بریده‌هایی از کتاب مقدمه‌ای بر مستندسازی و گزارش‌نویسی در علوم انسانی (مددکاری اجتماعی)

را به ذهن برگردانید و به دقت و به‌طور دلخواه آن را بررسی کرد. زیرا آنچه امروز در ذهن کاملاً واضح و روشن است، می‌تواند فردا به‌طور کامل محو گردد. پس می‌توان به درستی چنین نتیجه گرفت که: (بهترین روش و زمان برای حفظ یک اندیشه، ثبت فوری در هنگام بروز آن است تا هرگز فراموش نشود) از این‌‌رو بهتر است، هنگامی که فکرها و یا بخش‌هایی از یک فکر، به ذهن می‌رسد، در همان لحظه نوشته و ثبت شود. بسیاری از اندیشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که بیست و پنج درصد (۲۵%) از اطلاعاتی که فرد مطالعه می‌کند یا می‌شنود و برایش ارزش متوسطی دارد. در طول ۲۴ ساعت اول و ۸۵% آن در عرض یک هفته فراموش می‌شود. پس اگر یک فکر به هنگام بروز، استفاده خاصی نداشته باشد، می‌توان آن را در یک پرونده برای مراجعه بعدی ثبت و ضبط کرد. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: (دانش چون شکار است و نوشتن چون بندی بر پای آن)

: چه مواردی را باید مستندسازی نمود؟ ۱- شکست‌ها و بررسی علل آن‌ها. ۲- توسط چه کسانی برنامه‌ریزی شده و به موفقیت نرسیده‌اند؟ ۳- آیا براساس داشتن آمار و اطلاعات، برنامه‌ریزی کرده‌اند و موفقیت حاصل نشده؟ یا براساس تصورات واهی و شخصی جهت برنامه‌ریزی اقدام نموده‌اند؟ ۴- چه مقدار اطلاعات از گذشته داشته‌اند و به‌کار گرفته‌اند و یا نسبت به آن‌ها بی‌اعتنا بوده و خواسته‌اند به خودمتکی باشند و دچار غرور و خودخواهی شده‌اند؟ ۵- در صورت داشتن اطلاعات از گذشته برنامه‌ریزی صورت گرفته؟ و یا براساس اطلاعات و آمار جدید علمی بوده یا خیر؟ ۶- چه مقدار در کارها از نوآوری استفاده کرده‌اند و چقدر به آن اعتقاد داشته‌اند؟ ۷- چه مقدار گذشته‌گرایی کرده‌اند و نخواسته‌اند که به علم روز توجه کنند؟ ۸- آیا قدرت آن را داشته‌اند که شکست‌ها را

مستندسازی کنند و دلایل آن‌ها را تجزیه و تحلیل و بررسی کنند. ۹- آیا برای شکست‌ها، با کارشناسان مشورت کرده‌اند؟ ۱۰- آیا برای شکست‌ها، از مکانیزم‌های دفاعی مانند دلیل‌تراشی و فرافکنی استفاده کرده‌اند و برای آن‌ها دلایل غیرعلمی آورده‌اند و یا علت‌ها را به دیگران نسبت داده‌اند؟ ۱۱- در صورت داشتن موفقیت، آیا تمایل به ادامه همان راه را داشته‌اند و یا تمایل به نوآوری در سیستم‌ها داشته‌اند و برای بالاتر بردن کیفیت کار از آموزش‌های جدید استفاده کرده‌اند؟ ۱۲- آیا در اسناد موجود در سازمان، بودجه‌ای برای آموزش کارکنان و نوآوری در نظر گرفته شده است؟ ۱۳- آیا بودجه‌ای را که در نظر گرفته‌اند براساس مطالعات آماری صورت گرفته و برای اجرای پروژه‌های جدید کفایت می‌کند؟ ۱۴- آیا فرمان اجرای پروژه براساس مطالعه بوده یا به‌صورت حدس و گمان؟

