کتاب روش پژوهش در علوم اجتماعی به زبان ساده (کمی و کیفی)

کتاب الکترونیکی «روش پژوهش در علوم اجتماعی به زبان ساده (کمی و کیفی)» نوشتهٔ «داریوش غفاری» و منتشرشده توسط انتشارات فراهم، اثری آموزشی در حوزهٔ روش‌شناسی تحقیق در علوم اجتماعی است. این کتاب با هدف آشنایی دانشجویان و پژوهشگران تازه‌کار با مفاهیم، رویکردها و تکنیک‌های پژوهش کمی و کیفی تدوین شده و تلاش دارد مفاهیم پیچیدهٔ این حوزه را به زبانی قابل‌دسترس ارائه کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب روش پژوهش در علوم اجتماعی به زبان ساده (کمی و کیفی)

این کتاب به بررسی مبانی، مفاهیم و مراحل مختلف پژوهش در علوم اجتماعی می‌پردازد و تلاش می‌کند تا خواننده را با دو رویکرد اصلی تحقیق، یعنی کمی و کیفی، آشنا کند. نویسنده در مقدمه اشاره می‌کند که اثر حاضر حاصل سال‌ها تجربهٔ آموزشی و پژوهشی اوست و ساختار کتاب بر اساس بازخورد دانشجویان شکل گرفته است. کتاب برای کسانی نوشته شده که قصد دارند پژوهش را از پایه آغاز کنند و هیچ پیش‌زمینه‌ای از خواننده فرض نشده است. «روش پژوهش در علوم اجتماعی به زبان ساده (کمی و کیفی)» در قالبی آموزشی و گام‌به‌گام، از تعریف تحقیق و اهمیت آن شروع می‌کند و تا مراحل پیشرفته‌تر مانند نمونه‌گیری، جمع‌آوری داده‌ها، تحلیل داده‌ها و اعتبارسنجی ابزارها پیش می‌رود. نویسنده به تفاوت‌ها و شباهت‌های پژوهش کمی و کیفی، و همچنین کاربردهای هر یک در علوم اجتماعی اشاره دارد. کتاب علاوه بر ارائهٔ مباحث نظری، به جنبه‌های عملی پژوهش نیز توجه دارد و مثال‌ها و توضیحات متعددی برای روشن‌تر شدن مفاهیم ارائه می‌دهد. در انتهای هر فصل، جمع‌بندی و نکاتی برای مرور سریع مطالب آمده است. واژه‌نامه و کتابنامه نیز به عنوان منابع تکمیلی در پایان کتاب قرار دارند.

خلاصه کتاب روش پژوهش در علوم اجتماعی به زبان ساده (کمی و کیفی)

این کتاب با تعریف تحقیق و بیان اهمیت آن در علوم اجتماعی آغاز می‌شود و سپس به انواع مختلف پژوهش، از جمله توصیفی، تحلیلی، بنیادی، کاربردی، کمی و کیفی می‌پردازد. نویسنده تفاوت‌های رویکرد کمی و کیفی را از نظر فلسفه، ساختار و کاربردها توضیح می‌دهد و تأکید می‌کند که بسیاری از پژوهش‌ها در عمل ترکیبی از هر دو رویکرد هستند. مراحل انجام پژوهش به صورت گام‌به‌گام شرح داده شده است: انتخاب موضوع، بیان مسئله، تعیین اهداف، بررسی پیشینه، تدوین چارچوب نظری و مفهومی، فرضیه‌سازی، تعریف مفاهیم به صورت نظری و عملی، انتخاب جامعه و نمونه، روش‌های نمونه‌گیری، جمع‌آوری داده‌ها (از طریق مشاهده، مصاحبه و پرسش‌نامه)، اندازه‌گیری، اعتبار و اعتماد ابزارها، و در نهایت تحلیل داده‌ها. کتاب به ابزارهای مختلف جمع‌آوری داده‌ها و مزایا و معایب هر یک می‌پردازد و تفاوت‌های داده‌های کمی و کیفی را شرح می‌دهد. همچنین به اهمیت مرور ادبیات تحقیق، تدوین چارچوب نظری و مفهومی، و نحوهٔ نگارش گزارش پژوهش اشاره می‌شود. در بخش‌های پایانی، روش‌های تحلیل داده‌های کمی (مانند آمار توصیفی و استنباطی) و کیفی، و همچنین نکاتی دربارهٔ اخلاق پژوهش و چالش‌های پژوهش در فضای مجازی مطرح شده است.

چرا باید کتاب روش پژوهش در علوم اجتماعی به زبان ساده (کمی و کیفی) را خواند؟

این کتاب با رویکردی آموزشی و مرحله‌به‌مرحله، مفاهیم پیچیدهٔ روش تحقیق را به زبانی قابل‌دسترس توضیح می‌دهد و برای کسانی که به دنبال یادگیری اصول پژوهش در علوم اجتماعی هستند، راهنمایی جامع فراهم می‌کند. اثر حاضر هم به مبانی نظری و هم به جنبه‌های عملی پژوهش می‌پردازد و مثال‌ها و توضیحات متعددی برای روشن‌تر شدن موضوعات ارائه می‌دهد. همچنین تفاوت‌ها و کاربردهای پژوهش کمی و کیفی را به‌خوبی تبیین می‌کند و به دغدغه‌های رایج پژوهشگران تازه‌کار پاسخ می‌دهد.

