک هفته فراموش می‌شود. پس اگر یک فکر به هنگام بروز، استفاده خاصی نداشته باشد، می‌توان آن را در یک پرونده برای مراجعه بعدی ثبت و ضبط کرد. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: (دانش چون شکار است و نوشتن چون بندی بر پای آن)