۱۵- اسناد لوازم مورد استفاده برای میزان عمر دستگاه‌ها در بایگانی موجود است؟ ۱۶- آیا پیش‌بینی‌های لازم برای تعویض لوازم فرسوده به عمل آمده یا فقط به هنگام خرابی به فکر می‌افتند؟ (حالا باید چکار کنیم؟) ۱۷- آیا برنامه‌ای برای استفاده از تکنولوژی‌های برتر برای سازمان وجود دارد؟ ۱۸- از سیستم بایگانی کلاسیک بهره‌برداری می‌شود، یا از تکنولوژی‌های به‌روز شده استفاده می‌کنند؟

دانشجویان لازمست بدانند که برای گرفتن تاریخچه زندگی (FAMILY HISTORY) گاهی لازم است از زمان قبل از حاملگی و پیش‌تر از آن اطلاعاتی گرفت. وضعیت مادر قبل از بارداری از نظر سلامت جسمی و روحی، پیش‌بینی‌های لازم جهت حاملگی، آیا حاملگی با آمادگی صورت گرفته یا ناخواسته بوده؟ آیا در دوران حاملگی دارو مصرف می‌کرده؟ (در اینصورت باید نوع دارو قید شود). اگر چنانچه در طول حاملگی مورد اشعه قرار گرفته است قید گردد. (در چند ماهگی اشعه گرفته است). صدمات و ضربات دوران حاملگی قید شود. در صورتی که حاملگی ناخواسته بوده بهتر است روشن شود اقداماتی که برای سقط انجام شده چگونه بوده است؟ طول مدت حاملگی مشخص

شود که طبیعی طی شده است یا خیر؟ محل زایمان در کجا بوده؟ باید قید گردد. (بیمارستان یا منزل) (خوشبختانه امروزه کلیه زایمان‌ها در مراکز پزشکی صورت می‌گیرند). نوع زایمان به صورتی که بوده (طبیعی، سزارین، فور سپس) قید شود، وزن کودک به هنگام تولد، چگونگی گریه کردن، چگونگی تغذیه که آیا از شیر مادر بوده یا شیر خشک؟ مدت استفاده از شیر مادر؟ چگونگی واکسیناسیون؟ وضعیت بیماریهای کودکی، رشد دندانها، وضعیت راه رفتن، عادات کودک مانند مکیدن شصت، وضعیت رفتاری به هنگام کودکی، چگونگی ایجاد ارتباط با سایر کودکان، در صورت داشتن بیماریهای عفونی مهم، قید شود، وضعیت عاطفی در طفولیت، چگونگی روابط والدین، چندمین فرزند خانواده است؟ چگونگی لباس پوشیدن به هنگام کودکی، آیا لباس مناسب جنسیت می‌پوشیده یا خیر؟ ناخن جویدن، و به طورکلی عادات دیگری که در گذشته داشته باید قید شود. آموزشهای قبل از دبستان، وضعیت تحصیلی، روابط او در دبستان، وضعیت درسی، روابط با معلمین. چگونکی رشد جسمانی، چگونگی رشد از نظر بلوغ

چگونگی رشد صفات ظاهری جنسی، چگونگی آشنایی با مسایل جنسی، چگونگی وضعیت تحصیلی در دبیرستان (در صورت داشتن تحصیلات بالاتر باید روشن گردد) وضعیت ازدواج، سن ازدواج، آیا ازدواج با توافق بوده یا تحت فشار خانواده صورت گرفته است؟ به همین ترتیب تا زمان مراجعه به مددکار اجتماعی تاریخچه زندگی فرد گرفته می‌شود. در ضمن حوادث مهم زندگی که پیش آمده باید قید گردد. از دست دادن افراد نزدیک مانند والدین، یا سایر بستگان، بهتر است با ذکر سن مددجو در زمان حادثه قید شود بنابراین گرفتن تاریخچه زندگی یکی از الگوهای مطالعه برای کسب اطلاعات می‌باشد که برای رسیدن به مشکل و پی بردن به ماهیت آن بسیار لازم است. مشاهده، از دیگر الگوهای مطالعه برای رسیدن به هدف، مشاهده می‌باشد که در قسمت مشاهده در مورد آن بحث کرده‌ایم. آن جایی که همه دیوار می‌بینند، مددکاران اجتماعی درهایی می‌بینند که سعی می‌کنند به مردم یاد بدهند چگونه آن‌ها را بگشایند.