خواندن کتاب روش پژوهش در علوم اجتماعی به زبان ساده (کمی و کیفی) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های علوم اجتماعی، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، مدیریت و سایر حوزه‌هایی که نیاز به آشنایی با روش تحقیق دارند، مناسب است. همچنین برای کسانی که قصد دارند پژوهش علمی را از پایه آغاز کنند یا به دنبال درک تفاوت‌های پژوهش کمی و کیفی هستند، مفید خواهد بود.

فهرست کتاب روش پژوهش در علوم اجتماعی به زبان ساده (کمی و کیفی)

- کلیات: تعریف تحقیق، اهداف و اهمیت آن، انواع تحقیق (توصیفی، تحلیلی، بنیادی، کاربردی، کمی و کیفی)، تفاوت روش تحقیق و روش‌شناسی، شیوه‌های پاسخ‌گویی به سوالات پژوهشی و رویکردهای تحقیقاتی. - فرایند انجام پژوهش در یک نگاه: انتخاب موضوع، بیان مسئله، تعیین اهداف، بررسی پیشینه، تدوین چارچوب نظری و مفهومی، فرضیه‌سازی، تعریف مفاهیم، انتخاب جامعه و نمونه، روش‌های نمونه‌گیری، حجم نمونه، جمع‌آوری داده‌ها، اندازه‌گیری، اعتبار و اعتماد ابزارها، تحلیل داده‌ها و جمع‌بندی. - مرور ادبیات تحقیق: اهمیت و اهداف مرور ادبیات، روش‌های جست‌وجوی منابع (کتاب‌ها، مجلات تخصصی، اینترنت)، تدوین چارچوب نظری و مفهومی، و نحوهٔ نگارش بخش ادبیات در گزارش پژوهش. - ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها: مشاهده، مصاحبه (انواع ساختاریافته و غیرساختاریافته)، پرسش‌نامه (باز و بسته)، مزایا و معایب هر ابزار، و نکات کلیدی در انتخاب ابزار مناسب. - اندازه‌گیری و سنجش: سطوح اندازه‌گیری (اسمی، ترتیبی، فاصله‌ای، نسبی)، طیف‌های سنجش، اعتبار و اعتماد ابزارها، روش‌های تعیین اعتبار و اعتماد. - نمونه‌گیری: انواع روش‌های نمونه‌گیری (احتمالی و غیراحتمالی)، نمونه‌گیری تصادفی ساده، سیستماتیک، خوشه‌ای، طبقه‌ای، سهمیه‌ای و هدفمند، تعیین حجم نمونه و نکات کلیدی در نمونه‌گیری. - تحلیل داده‌ها: روش‌های تحلیل داده‌های کمی (آمار توصیفی و استنباطی، آزمون فرضیه، تحلیل مسیر، رگرسیون، تحلیل واریانس) و داده‌های کیفی (کدگذاری، تحلیل مضمون)، نمایش داده‌ها (جداول، نمودارها، متن). - پژوهش در فضای مجازی: فرصت‌ها و چالش‌های پژوهش آنلاین، مسائل اخلاقی و حفظ حریم خصوصی. - واژه‌نامه و کتابنامه: تعاریف اصطلاحات کلیدی و منابع تکمیلی برای مطالعهٔ بیشتر.

بخشی از کتاب روش پژوهش در علوم اجتماعی به زبان ساده (کمی و کیفی)

«تحقیق در زبان رایج به معنای جست‌وجو برای کسب دانش است. تحقیق، جست‌وجوی علمی و سیستماتیک اطلاعات دربارهٔ موضوعی خاص است. در حقیقت پژوهش، هنری برای پژوهش‌های علمی به حساب می‌آید. در فرهنگ لغت، معنای تحقیق، بررسی دقیق یا پرس‌وجو به‌ویژه از طریق جست‌وجو برای حقایق جدید در هر شاخه‌ای ذکر شده است. از نظر ریدمن و مری (۱۹۲۳) پژوهش تلاش سیستماتیک برای کسب دانش جدید است. برخی از پژوهشگران تحقیق را به‌مثابهٔ جنبشی از شناخته‌شده‌ها به ناشناخته‌ها در نظر می‌گیرند. تحقیق در واقع سفری برای کشف است. همهٔ ما از قوهٔ حیاتی تعقل برای زمانی که با ناشناخته مواجه می‌شویم، استفاده می‌کنیم؛ ذهنیت ما باعث می‌شود که جست‌وجو کنیم و به درکی کامل از ناشناخته‌ها دست یابیم. این تعالیم که انسان برای کسب دانش از هر ناشناخته‌ای استفاده می‌کند، می‌تواند تحقیق نام‌گذاری شود. تحقیق، فعالیتی علمی است و به همین ترتیب، این اصطلاح باید با مضمون علمی استفاده شود. طبق نظر کلیف ورد وودی، تحقیق شامل تعریف و تعریف دوبارهٔ مشکلات، فرموله کردن فرضیه یا راه‌حل پیشنهادی، جمع‌آوری، سازمان‌دهی، ارزیابی داده‌ها، استنتاج، دستیابی به نتیجه و در نهایت دقت و بررسی نتایج است؛ آن هم به‌منظور اینکه آیا آن‌ها تعیین‌کننده هستند یا خیر.»